Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam phát triển mạnh mẽ và hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới, đặc biệt sau khi trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), các doanh nghiệp xây dựng đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ các đối thủ quốc tế có vốn và công nghệ cao. Việc quản lý và tính toán chính xác chi phí sản xuất, đặc biệt là chi phí sản phẩm xây lắp, trở thành yếu tố sống còn giúp doanh nghiệp duy trì lợi nhuận và nâng cao hiệu quả hoạt động. Luận văn tập trung nghiên cứu việc kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Cổ phần Xây dựng 159, với phạm vi nghiên cứu từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2020, điển hình là dự án xây dựng hố ga hệ thống thoát nước thuộc dự án Metro TP.HCM - Tuyến số 01.

Mục tiêu nghiên cứu gồm: hiểu và áp dụng kế toán chi phí sản xuất xây dựng tại công ty; đánh giá điểm mạnh và hạn chế trong công tác kế toán chi phí; đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kế toán; đồng thời nâng cao kiến thức chuyên môn của người nghiên cứu. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp số liệu chính xác, kịp thời phục vụ quản lý chi phí, từ đó giúp doanh nghiệp xây dựng có thể kiểm soát và tối ưu hóa chi phí sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết kế toán chi phí sản xuất và mô hình tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết kế toán chi phí sản xuất: tập trung vào việc phân loại, ghi nhận và phân bổ các chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí máy thi công vào chi phí sản xuất, đảm bảo tính chính xác và kịp thời trong báo cáo tài chính.

  • Mô hình tính giá thành sản phẩm xây lắp: áp dụng phương pháp tính giá thành trực tiếp, phù hợp với đặc thù sản xuất theo đơn đặt hàng, khối lượng lớn, giá trị cao và thời gian thi công kéo dài.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí máy thi công, chi phí sản xuất chung, và giá thành sản phẩm xây lắp.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ hồ sơ kế toán, chứng từ gốc như phiếu xuất kho, hóa đơn GTGT, bảng chấm công, bảng thanh toán tiền lương, phiếu đề nghị cung cấp nhiên liệu thi công, và các báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần Xây dựng 159 trong quý IV năm 2020. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ chi phí phát sinh trong dự án xây dựng hố ga hệ thống thoát nước thuộc dự án Metro TP.HCM.

Phương pháp phân tích sử dụng kết hợp quan sát thực tế, mô tả chi tiết quy trình kế toán chi phí và phân tích số liệu kế toán nhằm đánh giá hiệu quả công tác kế toán chi phí sản xuất. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2020, tập trung vào việc thu thập và xử lý dữ liệu chi phí trong quý IV năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chi phí nguyên vật liệu: Công ty áp dụng phương pháp tập hợp chi phí nguyên vật liệu theo từng dự án, giúp theo dõi chính xác tỷ lệ sử dụng nguyên vật liệu. Tổng chi phí nguyên vật liệu trong dự án nghiên cứu đạt khoảng 1,631 triệu đồng, với việc mua nguyên vật liệu theo tiến độ thi công giúp tránh tồn kho và giảm chi phí lưu kho.

  2. Chi phí nhân công: Việc theo dõi chi phí nhân công được thực hiện chặt chẽ, dựa trên bảng chấm công và bảng thanh toán tiền lương. Chi phí nhân công trực tiếp được phân bổ theo từng công trình, giúp kiểm soát tốt hơn chi phí lao động. Tuy nhiên, công ty chưa xây dựng bảng phân bổ lương và bảo hiểm xã hội đầy đủ.

  3. Chi phí máy thi công: Công ty quản lý chi tiết chi phí sử dụng máy thi công theo từng dự án, dựa trên bảng tổng hợp tình hình sử dụng máy và các chứng từ liên quan. Chi phí máy thi công được tính dựa trên số ca máy sử dụng và giá trung bình đơn vị, tuy nhiên chi phí lương của lái máy lại được tính vào chi phí nhân công, chưa phản ánh đúng bản chất chi phí máy.

  4. Chi phí sản xuất chung: Chi phí quản lý công trường và chi phí vận chuyển được ghi nhận chưa hợp lý, ví dụ chi phí thay ruột xe được ghi vào chi phí sản xuất chung thay vì chi phí máy thi công. Công ty cũng chưa trích lập chi phí bảo hành công trình, làm giảm tính chính xác của giá thành sản phẩm.

Thảo luận kết quả

Việc áp dụng phương pháp tính giá thành trực tiếp phù hợp với đặc thù sản xuất xây lắp của công ty, với khối lượng lớn và sản phẩm theo đơn đặt hàng. Tuy nhiên, việc chưa phân bổ chính xác chi phí máy thi công và chi phí sản xuất chung làm giảm hiệu quả quản lý chi phí. So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, việc phân loại và phân bổ chi phí chi tiết hơn sẽ giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn biến động chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bổ chi phí theo từng loại (nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công, chi phí chung) và bảng so sánh chi phí thực tế với dự toán, giúp minh bạch và dễ dàng phân tích.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Phân loại chi phí nguyên vật liệu chi tiết hơn: Hành động phân loại nguyên vật liệu thành nhóm chính và phụ nhằm theo dõi biến động giá và sử dụng hiệu quả, thực hiện trong vòng 6 tháng, do phòng Kế toán phối hợp với phòng Kế hoạch thực hiện.

  2. Cải thiện phân bổ chi phí nhân công và bảo hiểm xã hội: Xây dựng bảng phân bổ chi phí lương và các khoản bảo hiểm theo từng dự án, giúp kiểm soát chi phí lao động chính xác hơn, hoàn thành trong quý tiếp theo, do phòng Nhân sự và Kế toán phối hợp.

  3. Tách biệt chi phí máy thi công và chi phí nhân công lái máy: Ghi nhận chi phí lái máy vào chi phí máy thi công để phản ánh đúng bản chất chi phí, áp dụng ngay trong kỳ kế toán tiếp theo, do phòng Kế toán thực hiện.

  4. Tăng cường kiểm soát chi phí sản xuất chung và trích lập chi phí bảo hành: Điều chỉnh ghi nhận chi phí vận chuyển và chi phí sửa chữa xe vào chi phí máy thi công; đồng thời trích lập chi phí bảo hành công trình theo quy định, thực hiện trong vòng 3 tháng, do Ban Giám đốc chỉ đạo phòng Kế toán và Quản lý dự án phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các doanh nghiệp xây dựng vừa và nhỏ: Có thể áp dụng phương pháp kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm phù hợp với đặc thù sản xuất xây lắp, giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi phí.

  2. Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp xây dựng: Tham khảo quy trình, chứng từ và phương pháp ghi nhận chi phí chi tiết để cải thiện công tác kế toán chi phí sản xuất.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Nắm bắt thực tiễn áp dụng lý thuyết kế toán chi phí trong doanh nghiệp xây dựng, làm tài liệu tham khảo học thuật và nghiên cứu.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và tài chính: Hiểu rõ hơn về thực trạng kế toán chi phí trong doanh nghiệp xây dựng, từ đó có thể đề xuất chính sách hỗ trợ và hướng dẫn phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc phân loại chi phí nguyên vật liệu lại quan trọng?
    Phân loại chi phí nguyên vật liệu giúp doanh nghiệp theo dõi biến động giá và sử dụng hiệu quả từng loại vật tư, từ đó có biện pháp tiết kiệm và quản lý tốt hơn, tránh lãng phí.

  2. Phương pháp tính giá thành trực tiếp có ưu điểm gì?
    Phương pháp này đơn giản, dễ áp dụng, phù hợp với doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng với số lượng lớn và chu kỳ sản xuất ngắn, giúp theo dõi chi phí nhanh chóng và chính xác.

  3. Làm thế nào để cải thiện việc ghi nhận chi phí máy thi công?
    Cần tách biệt chi phí nhân công lái máy và chi phí máy thi công, ghi nhận đầy đủ chi phí nhiên liệu, bảo dưỡng và khấu hao máy để phản ánh đúng chi phí sử dụng máy.

  4. Chi phí bảo hành công trình có ảnh hưởng thế nào đến giá thành?
    Chi phí bảo hành là chi phí phát sinh sau khi hoàn thành công trình, nếu không trích lập sẽ làm giảm tính chính xác của giá thành sản phẩm và ảnh hưởng đến lợi nhuận thực tế.

  5. Làm sao để giảm áp lực công việc cho kế toán tổng hợp?
    Doanh nghiệp nên tăng cường nhân sự kế toán, phân công rõ ràng công việc, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin để xử lý chứng từ nhanh chóng, giảm tải cho kế toán tổng hợp.

Kết luận

  • Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp là công cụ quản lý quan trọng giúp doanh nghiệp xây dựng kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.
  • Công ty Cổ phần Xây dựng 159 đã áp dụng phương pháp tính giá thành trực tiếp phù hợp với đặc thù sản xuất, tuy nhiên còn tồn tại một số hạn chế trong phân bổ chi phí và ghi nhận chi phí máy thi công, chi phí sản xuất chung.
  • Việc cải thiện phân loại chi phí nguyên vật liệu, phân bổ chi phí nhân công và máy thi công, cũng như trích lập chi phí bảo hành sẽ giúp nâng cao tính chính xác và hiệu quả quản lý chi phí.
  • Các đề xuất được xây dựng nhằm giúp công ty hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí, giảm thiểu sai sót và tăng cường kiểm soát chi phí trong thời gian tới.
  • Khuyến nghị công ty triển khai các giải pháp trong vòng 3-6 tháng và tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp, đồng thời mở rộng nghiên cứu cho các dự án tiếp theo.

Hành động ngay hôm nay để tối ưu hóa chi phí sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường xây dựng!