Tổng quan nghiên cứu

Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công cuộc đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội tại Việt Nam. Theo báo cáo năm 2022, tỉnh Bắc Ninh có dân số khoảng 1,25 triệu người, với GRDP đạt 142.289,2 tỷ đồng, tăng trưởng 7,39% so với năm trước, thu nhập bình quân đầu người đạt 65,3 triệu đồng. Bắc Ninh là tỉnh công nghiệp hiện đại với nhiều chỉ số kinh tế - xã hội đứng trong tốp đầu cả nước, đồng thời là địa phương tiên phong trong việc thành lập Trung tâm Hành chính công (TTHCC) cấp tỉnh nhằm cải cách TTHC.

Nghiên cứu tập trung vào vai trò của TTHCC trong cải cách TTHC tại tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2017-2022, nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động của mô hình này, nhận diện những hạn chế và đề xuất giải pháp hoàn thiện. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các quy định pháp luật, thực tiễn tổ chức và hoạt động của TTHCC trên địa bàn tỉnh, với mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng chính phủ điện tử.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện mô hình TTHCC, đồng thời tạo kinh nghiệm thực tiễn cho các địa phương có điều kiện phát triển tương đồng, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý công mới và mô hình cải cách hành chính hiện đại, trong đó nhấn mạnh vai trò của thủ tục hành chính như một công cụ quản lý nhà nước và phương tiện thực thi pháp luật. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết cải cách hành chính: Nhấn mạnh sự chuyển đổi từ hành chính cai quản sang hành chính phục vụ, tập trung vào đơn giản hóa, minh bạch hóa thủ tục hành chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ người dân.

  • Mô hình quản lý công mới (New Public Management): Đề cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động của các cơ quan hành chính, trong đó TTHCC được xem là đầu mối tập trung giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông.

Các khái niệm chính bao gồm: thủ tục hành chính, cải cách thủ tục hành chính, Trung tâm Hành chính công, cơ chế một cửa, chính phủ điện tử, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp phân tích định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm văn bản pháp luật, báo cáo cải cách hành chính, số liệu thống kê từ Trung tâm Hành chính công tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2017-2022, khảo sát ý kiến người dân và doanh nghiệp, phỏng vấn cán bộ công chức.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lấy mẫu ngẫu nhiên có chủ đích tại các cấp Trung tâm Hành chính công tỉnh, huyện và xã để đảm bảo tính đại diện.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích văn bản pháp luật, so sánh các chỉ số cải cách hành chính (SIPAS, PAR Index, PCI), phân tích số liệu thống kê về hồ sơ giải quyết thủ tục, khảo sát mức độ hài lòng của tổ chức, cá nhân; sử dụng biểu đồ và bảng số liệu để minh họa kết quả.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2017 (khi TTHCC tỉnh Bắc Ninh được thành lập) đến năm 2022, đánh giá quá trình hoạt động và hiệu quả cải cách thủ tục hành chính trong giai đoạn này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính được nâng cao rõ rệt: Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn tại TTHCC tỉnh Bắc Ninh đạt khoảng 90% trong năm 2022, tăng 15% so với năm 2017. Số lượng hồ sơ tiếp nhận và giải quyết qua TTHCC tăng trung bình 12% mỗi năm, cho thấy sự gia tăng về năng lực phục vụ.

  2. Mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp đạt từ 70% đến 80%: Qua khảo sát, mức độ hài lòng về thái độ phục vụ, thời gian giải quyết và tính minh bạch thủ tục được cải thiện, tuy nhiên vẫn còn khoảng 20-30% ý kiến phản ánh về nhũng nhiễu và thủ tục còn phức tạp.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế: Tỷ lệ hồ sơ thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4 tại cấp tỉnh đạt 27,7%, cấp huyện chỉ 0,05%, cấp xã gần như chưa có hồ sơ trực tuyến. Việc nâng cấp phần mềm và trang thiết bị chưa đồng bộ, gây khó khăn trong xử lý và giám sát hồ sơ.

  4. Cơ cấu tổ chức và phối hợp còn bất cập: Quy định về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của TTHCC và các cơ quan liên quan chưa rõ ràng, dẫn đến hiện tượng cắt khúc, khép kín trong giải quyết thủ tục, làm tăng thời gian và chi phí cho tổ chức, cá nhân.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc chưa hoàn thiện thể chế pháp lý, thiếu đồng bộ trong phối hợp giữa các cơ quan, cũng như hạn chế về nguồn lực công nghệ và nhân sự. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tại Bắc Ninh tương đồng với xu hướng chung về sự cần thiết phải tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và cải tiến quy trình làm việc.

Việc nâng cao tỷ lệ hồ sơ trực tuyến và thực hiện “4 tại chỗ” (tiếp nhận, thẩm định, phê duyệt, trả kết quả tại chỗ) sẽ giúp rút ngắn thời gian giải quyết, giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp. Biểu đồ số liệu giải quyết hồ sơ và chỉ số hài lòng có thể được trình bày để minh họa sự tiến bộ và những điểm cần cải thiện.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của TTHCC trong việc thúc đẩy cải cách TTHC, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng chính phủ điện tử tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện thể chế pháp lý và quy chế phối hợp: Ban hành các văn bản quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của TTHCC và các cơ quan liên quan, đảm bảo sự phối hợp đồng bộ, tránh chồng chéo và cắt khúc trong giải quyết thủ tục hành chính. Thời gian thực hiện: 2024-2025; Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tư pháp.

  2. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin: Nâng cấp phần mềm quản lý hồ sơ, đồng bộ trang thiết bị công nghệ tại các cấp TTHCC; phát triển dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 để tăng tỷ lệ hồ sơ giải quyết trên môi trường điện tử lên trên 50% trong giai đoạn 2024-2026. Chủ thể: Sở Thông tin và Truyền thông, Trung tâm Hành chính công.

  3. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng nghiệp vụ, kỹ năng giao tiếp, thái độ phục vụ nhằm nâng cao chất lượng giải quyết thủ tục hành chính và sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp. Thời gian: liên tục từ 2024; Chủ thể: Trung tâm Hành chính công, Sở Nội vụ.

  4. Xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động: Thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ, minh bạch, bao gồm tiếp nhận phản ánh, kiến nghị của tổ chức, cá nhân; công khai kết quả xử lý và đánh giá định kỳ hiệu quả hoạt động của TTHCC. Thời gian: 2024-2025; Chủ thể: UBND tỉnh, Thanh tra tỉnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức các cơ quan hành chính nhà nước: Nắm bắt cơ sở lý luận và thực tiễn về cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả công tác giải quyết thủ tục hành chính.

  2. Nhà quản lý và hoạch định chính sách: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng, hoàn thiện chính sách cải cách hành chính, phát triển mô hình Trung tâm Hành chính công phù hợp với điều kiện địa phương.

  3. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội: Hiểu rõ quy trình, thủ tục hành chính được cải cách, từ đó thuận lợi hơn trong việc thực hiện các thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh.

  4. Học giả, nghiên cứu sinh ngành Luật và Quản lý công: Tham khảo các phân tích, đánh giá thực tiễn và đề xuất giải pháp cải cách thủ tục hành chính, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực hành chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Trung tâm Hành chính công là gì và vai trò chính của nó?
    Trung tâm Hành chính công là đầu mối tập trung tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả thủ tục hành chính cho tổ chức, cá nhân. Vai trò chính là nâng cao hiệu quả, minh bạch và công khai trong giải quyết thủ tục hành chính, góp phần cải cách hành chính và xây dựng chính phủ điện tử.

  2. Tại sao cần cải cách thủ tục hành chính tại Bắc Ninh?
    Bắc Ninh là tỉnh công nghiệp phát triển nhanh, nhu cầu giải quyết thủ tục hành chính ngày càng tăng. Cải cách giúp đơn giản hóa quy trình, giảm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư.

  3. Hiệu quả của Trung tâm Hành chính công tại Bắc Ninh được đánh giá như thế nào?
    Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn đạt khoảng 90%, mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp đạt 70-80%. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế về ứng dụng công nghệ và phối hợp giữa các cơ quan.

  4. Các giải pháp chính để nâng cao hiệu quả hoạt động của Trung tâm Hành chính công là gì?
    Hoàn thiện thể chế pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo cán bộ công chức, xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động.

  5. Làm thế nào để người dân và doanh nghiệp tiếp cận dịch vụ công trực tuyến tại Bắc Ninh?
    Trung tâm Hành chính công phối hợp với các sở, ngành phát triển dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4, cung cấp hướng dẫn, hỗ trợ kỹ thuật và tuyên truyền để người dân, doanh nghiệp dễ dàng sử dụng dịch vụ mọi lúc, mọi nơi.

Kết luận

  • Trung tâm Hành chính công tỉnh Bắc Ninh đã góp phần quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả giải quyết hồ sơ và sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp.
  • Mô hình TTHCC giúp tập trung hóa, minh bạch hóa quy trình giải quyết thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng chính phủ điện tử.
  • Tuy nhiên, còn tồn tại hạn chế về ứng dụng công nghệ thông tin, phối hợp tổ chức và năng lực cán bộ công chức cần được khắc phục.
  • Đề xuất hoàn thiện thể chế, nâng cấp công nghệ, đào tạo nhân lực và xây dựng hệ thống giám sát là các giải pháp trọng tâm trong giai đoạn tới.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và kinh nghiệm thực tiễn quý giá cho các địa phương khác trong công cuộc cải cách hành chính và phát triển chính phủ số.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và Trung tâm Hành chính công tỉnh Bắc Ninh cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, tăng cường giám sát và đánh giá để đảm bảo cải cách thủ tục hành chính đạt hiệu quả cao nhất, góp phần phát triển bền vững địa phương.