Văn Học Phật Giáo Thuận Quảng Thế Kỷ XVII-XVIII: Nghiên Cứu Diện Mạo và Đặc Điểm

LỜI CAM ĐOAN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

1.3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu

1.5. Đóng góp của luận án

1.6. Bố cục của luận án

2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

2.1. Những vấn đề chung

2.2. Khái niệm Văn học Phật giáo

2.3. Danh xưng xứ Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII

2.4. Văn học Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII

2.5. Tình hình sưu tầm và khảo cứu văn bản văn học Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII

2.6. Tình hình phiên dịch và khảo cứu văn bản văn học Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII

2.7. Tình hình nghiên cứu văn học Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII-XVIII

2.7.1. Văn học Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII-XVIII trong các công trình nghiên cứu Phật học

2.7.2. Văn học Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII trong các công trình nghiên cứu lịch sử văn học

3. PHẬT GIÁO THUẬN QUẢNG VÀ VĂN HỌC THUẬN QUẢNG THẾ KỶ XVII - XVIII

3.1. Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII

3.2. Bối cảnh xã hội vùng Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII

3.3. Phật giáo Thuận Quảng - sự du nhập và phát triển các tông phái Phật giáo

3.4. Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII trên phương diện đồng đại - lịch đại

3.5. Văn học Thuận Quảng thế kỷ XVII-XVIII

3.6. Văn học Thuận Quảng phát triển trong nền văn học Việt Nam

3.7. Phật giáo với văn học Thuận Quảng thế kỷ XVII – XVIII

4. DIỆN MẠO VĂN HỌC PHẬT GIÁO THUẬN QUẢNG THẾ KỶ XVII - XVIII

4.1. Hệ thống tác giả. Lực lượng sáng tác

4.2. Một số thành tựu của các tác giả nổi bật

4.3. Hệ thống thể loại

4.3.1. Thi kệ và thơ Thiền

4.3.2. Một số thể loại khác

4.4. Hệ thống từ ngữ, điển cố

4.5. Trình bày trực tiếp giáo lý nhà Phật

4.6. Ca ngợi cảnh sắc chùa, tháp

4.7. Ca ngợi các bậc cao Tăng

5. ĐẶC ĐIỂM VĂN HỌC PHẬT GIÁO THUẬN QUẢNG THẾ KỶ XVII - XVIII

5.1. Tiếp biến tƣ tƣởng của văn học Phật giáo Việt Nam. Trung chuyển những giá trị của văn học Phật giáo Đàng Ngoài

5.2. Quan điểm tu hành và tinh thần nhập thế

5.3. Dung hợp các hệ tƣ tƣởng Phật – Nho – Đạo

5.4. Dung hợp các hệ phái Phật giáo

5.5. Chủ trương “cư Nho mộ Thích”

5.6. Dung hợp Tam giáo Phật - Nho - Đạo

5.7. Quan niệm về thi học - thiền học và xu hƣớng vận động của văn học Phật giáo Thuận Quảng

5.8. Cởi mở trong quan niệm Thi học, Thiền học

5.9. Xu hướng đời sống hóa tác phẩm văn học Phật giáo

5.10. Sự vận động hình mẫu Tăng sĩ nhập thế

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Văn Học Phật Giáo Thuận Quảng Giới Thiệu 55 ký tự

Văn học Phật giáo đóng vai trò then chốt trong tư tưởng, văn hóa và văn học Việt Nam. Từ những thế kỷ đầu độc lập, tư tưởng Phật giáo ảnh hưởng sâu sắc đến nền văn học viết. Lực lượng sáng tác chủ yếu là các Thiền sư, khuynh hướng văn học Phật giáo chiếm ưu thế. Dù Phật giáo không còn là hệ tư tưởng duy nhất, nó vẫn có ảnh hưởng lớn trong tâm thức người Việt. Theo nhà nghiên cứu Trần Ngọc Vương, việc xác định một "nền văn học Phật giáo ở Việt Nam" có đủ mạch lạc hay chưa vẫn còn là câu hỏi mở. Nguyễn Phạm Hùng chỉ ra hai quan điểm: phủ nhận và thừa nhận văn học Phật giáo với đặc điểm riêng. Các nhà nghiên cứu như Lê Mạnh Thát, Hà Văn Tấn, Trần Thị Băng Thanh khẳng định giá trị riêng biệt của dòng văn học này, tạo thành một dòng văn học riêng biệt.

1.1. Khái niệm Văn học Phật giáo Góc nhìn đa chiều

Khái niệm Văn học Phật giáo vẫn chưa thống nhất. Có hai luồng ý kiến chính: một là chỉ bao gồm tam tạng kinh điển (Kinh, Luật, Luận); hai là bao gồm tất cả tác phẩm viết về, liên quan đến, thậm chí đả kích Phật giáo. Quan điểm thứ nhất, văn học Phật giáo chỉ là Kinh Luật Luận, chuyển tải trực tiếp giáo lý nhà Phật, nhằm chuyển tải các giáo nghĩa kinh điển nhà Phật. Quan điểm này nhấn mạnh tư tưởng Phật giáo, chuyên về việc lưu giữ và truyền bá, nhưng chưa đi vào các tiêu chí của một nền văn học thuần túy (nội dung và hình thức). Quan điểm thứ hai mở rộng phạm vi, bao gồm cả những tác phẩm chịu ảnh hưởng tư tưởng Phật giáo. Tuy nhiên, khái niệm văn học Phật giáo vẫn chưa được thống nhất và hoàn toàn khách quan.

1.2. Phạm vi Nghiên cứu Diện mạo và Đặc điểm văn học

Luận án này tập trung vào Văn học Phật giáo Thuận Quảng, nghiên cứu diện mạo và đặc điểm trong hai thế kỷ XVII và XVIII (1600-1802). Mốc 1600 là khi Nguyễn Hoàng ly khai khỏi triều đình Lê Trịnh, mốc 1802 là khi Nguyễn Ánh thống nhất đất nước. Vì chưa có tài liệu nào tập hợp đầy đủ các sáng tác văn học Phật giáo Thuận Quảng, nghiên cứu sẽ khảo sát thực nghiệm tại các chùa Tổ, tự viện. Bên cạnh các tác phẩm từ nguồn tư liệu trên, nghiên cứu sẽ so sánh với các tác giả, tác phẩm ở Đàng Ngoài, Gia Định và Hà Tiên để thấy rõ hơn biệt sắc của Văn học Phật giáo Thuận Quảng.

II. Vấn Đề Nghiên Cứu Văn Học Phật Giáo Thuận Quảng 58 ký tự

Mặc dù Văn học Phật giáo Thuận Quảng có vị trí nhất định trong dòng chảy văn học dân tộc, việc nghiên cứu vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Cần có những công trình đầy đủ để nghiên cứu mô tả diện mạo và chỉ ra những đặc điểm nổi bật của văn học Phật giáo Thuận Quảng giai đoạn này. Chúa Nguyễn đã lấy Phật giáo làm tư tưởng chủ đạo. Phật giáo ảnh hưởng lớn đến văn học vùng, tạo nên dòng văn học mang nhiều biệt sắc. Đồng thời đóng vai trò trung chuyển và đẩy nền văn học Phật giáo về phía Nam.Những tiền đề lý luận và thực tiễn thúc đẩy tác giả chọn đề tài “Văn học Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII: Diện mạo và đặc điểm”.

2.1. Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu Xác định giới hạn

Đối tượng nghiên cứu là Văn học Phật giáo Thuận Quảng. Phạm vi nghiên cứu là diện mạo và đặc điểm văn học vùng trong hai thế kỷ XVII và XVIII. Thời gian từ 1600 (Nguyễn Hoàng ly khai) đến 1802 (Nguyễn Ánh thống nhất đất nước). Luận án khảo sát, mô tả, nhận định, đánh giá Văn học Phật giáo Thuận Quảng thông qua hai nguồn tư liệu: Kế thừa các nghiên cứu trước và Khảo sát thực nghiệm, sưu tầm văn bản văn học Phật giáo tại các tủ sách của các chùa Tổ, tự viện ở vùng Thuận Quảng.

2.2. Mục đích và Nhiệm vụ Hướng đến mục tiêu chính

Nghiên cứu này hướng đến hai mục tiêu chính: Phác thảo những vấn đề cơ bản về Phật giáo Thuận Quảng (lịch sử, địa lý, nguồn gốc, phát triển tư tưởng) và Mô tả diện mạo của nền văn học Phật giáo Thuận Quảng (hệ thống tác giả, thể loại, ngôn ngữ, đề tài). Luận án sẽ đi sâu phân tích, so sánh, đánh giá và nêu lên những đặc điểm nổi bật của Văn học Phật giáo Thuận Quảng thế kỷ XVII-XVIII.

III. Cách Phân Tích Văn Học Phật Giáo Thuận Quảng 55 ký tự

Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu văn học sử, loại hình học, liên ngành và so sánh, đối chiếu. Phương pháp văn học sử giúp nhìn nhận Văn học Phật giáo Thuận Quảng trong trục đồng đại và lịch đại. Phương pháp loại hình học xác định đặc thù loại hình văn học chức năng (văn học Phật giáo). Phương pháp liên ngành sử dụng thành tựu của lịch sử, tôn giáo, văn hóa, triết học. Phương pháp so sánh, đối chiếu chỉ ra những kế thừa và đặc trưng riêng của Văn học Phật giáo Thuận Quảng so với các vùng khác.

3.1. Phương pháp Nghiên cứu Tiếp cận đa chiều

Phương pháp nghiên cứu văn học sử được sử dụng chính vì đây là đề tài văn học sử, giúp nhìn nhận Văn học Phật giáo Thuận Quảng trong trục đồng đại và lịch đại để xác định sự phân kỳ, khoanh vùng văn học. Phương pháp loại hình học giúp xác lập đặc thù loại hình văn học chức năng mà ở đây là văn học Phật giáo.

3.2. Liên ngành và So sánh Đánh giá khách quan

Phương pháp nghiên cứu liên ngành được sử dụng những thành tựu về phương pháp nghiên cứu của các ngành khoa học như lịch sử, tôn giáo, văn hóa, triết học. Đặc biệt, đối tượng nghiên cứu là văn học Phật giáo mà Phật giáo chú trọng đến Tâm và tư duy Phật giáo là tư duy tổng hợp, trực cảm tâm linh. Phương pháp so sánh, đối chiếu chỉ ra những kế thừa và đặc trưng riêng của Văn học Phật giáo Thuận Quảng so với Đàng ngoài ở phía Bắc và văn học Gia Định, Hà Tiên ở phía Nam.

IV. Giá Trị Văn Học Phật Giáo Thuận Quảng Đóng Góp 59 ký tự

Luận án góp phần tìm hiểu lịch sử, văn hóa, tư tưởng của Thuận Quảng, mô tả diện mạo văn học vùng, đóng góp vào kho tư liệu Văn học Phật giáo Việt Nam, khẳng định lại vị trí của Phật giáo trong lịch sử tư tưởng, văn hóa và văn học dân tộc. Nghiên cứu này giúp khẳng định lại vị trí của Phật giáo trong lịch sử tư tưởng, văn hóa và văn học của dân tộc Việt. Luận án sẽ là tư liệu tham khảo cho các chuyên ngành liên quan về Văn học cũng như Phật học.

4.1. Đóng góp về Tư liệu Nghiên cứu chuyên sâu

Luận án góp phần tìm hiểu lịch sử, văn hóa, tư tưởng của Thuận Quảng - một vùng đất mới có vị trí quan trọng trong bản đồ Việt Nam. Luận án mô tả diện mạo của văn học vùng Thuận Quảng thế kỷ XVII - XVIII sẽ là công trình góp vào kho tư liệu văn học Phật giáo Việt Nam một nghiên cứu chuyên biệt mang tính khái quát.

4.2. Đóng góp về Nhận diện Bản sắc văn hóa vùng

Luận án trình bày các đặc điểm cơ bản của văn học Phật giáo Thuận Quảng, từ đó sẽ góp phần trong việc nhận diện những yếu tố mang tính bản sắc, đặc thù, đặc trưng của văn hóa vùng. Luận án khẳng định lại vị trí của Phật giáo trong lịch sử tư tưởng, văn hóa và văn học của dân tộc Việt. Luận án sẽ là tư liệu tham khảo cho các chuyên ngành liên quan về Văn học cũng như Phật học.

VĂN HỌC PHẬT GIÁO THUẬN QUẢNG THẾ KỶ XVII-XVIII: DIỆN MẠO VÀ ĐẶC ĐIỂM