Tôn Giáo: Tính Cấp Thiết và Lý Do Chọn Đề Tài

Tính phức tạp của tôn giáo thể hiện ở cấu trúc đa dạng và mối liên hệ với xã hội trần thế. Ngay cả trong xã hội hiện đại, quan hệ giữa tôn giáo và chính trị vẫn tồn tại và có thể gia tăng về độ phức tạp. Chủ thể của đức tin là những con người, vừa là công dân tuân theo luật pháp, vừa là tín đồ với những ràng buộc tôn giáo. Điều này tạo ra mâu thuẫn khi xã hội trần thế phải điều tiết hành vi của mọi cá nhân. Tôn giáo đa diện và chứa đựng nhiều giá trị khác nhau, thậm chí trái ngược. Vì vậy, việc xem xét tôn giáo có thể dẫn đến nhiều nhận định khác nhau. Ví dụ, tôn giáo có thể khác biệt căn bản với khoa học, nhưng vẫn chứa đựng những dự cảm và phỏng đoán có ý nghĩa gợi mở cho khoa học.

Việt Nam có nhiều hình thức tôn giáo đa dạng, bao gồm cả tôn giáo nội sinh và ngoại nhập. Các tôn giáo chung sống hòa bình, thậm chí tích hợp với nhau, như trường hợp Nho, Phật, Lão. Các tôn giáo gắn bó mật thiết với dân tộc, tạo nên sự hòa quyện giữa đạo và đời. Khi một tôn giáo đi ngược lại lợi ích dân tộc, nó sẽ bị phản ứng không chỉ từ xã hội mà còn từ chính bên trong tôn giáo đó. Sự tham gia của tôn giáo vào quá trình phát triển của dân tộc là hiển nhiên, đặc biệt trong lĩnh vực đạo đức và văn hóa. Ảnh hưởng của tôn giáo đến văn hóa và đạo đức dân tộc là sâu sắc và rộng lớn. Việc nghiên cứu tôn giáo ở Việt Nam cần quan tâm đến việc ngăn ngừa những ảnh hưởng bất lợi và phát huy những mặt có lợi.

Hà Nội là thủ đô văn hóa của cả nước, nên tình hình tôn giáo ở Hà Nội những năm qua có những bước diễn biến rất phức tạp. Ngoài những diễn biến nội tại, tôn giáo ở Hà Nội còn chịu ảnh hưởng bởi những diễn biến tôn giáo của các tỉnh, thành trong cả nước. Hay nói một cách khác, những diễn biến tôn giáo trong cả nước đều tác động trực tiếp đến tôn giáo Hà Nội, từ đó gây ảnh hưởng đến tình hình chính trị - xã hội Thủ đô. Các tôn giáo cũng thường hướng về Thủ đô để học hỏi những việc làm tốt đẹp, hoặc ngấm ngầm thực hiện những việc làm trái với pháp luật, với lẽ đạo đang diễn ra ở Hà Nội. Những động thái của tôn giáo ở Hà Nội, vì vậy, có quan hệ trực tiếp đến động thái tôn giáo cả nước.

Để giải quyết vấn đề tôn giáo phục vụ sự nghiệp cách mạng, Đảng ta ngay từ đầu đã xác định tôn giáo là vấn đề cực kỳ phức tạp, nhạy cảm có liên quan mật thiết đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Trong lịch sử có tác động nhiều chiều, đa dạng đến các lĩnh vực trong cuộc sống. Trong các văn kiện của Đảng ta, vấn đề tôn giáo cũng được đề cập rất sâu sắc. Theo chủ trương chung của Đảng và Nhà nước, Thành ủy Hà Nội dựa trên những đặc điểm riêng biệt của tôn giáo Hà Nội cũng có những quyết sách đường lối chỉ đạo phù hợp, đối với những diễn biến phức tạp của vấn đề tôn giáo trên địa bàn.

Là tiếng nói của Đảng, nhà nước và nhân dân ta, báo chí luôn có một vai trò rất lớn trong việc tuyên truyền phổ biến các đường lối chính sách của Đảng và nhà nước ta nói chung Thành ủy Hà Nội nói riêng về vấn đề tôn giáo. Báo chí có trách nhiệm phân tích rõ các tư tưởng chống phá phản động lợi dụng tôn giáo của các thế lực thù địch hiện nay. Đồng thời cũng là cơ quan phản ánh nhanh nhạy nhất tình hình, thực tế về vấn đề tôn giáo của nước ta nói chung và thủ đô Hà Nội nói riêng.

Đánh giá khái quát những quan điểm cơ bản của Đảng và Nhà nước về tôn giáo và quá trình cụ thể hóa tư tưởng của Đảng về tôn giáo trong chính sách của Nhà nước trong thời kỳ đổi mới. Phân tích thực trạng công tác phản ánh, tuyên truyền của báo chí về chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước đối với vấn đề tôn giáo trên địa bàn Hà Nội trong thời kỳ đổi mới.

Phân tích thực trạng báo chí phản ánh, tuyên truyền vấn đề tôn giáo trên địa bàn Hà Nội (thông qua khảo sát ba tờ Đại Đoàn Kết, Hà Nội Mới, Lao Động từ năm 2007-2010), rút ra nguyên nhân của những thành tựu, yếu kém và bài học kinh nghiệm. Đề xuất một số phương hướng và một số giải pháp nhằm đẩy mạnh việc phản ánh, tuyên truyền vấn đề tôn giáo trên địa bàn Hà Nội trong thời gian tới.

Đi sâu nghiên cứu thực trạng vấn đề tôn giáo và dự báo các xu hướng biến đổi trước tác động của toàn cầu hóa. Đề xuất phương thức, giải pháp nhằm giải quyết tốt các vấn đề tôn giáo phục vụ sự nghiệp CNN-HDH đất nước. Đấu tranh, phê phán các luận điểm tuyên truyền xuyên tạc chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước ta về vấn đề tôn giáo.

Bước đầu đã có sự tổng kết quá trình thực hiện chính sách về tôn giáo, làm cơ sở cho việc tiếp tục đổi mới chủ trương, chính sách về vấn đề quan trọng này. Bước đầu có sự tổng kết về việc nghiên cứu, tuyên truyền, phản ánh vấn đề tôn giáo trên một số báo, tạp chí trong cả nước. Như vậy, chưa có một công trình nghiên cứu khoa học chuyên sâu, phân tích, tổng hợp về báo chí phản ánh tôn giáo trên địa bàn Hà Nội .

Đối với báo Lao Động là tờ báo của Liên đoàn Lao Động Việt Nam đây là một tờ báo mang tính xã hội hóa cao. Báo Lao Động là một trong số ít báo mà thông tin đưa ra có mức độ ảnh hưởng rất lớn đối với dư luận xã hội. Ba tờ báo là đại diện cho ba vai trò nhiệm vụ khác nhau, nhưng cả ba đều là những tờ có uy tín thông tin rất lớn trong hệ thống báo chí cả nước.

Để khái quát vấn đề đề tài đã lựa chọn tác giả đã quyết định ba tờ trên làm đối tượng khảo sát cho luận văn. Về chủ thể: các bài phản ánh tình hình tôn giáo tại địa bàn Hà Nội qua 3 ấn phẩm: Hà Nội Mới, Đại Đoàn Kết, Lao Động. Về không gian: Thành Phố Hà Nội vì Thành phố Hà Nội là một trong những Trung tâm tôn giáo của cả nước, mặc nhiên Thăng Long - Hà Nội có một không gian tâm linh tín ngưỡng tôn giáo khá đậm đặc và biểu trưng cho sinh hoạt tôn giáo cả nước. Về thời gian: Năm 2007 — 2010. Đây là thời gian rất quan trọng đối với thủ đô Hà Nội.

Chương 2: NGHỆ THUẬT THÔNG TIN CỦA BÁO CHÍ VỀ TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI. Chương 3: KINH NGHIỆM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA BÁO CHÍ VỀ TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI TRONG THẬP KỶ HAI CỦA THẾ KỶ XXI. Phần phụ lục: Bao gồm các tư liệu, hình ảnh, ... nhằm minh họa cho những vấn đề nêu trong luận văn.

Tại Điều 3, Chương I Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo thì “ Hoạt động tín ngưỡng là hoạt động thể hiện sự tôn thờ tổ tiên; tưởng niệm và tôn vinh những người có công với nước, với cộng đồng; thờ cúng thân, thánh, biểu tượng có tính truyền thống và các hoạt động tín ngưỡng dân gian khác tiêu biểu cho những giá trị tốt đẹp về lịch sử, văn hóa, đạo đức xã hội ”. “Cơ sở tín ngưỡng là nơi thực hiện hoạt động tín ngưỡng của cộng đồng, bao gồm đình, đền, miếu, am, từ đường, nhà thờ họ và những cơ sở tương tự khác.”