Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng cạnh tranh khốc liệt, việc tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm trở thành mục tiêu trọng yếu của các doanh nghiệp sản xuất. Theo ước tính, chi phí sản xuất chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí của doanh nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh và lợi nhuận. Luận văn tập trung nghiên cứu công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại Công ty cổ phần Công nghệ cao TRAPHACO trong giai đoạn 2016-2017. Mục tiêu chính là khảo sát thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và giá thành sản phẩm.

Phạm vi nghiên cứu tập trung tại trụ sở công ty ở tỉnh Hưng Yên, với dữ liệu thu thập từ số liệu kế toán thực tế năm 2016 và 2017. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp thông tin chi tiết, kịp thời cho nhà quản trị nhằm kiểm soát chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và hỗ trợ ra quyết định chiến lược. Luận văn cũng góp phần hoàn thiện khung lý luận về kế toán quản trị chi phí sản xuất trong doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam, đồng thời làm rõ những hạn chế và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của TRAPHACO.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, bao gồm:

  • Lý thuyết kế toán quản trị: Kế toán quản trị là công cụ thu thập, xử lý và cung cấp thông tin chi phí phục vụ cho việc lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra và ra quyết định trong doanh nghiệp. Thông tin này có tính định hướng và hỗ trợ quản lý nội bộ.

  • Mô hình phân loại chi phí: Chi phí được phân loại theo chức năng (nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung), theo cách ứng xử (biến phí, định phí, chi phí hỗn hợp), theo khả năng kiểm soát (chi phí kiểm soát được và không kiểm soát được), và theo mối quan hệ với thời kỳ (chi phí sản phẩm và chi phí thời kỳ).

  • Mô hình xác định chi phí và giá thành sản phẩm: Phương pháp xác định chi phí theo công việc và theo quá trình sản xuất được áp dụng tùy theo đặc điểm sản xuất của doanh nghiệp. Giá thành sản phẩm được xác định dựa trên tổng chi phí sản xuất thực tế hoặc dự toán, làm cơ sở cho việc lập giá bán và đánh giá hiệu quả sản xuất.

  • Phân tích biến động chi phí: Phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung nhằm đánh giá hiệu quả quản lý chi phí, phát hiện nguyên nhân biến động và đề xuất biện pháp điều chỉnh.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp thu thập dữ liệu thực tiễn tại Công ty cổ phần Công nghệ cao TRAPHACO. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ số liệu kế toán phát sinh trong năm 2016 và 2017, với phương pháp chọn mẫu là khảo sát toàn diện các bộ phận liên quan đến kế toán quản trị chi phí.

Phương pháp thu thập dữ liệu gồm:

  • Phỏng vấn trực tiếp và qua điện thoại với kế toán trưởng, trưởng các phòng ban liên quan nhằm thu thập thông tin chi tiết về quy trình, chính sách và thực trạng kế toán quản trị chi phí.

  • Quan sát trực tiếp tại phòng kế toán và các phân xưởng sản xuất để đánh giá môi trường làm việc, phân công nhiệm vụ và quy trình thu thập, xử lý chi phí.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm tổng hợp, so sánh số liệu thực tế với dự toán, phân tích biến động chi phí và đánh giá hiệu quả quản lý chi phí. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ đầu năm 2017 đến giữa năm 2017, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với thực tế hoạt động của công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng phân loại và tập hợp chi phí: Công ty đã thực hiện phân loại chi phí theo nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Tuy nhiên, việc phân công nhiệm vụ kế toán quản trị chi phí còn chưa rõ ràng, dẫn đến thông tin chi phí chưa kịp thời và chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu quản lý. Số liệu năm 2016 cho thấy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm khoảng 55% tổng chi phí sản xuất, chi phí nhân công trực tiếp chiếm 25%, còn lại là chi phí sản xuất chung.

  2. Xây dựng định mức và lập dự toán chi phí: Công ty đã xây dựng định mức chi phí nguyên vật liệu và nhân công dựa trên tiêu chuẩn kỹ thuật và thời gian lao động. Tuy nhiên, dự toán chi phí sản xuất chung còn mang tính ước lượng, chưa phản ánh chính xác biến động thực tế. So sánh số liệu năm 2017 cho thấy chi phí sản xuất chung thực tế vượt dự toán khoảng 8%, chủ yếu do biến động chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí khấu hao thiết bị.

  3. Phân tích biến động chi phí: Biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp năm 2017 so với dự toán là +5%, do giá nguyên liệu tăng và tiêu hao vượt định mức. Biến động chi phí nhân công trực tiếp là -3%, thể hiện hiệu quả nâng cao năng suất lao động. Biến động chi phí sản xuất chung có mức tăng 8%, trong đó biến động định phí chiếm phần lớn do chi phí khấu hao và chi phí quản lý tăng.

  4. Ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm và lợi nhuận: Giá thành sản phẩm thực tế cao hơn dự toán khoảng 6%, ảnh hưởng đến lợi nhuận biên của công ty. Phân tích điểm hòa vốn cho thấy công ty cần tăng sản lượng tiêu thụ ít nhất 10% để bù đắp chi phí tăng và duy trì lợi nhuận kế hoạch.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các biến động chi phí là do sự thay đổi giá nguyên vật liệu trên thị trường và hiệu quả quản lý chi phí sản xuất chung chưa cao. Việc phân công công tác kế toán quản trị chi phí chưa rõ ràng dẫn đến thông tin chi phí không kịp thời, ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định nhanh chóng và chính xác. So với một số nghiên cứu trong ngành dược và sản xuất khác, TRAPHACO còn tồn tại hạn chế trong việc áp dụng các công cụ phân tích chi phí hiện đại như phương pháp ABC (Activity-Based Costing).

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh chi phí thực tế và dự toán theo từng loại chi phí, bảng phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu, nhân công và sản xuất chung, cũng như biểu đồ điểm hòa vốn thể hiện mối quan hệ giữa sản lượng và lợi nhuận. Những kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sức cạnh tranh của công ty.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức lại bộ máy kế toán quản trị chi phí: Phân công rõ ràng trách nhiệm giữa các phòng ban như phòng tài chính, phòng kế hoạch và phân xưởng sản xuất nhằm đảm bảo thu thập và xử lý thông tin chi phí kịp thời, chính xác. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Ban Giám đốc và phòng Tài chính chủ trì.

  2. Hoàn thiện hệ thống xây dựng định mức và dự toán chi phí: Áp dụng phương pháp xây dựng định mức chi phí dựa trên tiêu chuẩn kỹ thuật và dữ liệu thực tế, đồng thời sử dụng phần mềm kế toán chuyên dụng để lập dự toán chi phí sản xuất chung chính xác hơn. Thời gian triển khai 9 tháng, do phòng Kế hoạch và phòng Tài chính phối hợp thực hiện.

  3. Áp dụng phương pháp phân bổ chi phí hiện đại: Nghiên cứu và triển khai phương pháp phân bổ chi phí theo hoạt động (ABC) để nâng cao độ chính xác trong phân bổ chi phí sản xuất chung, giúp nhà quản trị có thông tin chi phí chi tiết và phù hợp hơn. Thời gian thực hiện 12 tháng, do phòng Tài chính và phòng Kế toán quản trị đảm nhiệm.

  4. Tăng cường phân tích biến động chi phí và báo cáo quản trị: Xây dựng hệ thống báo cáo phân tích biến động chi phí định kỳ, giúp phát hiện sớm các sai lệch và nguyên nhân, từ đó đề xuất biện pháp điều chỉnh kịp thời. Thời gian thực hiện liên tục, do phòng Tài chính và phòng Kế toán quản trị phối hợp.

  5. Đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ kế toán quản trị: Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ thuật kế toán quản trị chi phí, sử dụng phần mềm kế toán và phân tích chi phí hiện đại nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng thực hành. Thời gian đào tạo định kỳ hàng năm, do Ban Giám đốc phối hợp với các đơn vị đào tạo thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất: Luận văn cung cấp thông tin chi tiết về công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất, giúp nhà quản trị hiểu rõ hơn về cách kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

  2. Cán bộ kế toán quản trị: Đây là tài liệu tham khảo quý giá để nâng cao kiến thức chuyên môn, áp dụng các phương pháp xác định chi phí, lập dự toán và phân tích biến động chi phí trong thực tế.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh: Luận văn cung cấp khung lý thuyết và nghiên cứu thực tiễn cụ thể, hỗ trợ việc giảng dạy và học tập về kế toán quản trị chi phí sản xuất trong doanh nghiệp.

  4. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia tư vấn quản lý: Tài liệu này giúp hiểu rõ hơn về thực trạng và giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất, từ đó phát triển các mô hình tư vấn phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị chi phí sản xuất là gì?
    Kế toán quản trị chi phí sản xuất là quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất nhằm hỗ trợ nhà quản trị trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định. Ví dụ, thông tin chi phí giúp xác định giá thành sản phẩm và đánh giá hiệu quả sản xuất.

  2. Phân loại chi phí sản xuất theo chức năng gồm những loại nào?
    Chi phí sản xuất được phân loại thành chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Mỗi loại chi phí có vai trò và cách tập hợp khác nhau, ảnh hưởng đến việc tính giá thành sản phẩm.

  3. Phương pháp xác định chi phí theo công việc và theo quá trình sản xuất khác nhau thế nào?
    Phương pháp theo công việc áp dụng cho sản xuất đơn chiếc hoặc theo đơn đặt hàng, tập hợp chi phí cho từng công việc riêng biệt. Phương pháp theo quá trình áp dụng cho sản xuất hàng loạt, chi phí được tập hợp theo từng giai đoạn công nghệ sản xuất.

  4. Tại sao cần phân tích biến động chi phí?
    Phân tích biến động chi phí giúp nhà quản trị nhận biết sự khác biệt giữa chi phí thực tế và dự toán, từ đó xác định nguyên nhân biến động như thay đổi giá nguyên liệu, năng suất lao động, hoặc quản lý chi phí chưa hiệu quả để có biện pháp điều chỉnh kịp thời.

  5. Làm thế nào để hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại doanh nghiệp?
    Hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí cần tổ chức bộ máy rõ ràng, xây dựng định mức và dự toán chính xác, áp dụng phương pháp phân bổ chi phí hiện đại, tăng cường phân tích và báo cáo quản trị, đồng thời đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ kế toán.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất, làm rõ các khái niệm và phân loại chi phí quan trọng.
  • Thực trạng tại Công ty cổ phần Công nghệ cao TRAPHACO cho thấy công tác kế toán quản trị chi phí đã được triển khai nhưng còn nhiều hạn chế về phân công nhiệm vụ và độ chính xác của dự toán chi phí.
  • Phân tích biến động chi phí cho thấy sự chênh lệch giữa chi phí thực tế và dự toán, ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm và lợi nhuận của công ty.
  • Đề xuất các giải pháp tổ chức lại bộ máy kế toán, hoàn thiện hệ thống định mức, áp dụng phương pháp phân bổ chi phí hiện đại và tăng cường phân tích biến động chi phí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng, đồng thời đào tạo cán bộ và xây dựng hệ thống báo cáo quản trị chi phí thường xuyên.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản trị chi phí và tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp của bạn!