Trách nhiệm bồi thường thiệt hại của người vận chuyển cho hành khách khi chuyến bay bị chậm, bị hủy theo pháp luật Việt Nam

Vận chuyển hàng không là việc vận chuyển hành khách, hành lý, hàng hóa, bưu gửi bằng đường hàng không. Nó bao gồm vận chuyển hàng không thường lệ và vận chuyển hàng không không thường lệ. Vận chuyển hàng không thường lệ là chuyến bay thương mại được thực hiện đều đặn theo lịch bay được công bố. Vận chuyển hàng không không thường lệ là chuyến bay thương mại không có các yếu tố của vận chuyển hàng không thường lệ. Từ đó, có thể hiểu vận chuyển hành khách bằng đường hàng không là việc vận chuyển hành khách trên cả chuyến bay thường lệ và không thường lệ.

Mong muốn của mọi hành khách là chuyến bay khởi hành đúng giờ. Tuy nhiên, tình trạng chuyến bay khởi hành chậm hơn so với giờ dự kiến vẫn thường xuyên xảy ra. Để bảo vệ quyền lợi của hành khách, pháp luật đã quy định trách nhiệm của người vận chuyển khi chuyến bay bị chậm. Theo đó, người vận chuyển có trách nhiệm chăm lo đến điều kiện sinh hoạt của hành khách và chịu các chi phí cần thiết, đồng thời có trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vận chuyển chậm, nếu không chứng minh được đã áp dụng mọi biện pháp để tránh thiệt hại.

Việc xác định thiệt hại do chuyến bay bị chậm, hủy là một thách thức. Thiệt hại có thể bao gồm chi phí phát sinh (ăn uống, đi lại, lưu trú), thiệt hại do lỡ kế hoạch (mất cơ hội kinh doanh, lỡ các sự kiện quan trọng), và thiệt hại về tinh thần (stress, lo lắng, bất tiện). Việc chứng minh và định lượng các thiệt hại này đòi hỏi hành khách phải cung cấp đầy đủ bằng chứng và tuân thủ quy trình khiếu nại theo quy định của pháp luật.

Các quy định pháp luật hiện hành về bồi thường thiệt hại hàng không vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập. Các quy định về mức bồi thường chuyến bay chậm hủy chưa thực sự phù hợp với thực tế thiệt hại mà hành khách phải gánh chịu. Quy trình khiếu nại bồi thường chuyến bay còn phức tạp và tốn thời gian. Hơn nữa, việc thực thi các quy định này trên thực tế còn gặp nhiều khó khăn, khiến cho quyền lợi của hành khách chưa được bảo vệ một cách hiệu quả.

Chứng cứ là yếu tố then chốt để chứng minh quyền được bồi thường thiệt hại. Các chứng cứ cần thiết bao gồm vé máy bay, thông báo hoãn, hủy chuyến, hóa đơn, chứng từ chứng minh các chi phí phát sinh (ăn uống, đi lại, lưu trú), và các tài liệu chứng minh thiệt hại do lỡ kế hoạch (email, hợp đồng, thư mời). Việc thu thập và bảo quản đầy đủ các chứng cứ này sẽ giúp hành khách tăng khả năng thành công trong việc khiếu nại bồi thường thiệt hại.

Quy trình khiếu nại bồi thường hãng hàng không thường bao gồm các bước sau: Gửi đơn khiếu nại đến hãng hàng không, cung cấp đầy đủ thông tin và chứng cứ. Hãng hàng không có trách nhiệm xem xét và phản hồi trong một thời gian nhất định. Nếu không đồng ý với kết quả giải quyết của hãng hàng không, hành khách có quyền khiếu nại lên các cơ quan quản lý nhà nước (Cục Hàng không Việt Nam) hoặc khởi kiện ra tòa án để bảo vệ quyền lợi của mình.

Mức bồi thường chuyến bay chậm hủy được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật liên quan. Mức bồi thường phụ thuộc vào thời gian chậm trễ, khoảng cách bay, và loại hình thiệt hại. Pháp luật cũng quy định về việc bồi thường chi phí phát sinh do chậm hủy chuyến, như chi phí ăn uống, đi lại, lưu trú. Hành khách cần nắm rõ các quy định này để đòi quyền lợi chính đáng của mình.

Hãng hàng không có nghĩa vụ của hãng hàng không phải thông báo kịp thời và đầy đủ cho hành khách về tình trạng chuyến bay, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cần thiết khi chuyến bay bị chậm, bị hủy, như ăn uống, nước uống, chỗ nghỉ ngơi. Nếu chuyến bay bị hủy, hãng hàng không phải hoàn trả tiền vé hoặc bố trí chuyến bay thay thế cho hành khách. Hãng hàng không cũng có trách nhiệm giải quyết các khiếu nại của hành khách một cách nhanh chóng và công bằng.

Điều quan trọng là phải phân biệt rõ ràng giữa sự kiện bất khả kháng và các trường hợp chậm, hủy chuyến do lỗi chủ quan của hãng hàng không (lỗi kỹ thuật, thiếu nhân lực, quản lý kém). Nếu nguyên nhân là do lỗi chủ quan, hãng hàng không vẫn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho hành khách theo quy định của pháp luật.

Để được miễn trừ trách nhiệm bồi thường, hãng hàng không phải chứng minh được rằng sự kiện bất khả kháng thực sự xảy ra, và sự kiện này là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến việc chuyến bay bị chậm, bị hủy. Hãng hàng không phải cung cấp các bằng chứng khách quan, đáng tin cậy để chứng minh điều này.

Theo Luật Hàng không, thời hiệu khiếu nại thường được tính từ ngày chuyến bay bị chậm, bị hủy. Thời hạn cụ thể có thể khác nhau tùy thuộc vào loại hình thiệt hại và quy định của từng hãng hàng không. Hành khách nên tìm hiểu kỹ quy định của hãng hàng không và pháp luật để đảm bảo không bỏ lỡ cơ hội đòi bồi thường thiệt hại.

Trong trường hợp đã hết thời hiệu khiếu nại bồi thường, hành khách có thể mất quyền khiếu nại. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt (ví dụ, do lý do khách quan, bất khả kháng), hành khách có thể yêu cầu gia hạn thời hiệu khiếu nại. Quyết định gia hạn hay không sẽ phụ thuộc vào cơ quan có thẩm quyền.