Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển của lực lượng Công an nhân dân (CAND) Việt Nam, việc nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ, chiến sĩ là nhiệm vụ trọng yếu nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự xã hội. Trường Cao đẳng Cảnh sát nhân dân II (CSND II) đóng vai trò then chốt trong công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành. Hoạt động học tập của học viên tại trường không chỉ là quá trình tiếp thu kiến thức mà còn là sự phát huy tính tích cực, chủ động trong học tập nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo. Theo ước tính, học viên trường CSND II chủ yếu trong độ tuổi 19-25, thuộc lứa tuổi thanh niên với đặc điểm tâm lý riêng biệt do môi trường học tập vừa mang tính sư phạm vừa mang tính quân ngũ.

Nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng tính tích cực trong hoạt động học tập của học viên trường CSND II, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao tính tích cực học tập, góp phần cải thiện kết quả đào tạo. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học viên hệ Cao đẳng chính quy các khóa H02S (2014-2017), H03S (2015-2018) và hệ Trung cấp chính quy K22S (2015-2017), cùng với giảng viên trường CSND II. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả công tác đào tạo trong môi trường đặc thù của lực lượng CAND.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết tâm lý học và giáo dục học về tính tích cực trong hoạt động học tập. Lý thuyết của L.Piaget nhấn mạnh hoạt động là cơ sở để tính tích cực và ý thức của con người được hình thành và phát triển. Rubinxtein khẳng định hoạt động học tập là hoạt động tích cực, có động cơ cá nhân và chịu ảnh hưởng xã hội. Robert Fisher đề xuất các chiến lược dạy học tích cực nhằm phát huy tư duy và sự chủ động của người học. Carroll E. Jzard nghiên cứu vai trò của cảm xúc và thái độ trong việc hình thành tính tích cực, đặc biệt là tính tò mò và khao khát khám phá.

Ở Việt Nam, các nhà tâm lý học như Phạm Minh Hạc, Nguyễn Quang Uẩn, và Trần Trọng Thủy tiếp cận tính tích cực như một thuộc tính nhân cách bao gồm nhu cầu, động cơ, hứng thú và niềm tin. Tính tích cực học tập được hiểu là sự huy động các chức năng tâm lý ở mức độ cao nhằm giải quyết nhiệm vụ học tập một cách hiệu quả. Các thành phần chính của tính tích cực học tập bao gồm nhận thức, thái độ và hành động học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả lý luận và thực nghiệm. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Bảng hỏi khảo sát ý kiến học viên và giảng viên về biểu hiện tính tích cực học tập, các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp nâng cao.
  • Phỏng vấn trực tiếp học viên và giảng viên để thu thập thông tin sâu sắc về các khía cạnh tâm lý và thực tiễn.
  • Quan sát trực tiếp các tiết học, giờ tự học và hoạt động ngoại khóa của học viên nhằm ghi nhận biểu hiện tính tích cực trong học tập.

Cỡ mẫu khảo sát gồm học viên các khóa Cao đẳng và Trung cấp chính quy với tổng số khoảng vài trăm người, được chọn mẫu ngẫu nhiên có phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 11.5 với các kỹ thuật thống kê mô tả, phân tích so sánh và phân tích nhân tố để đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong khoảng 1 năm, bao gồm giai đoạn thiết kế bảng hỏi, thu thập dữ liệu, xử lý số liệu và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tính tích cực học tập của học viên: Kết quả khảo sát cho thấy tính tích cực học tập của học viên trường CSND II đạt mức trung bình với khoảng 65% học viên thể hiện thái độ tích cực trong học tập. Trong đó, 70% học viên nhận thức rõ mục đích và ý nghĩa của môn học, 60% có thái độ học tập đúng đắn và 55% thể hiện hành động học tập tích cực như tự giác học tập, tham gia thảo luận và hoàn thành nhiệm vụ.

  2. Biểu hiện nhận thức: Khoảng 68% học viên hiểu rõ mục tiêu đào tạo và nhiệm vụ học tập, tuy nhiên chỉ có 50% học viên thường xuyên vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Sự khác biệt về nhận thức giữa học viên hệ Cao đẳng và Trung cấp là khoảng 12%, với học viên Cao đẳng có nhận thức tích cực hơn.

  3. Biểu hiện thái độ và hành động: 62% học viên có thái độ tích cực như hứng thú, động cơ học tập cao, trong khi 58% học viên thể hiện hành động học tập tích cực như tham gia phát biểu ý kiến, làm bài tập đầy đủ. Tỷ lệ học viên nam và nữ có sự khác biệt không đáng kể, lần lượt là 60% và 63%.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến tính tích cực học tập: Yếu tố chủ quan như động cơ, nhu cầu, hứng thú chiếm ảnh hưởng lớn nhất với khoảng 70% tác động, trong khi yếu tố khách quan như phương pháp giảng dạy, môi trường học tập chiếm khoảng 55%. Sự phối hợp giữa hai nhóm yếu tố này quyết định mức độ tích cực học tập của học viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy tính tích cực học tập của học viên trường CSND II đang ở mức trung bình, phản ánh sự cần thiết phải có các biện pháp nâng cao hiệu quả học tập. Nguyên nhân chủ yếu do đặc thù môi trường học tập vừa mang tính sư phạm vừa mang tính quân ngũ, đòi hỏi học viên phải thích nghi với phương pháp học mới, nội dung chuyên ngành sâu rộng và áp lực thời gian.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ tích cực học tập của học viên CSND II tương đương với sinh viên các trường chuyên ngành kỹ thuật và quân sự, nơi yêu cầu tính kỷ luật và tự giác cao. Biểu đồ phân bố mức độ tích cực học tập theo các nhóm tuổi, giới tính và hệ đào tạo có thể minh họa rõ sự khác biệt và xu hướng phát triển tính tích cực.

Ý nghĩa của kết quả nằm ở việc khẳng định vai trò của yếu tố chủ quan trong việc thúc đẩy tính tích cực học tập, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường học tập và phương pháp giảng dạy trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho học viên phát huy tính tích cực.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức của học viên về vai trò của tính tích cực trong học tập: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nhằm giúp học viên hiểu rõ tầm quan trọng của tính tích cực, từ đó tự giác xây dựng mục tiêu học tập cụ thể. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do phòng Đào tạo phối hợp với khoa Tâm lý học thực hiện.

  2. Khuyến khích học viên xây dựng phương pháp học tập phù hợp: Hướng dẫn học viên áp dụng các kỹ thuật học tập tích cực như lập kế hoạch học tập, học tập hợp tác, sử dụng sơ đồ tư duy. Triển khai trong suốt năm học, do giảng viên chủ nhiệm và cố vấn học tập đảm nhiệm.

  3. Nâng cao nhận thức và kỹ năng giảng viên về phát huy tính tích cực của học viên: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng về phương pháp dạy học tích cực, đổi mới kiểm tra đánh giá nhằm tạo môi trường học tập thân thiện, kích thích sự chủ động của học viên. Thực hiện trong quý 3 hàng năm, do Ban Giám hiệu và phòng Đào tạo phối hợp.

  4. Đảm bảo điều kiện vật chất và môi trường học tập thuận lợi: Cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị học tập, thư viện, phòng thực hành để hỗ trợ học viên tự học và nghiên cứu. Thời gian thực hiện theo kế hoạch đầu tư của nhà trường trong 2 năm tới.

  5. Tăng cường hoạt động ngoại khóa và nghiên cứu khoa học: Khuyến khích học viên tham gia các hoạt động xã hội, nghiên cứu khoa học để phát triển kỹ năng mềm và tư duy sáng tạo, góp phần nâng cao tính tích cực học tập. Do các khoa chuyên môn và Đoàn Thanh niên tổ chức định kỳ hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục trong các trường CAND: Nghiên cứu giúp hiểu rõ đặc điểm tâm lý và tính tích cực học tập của học viên, từ đó áp dụng các phương pháp giảng dạy phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo.

  2. Học viên và sinh viên các trường chuyên ngành an ninh, quân sự: Tham khảo để tự đánh giá và phát triển tính tích cực trong học tập, xây dựng phương pháp học tập hiệu quả phù hợp với đặc thù ngành nghề.

  3. Nhà nghiên cứu tâm lý học giáo dục và phát triển nhân cách: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực nghiệm về tính tích cực học tập trong môi trường đặc thù, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các cơ quan quản lý đào tạo và chính sách giáo dục: Tham khảo để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo phù hợp, tạo điều kiện phát huy tính tích cực học tập trong các trường chuyên ngành.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tính tích cực học tập là gì và tại sao nó quan trọng?
    Tính tích cực học tập là sự chủ động, tự giác và nỗ lực cao của người học trong quá trình tiếp thu kiến thức và kỹ năng. Nó quan trọng vì quyết định hiệu quả học tập và sự phát triển toàn diện của học viên, đặc biệt trong môi trường đào tạo chuyên ngành như trường CSND II.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến tính tích cực học tập của học viên?
    Yếu tố chủ quan như động cơ, nhu cầu và hứng thú học tập có ảnh hưởng lớn nhất, chiếm khoảng 70% tác động. Yếu tố khách quan như phương pháp giảng dạy và môi trường học tập cũng đóng vai trò quan trọng nhưng ít hơn.

  3. Làm thế nào để nâng cao tính tích cực học tập của học viên?
    Có thể nâng cao bằng cách nâng cao nhận thức về vai trò của tính tích cực, hướng dẫn phương pháp học tập phù hợp, đổi mới phương pháp giảng dạy, cải thiện điều kiện học tập và tăng cường hoạt động ngoại khóa, nghiên cứu khoa học.

  4. Tính tích cực học tập có biểu hiện cụ thể như thế nào?
    Biểu hiện gồm nhận thức rõ mục tiêu học tập, thái độ tích cực như hứng thú và động cơ cao, hành động học tập như tự giác, tham gia thảo luận, hoàn thành nhiệm vụ và sáng tạo trong học tập.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm khảo sát bằng bảng hỏi, phỏng vấn trực tiếp, quan sát thực tế và phân tích số liệu bằng phần mềm SPSS nhằm đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến tính tích cực học tập.

Kết luận

  • Tính tích cực học tập của học viên trường Cao đẳng CSND II hiện đạt mức trung bình, với sự khác biệt rõ rệt giữa các nhóm học viên theo hệ đào tạo và giới tính.
  • Yếu tố chủ quan như động cơ và nhu cầu học tập đóng vai trò quyết định trong việc hình thành và phát huy tính tích cực học tập.
  • Môi trường học tập đặc thù và phương pháp giảng dạy có ảnh hưởng quan trọng đến mức độ tích cực của học viên.
  • Các biện pháp nâng cao tính tích cực học tập cần tập trung vào nâng cao nhận thức, đổi mới phương pháp giảng dạy, cải thiện điều kiện học tập và tăng cường hoạt động ngoại khóa.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về phát triển nhân cách và hiệu quả đào tạo trong môi trường giáo dục đặc thù của lực lượng CAND.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong năm học tiếp theo, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các trường CAND khác để so sánh và hoàn thiện mô hình phát huy tính tích cực học tập.

Call to action: Các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và học viên trường CSND II cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các biện pháp nâng cao tính tích cực học tập, góp phần xây dựng lực lượng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại.