Nghiên cứu vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tại Long Xuyên trong giám sát chính sách đất đai

• Tác giả: Nguyễn Viễn Phương
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Ngọc Hà
• Trường học: Học viện Khoa học xã hội
• Chuyên ngành: Chính sách công
• Đề tài: Vai Trò Của Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam Trong Giám Sát Chính Sách Đất Đai Tại Long Xuyên, An Giang
• Loại tài liệu: Luận văn
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC GIÁM SÁT CỦA MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM TRONG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ĐẤT ĐAI
• 1.1. Vị trí, vai trò, chức năng giám sát của MTTQViệt Nam trong hệ thống chính trị
• 1.1.1. Khái niệm Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
• 1.1.2. Vị trí của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống chính trị ở Việt Nam
• 1.1.3. Vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
• 1.1.4. Chức năng giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
• 1.1.5. Đối tượng, nội dung, hình thức giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
• 1.1.5.1. Khái niệm giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

I. Giới thiệu về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQ) là một tổ chức chính trị - xã hội quan trọng trong hệ thống chính trị của Việt Nam. MTTQ có vai trò tập hợp, xây dựng và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Theo Điều 1 của Luật MTTQ Việt Nam năm 2015, MTTQ là tổ chức liên minh tự nguyện của các tổ chức chính trị, xã hội và cá nhân tiêu biểu trong xã hội. MTTQ không chỉ đại diện cho quyền lợi của nhân dân mà còn thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước. Điều này thể hiện rõ trong các hoạt động giám sát chính sách đất đai, nơi MTTQ đóng vai trò cầu nối giữa chính quyền và nhân dân, đảm bảo tính công khai, minh bạch trong quản lý đất đai.

1.1. Vai trò của MTTQ trong giám sát chính sách đất đai

MTTQ có vai trò quan trọng trong việc giám sát thực hiện chính sách đất đai tại Long Xuyên, An Giang. MTTQ không chỉ theo dõi việc thực hiện các quy định pháp luật mà còn phản biện các chính sách chưa phù hợp. Theo quy định của Luật MTTQ, giám sát là việc theo dõi, đánh giá hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện chính sách. MTTQ có thể kiến nghị các cơ quan chức năng điều chỉnh những vấn đề chưa hợp lý, từ đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân. Việc giám sát này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý đất đai mà còn củng cố lòng tin của nhân dân đối với chính quyền.

II. Thực trạng giám sát chính sách đất đai tại Long Xuyên

Thành phố Long Xuyên đang trong quá trình đô thị hóa mạnh mẽ, với nhiều dự án phát triển hạ tầng và khu dân cư. Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách đất đai còn gặp nhiều khó khăn. MTTQ thành phố đã tích cực tham gia giám sát, nhưng vẫn còn một số hạn chế. Nhiều dự án chưa được sự đồng thuận cao từ người dân, do thiếu thông tin và sự minh bạch trong quy trình thu hồi đất. MTTQ cần tăng cường vai trò giám sát, phản biện để đảm bảo quyền lợi của người dân được bảo vệ. Việc này không chỉ giúp cải thiện chất lượng quản lý đất đai mà còn góp phần xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh.

2.1. Những thách thức trong giám sát chính sách đất đai

Một trong những thách thức lớn trong giám sát chính sách đất đai tại Long Xuyên là sự thiếu đồng bộ trong các quy định pháp luật. Nhiều cơ quan chức năng chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm của mình, dẫn đến tình trạng hồ sơ, thủ tục chưa đảm bảo theo quy định. Bên cạnh đó, nhận thức của một số cán bộ và người dân về quyền lợi và nghĩa vụ trong quản lý đất đai còn hạn chế. Điều này gây khó khăn cho MTTQ trong việc thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội. Để khắc phục, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa MTTQ và các cơ quan chức năng, đồng thời nâng cao nhận thức của người dân về quyền lợi của mình.

III. Giải pháp nâng cao hiệu quả giám sát của MTTQ

Để nâng cao hiệu quả giám sát chính sách đất đai, MTTQ cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức về chính sách đất đai cho người dân. Việc này giúp người dân hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình, từ đó tích cực tham gia giám sát. Thứ hai, MTTQ cần xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong việc giám sát thực hiện chính sách. Cuối cùng, cần tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ MTTQ về kiến thức pháp luật và kỹ năng giám sát.

3.1. Tăng cường công tác tuyên truyền

Công tác tuyên truyền về chính sách đất đai cần được thực hiện thường xuyên và liên tục. MTTQ có thể tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm để cung cấp thông tin cho người dân. Việc này không chỉ giúp người dân nắm rõ các quy định mà còn tạo cơ hội để họ bày tỏ ý kiến, nguyện vọng của mình. Từ đó, MTTQ có thể tổng hợp ý kiến của người dân để kiến nghị với các cơ quan chức năng, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của họ được bảo vệ.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và đô thị hóa nhanh chóng, thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang đang triển khai nhiều dự án trọng điểm nhằm nâng cấp hạ tầng, chỉnh trang đô thị và phát triển các khu dân cư. Theo ước tính, tổng diện tích đất thu hồi cho các dự án này lên đến hơn 67 hecta, ảnh hưởng đến gần 900 hộ dân. Việc thực hiện chính sách đất đai trong bối cảnh này đặt ra nhiều thách thức về quản lý, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ để đảm bảo tính công khai, minh bạch và quyền lợi hợp pháp của người dân.

Luận văn tập trung nghiên cứu vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) thành phố Long Xuyên trong việc thực hiện chính sách đất đai từ năm 2015 đến nay. Mục tiêu cụ thể là làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả vai trò này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động giám sát liên quan đến thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Long Xuyên.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc củng cố vai trò của MTTQVN trong hệ thống chính trị, góp phần xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân. Đồng thời, kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách đất đai và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh: Là nền tảng tư tưởng cho vai trò của MTTQVN trong hệ thống chính trị, nhấn mạnh quyền làm chủ của nhân dân và vai trò giám sát của tổ chức này trong xây dựng Đảng, chính quyền.
• Lý thuyết về giám sát xã hội: Giám sát được hiểu là hoạt động theo dõi, kiểm tra, đánh giá và kiến nghị nhằm đảm bảo việc thực hiện chính sách, pháp luật đúng quy định, bảo vệ quyền lợi của người dân.
• Mô hình quản lý chính sách công: Tập trung vào quá trình hoạch định, thực thi và giám sát chính sách đất đai, trong đó MTTQVN đóng vai trò là cầu nối giữa nhân dân và chính quyền, thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội.

Các khái niệm chính bao gồm: giám sát của MTTQVN, chính sách đất đai, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, quyền làm chủ của nhân dân.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học xã hội như:

• Phân tích, tổng hợp, so sánh: Để làm rõ cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng.
• Phương pháp khảo sát thực tiễn: Thu thập dữ liệu từ các cơ quan chuyên môn, MTTQVN thành phố và người dân bị ảnh hưởng bởi chính sách đất đai.
• Phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng: Phân tích số liệu về diện tích thu hồi đất (hơn 67 ha), số hộ dân bị ảnh hưởng (897 hộ), tổng kinh phí bồi thường (trên 737 tỷ đồng).
• Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn các dự án trọng điểm và các hộ dân liên quan trên địa bàn thành phố Long Xuyên trong giai đoạn 2015-2020.
• Timeline nghiên cứu: Tập trung vào giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2020, với các đợt khảo sát, giám sát định kỳ và đột xuất.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm hồ sơ, báo cáo của UBND thành phố, Hội đồng bồi thường, Ủy ban MTTQVN thành phố, các văn bản pháp luật liên quan và ý kiến của người dân.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiệu quả trong công tác giám sát kế hoạch và lấy ý kiến nhân dân
   MTTQVN thành phố Long Xuyên đã giám sát chặt chẽ việc triển khai kế hoạch sử dụng đất và tổ chức lấy ý kiến nhân dân trong các dự án trọng điểm như tuyến đường tránh Long Xuyên. Qua giám sát, đã phát hiện và kiến nghị điều chỉnh một số nội dung chưa phù hợp, được Ban Thường vụ Thành ủy đánh giá cao. Tỷ lệ giám sát thường kỳ đạt 2 lần/năm, với các đợt giám sát chuyên đề khi cần thiết.

2. Giám sát quá trình định giá, thẩm định và chính sách bồi thường
   Qua giám sát, MTTQVN phát hiện một số sai sót trong việc xác định loại nhà, giá trị tài sản và cây trồng chưa phù hợp, dẫn đến khiếu nại của người dân. Ví dụ, việc xác định nhà cấp 4B thành nhà cấp 4A làm ảnh hưởng đến mức bồi thường. Tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ trên 737 tỷ đồng cho 897 hộ dân đã được giám sát kỹ lưỡng nhằm đảm bảo công bằng.

3. Giám sát hoạt động đối thoại và xử lý khiếu nại
   MTTQVN phối hợp tổ chức đối thoại trực tiếp với các hộ dân chưa đồng thuận về mức bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Qua đó, nhiều ý kiến được tiếp thu, góp phần giảm thiểu khiếu kiện. Tuy nhiên, vẫn còn một số hộ cố tình không chấp hành, dẫn đến việc phải tổ chức cưỡng chế theo quy định.

4. Đánh giá chung về vai trò giám sát
   Hoạt động giám sát của MTTQVN thành phố Long Xuyên đã góp phần phát hiện kịp thời các hạn chế, tồn tại trong thực hiện chính sách đất đai, đồng thời tăng cường sự đồng thuận xã hội và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân. Tuy nhiên, còn tồn tại hạn chế như sự tham gia chưa sâu của một số thành viên, thiếu kinh nghiệm của cán bộ chuyên môn và khó khăn trong tiếp cận một số tài liệu hạn chế công khai.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ cả yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, lĩnh vực đất đai có nhiều quy định phức tạp, hồ sơ tài liệu hạn chế công khai, gây khó khăn cho công tác giám sát. Về chủ quan, một số cán bộ chưa đủ năng lực chuyên môn, chưa mạnh dạn phát biểu ý kiến, và sự phối hợp giữa các cơ quan đôi khi chưa đồng bộ.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành chính sách công, vai trò giám sát của MTTQVN tại Long Xuyên tương đối nổi bật trong việc phát hiện và kiến nghị điều chỉnh các sai sót, góp phần nâng cao hiệu quả thực thi chính sách đất đai. Việc giám sát được thực hiện bài bản, có kế hoạch rõ ràng, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chuyên môn và MTTQVN.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số lượng hộ dân bị ảnh hưởng theo từng dự án, bảng tổng hợp các kiến nghị và kết quả xử lý, cũng như biểu đồ tiến độ giám sát theo năm để minh họa hiệu quả hoạt động.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ MTTQVN
   Đào tạo chuyên sâu về chính sách đất đai và kỹ năng giám sát cho cán bộ MTTQVN các cấp, đặc biệt là cán bộ chuyên trách. Mục tiêu nâng cao chất lượng giám sát trong vòng 1-2 năm tới, do Ban Thường trực Ủy ban MTTQVN thành phố chủ trì.

2. Củng cố cơ chế phối hợp giữa MTTQVN và các cơ quan chuyên môn
   Thiết lập quy trình phối hợp chặt chẽ, minh bạch trong việc thu thập thông tin, xử lý kiến nghị và tổ chức đối thoại với người dân. Thực hiện ngay trong năm 2024, do UBND thành phố và MTTQVN phối hợp thực hiện.

3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân
   Tăng cường truyền thông về quyền lợi, nghĩa vụ và quy trình thực hiện chính sách đất đai để nâng cao nhận thức và sự đồng thuận của người dân. Thời gian thực hiện liên tục, do MTTQVN và các đoàn thể chính trị - xã hội đảm nhiệm.

4. Hoàn thiện hệ thống pháp luật và quy trình thực hiện
   Kiến nghị các cấp có thẩm quyền rà soát, điều chỉnh các văn bản pháp luật, quy trình bồi thường, hỗ trợ để phù hợp với thực tiễn, giảm thiểu tranh chấp. Thời gian đề xuất trong 1-3 năm, do MTTQVN phối hợp với các cơ quan pháp lý và UBND tỉnh thực hiện.

5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát
   Xây dựng hệ thống quản lý dữ liệu, theo dõi tiến độ và kết quả giám sát trực tuyến để nâng cao tính minh bạch và hiệu quả. Triển khai thí điểm trong năm 2024, do Ban Thường trực Ủy ban MTTQVN thành phố chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ, chuyên viên các cơ quan quản lý nhà nước về đất đai
   Giúp hiểu rõ vai trò giám sát của MTTQVN, từ đó phối hợp hiệu quả trong thực thi chính sách và giải quyết khiếu nại.

2. Lãnh đạo và cán bộ MTTQVN các cấp
   Nâng cao nhận thức, kỹ năng và phương pháp tổ chức giám sát, phản biện xã hội trong lĩnh vực đất đai.

3. Nhà nghiên cứu, giảng viên ngành chính sách công, quản lý nhà nước
   Cung cấp tài liệu tham khảo về mô hình giám sát xã hội và thực tiễn áp dụng tại địa phương.

4. Người dân, đặc biệt là các hộ bị ảnh hưởng bởi chính sách thu hồi đất
   Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và quy trình thực hiện chính sách đất đai, từ đó chủ động tham gia giám sát và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

Câu hỏi thường gặp

1. Vai trò chính của MTTQVN trong giám sát chính sách đất đai là gì?
   MTTQVN thực hiện giám sát việc triển khai chính sách đất đai, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, đồng thời phản biện xã hội để hoàn thiện chính sách và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

2. Làm thế nào để MTTQVN tổ chức giám sát hiệu quả?
   Thông qua xây dựng kế hoạch giám sát cụ thể, phối hợp với các cơ quan chuyên môn, tổ chức lấy ý kiến nhân dân, đối thoại trực tiếp và theo dõi quá trình thực hiện chính sách.

3. Người dân có thể tham gia giám sát chính sách đất đai như thế nào?
   Người dân có thể tham gia qua các cuộc họp lấy ý kiến, phản ánh ý kiến với MTTQVN, tham gia Ban giám sát đầu tư cộng đồng và các hoạt động tuyên truyền, vận động do MTTQVN tổ chức.

4. Những khó khăn thường gặp trong giám sát chính sách đất đai là gì?
   Bao gồm sự phức tạp của quy định pháp luật, hạn chế công khai tài liệu, thiếu kinh nghiệm của cán bộ giám sát và sự chưa đồng thuận của một số hộ dân.

5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả giám sát của MTTQVN?
   Đào tạo cán bộ, củng cố phối hợp liên ngành, tăng cường tuyên truyền, hoàn thiện pháp luật và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giám sát.

Kết luận

• MTTQVN thành phố Long Xuyên đóng vai trò quan trọng trong giám sát thực hiện chính sách đất đai, góp phần bảo vệ quyền lợi người dân và xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh.
• Hoạt động giám sát đã phát hiện nhiều hạn chế, tồn tại trong quá trình thực thi chính sách, từ đó kiến nghị điều chỉnh kịp thời.
• Các dự án thu hồi đất với diện tích trên 67 ha, ảnh hưởng đến gần 900 hộ dân, đã được giám sát chặt chẽ, đảm bảo tính minh bạch và công bằng.
• Cần tiếp tục nâng cao năng lực cán bộ, củng cố cơ chế phối hợp và đẩy mạnh tuyên truyền để nâng cao hiệu quả giám sát trong thời gian tới.
• Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể, có thể triển khai trong vòng 1-3 năm nhằm hoàn thiện công tác giám sát và thực thi chính sách đất đai tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan liên quan và MTTQVN thành phố Long Xuyên cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá để nâng cao hiệu quả công tác giám sát, góp phần phát triển bền vững thành phố.