Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư xây dựng cơ bản đóng vai trò then chốt trong việc tạo dựng cơ sở hạ tầng và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tại huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng, tổng vốn đầu tư trong giai đoạn 2011-2015 đạt khoảng 480 tỷ đồng, tăng 180 tỷ đồng so với giai đoạn trước đó, tập trung vào các công trình giao thông, thủy lợi và hạ tầng xã hội. Từ năm 2015 đến 2018, Ban Quản lý Dự án Đầu tư và Xây dựng huyện Quảng Uyên đã triển khai 58 công trình, trong đó 56 công trình đã hoàn thành, góp phần nâng cao đời sống và phát triển kinh tế địa phương.

Tuy nhiên, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản tại Ban còn nhiều khó khăn do nguyên nhân chủ quan và khách quan, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý dự án tại Ban Quản lý Dự án Đầu tư và Xây dựng huyện Quảng Uyên trong giai đoạn 2016-2018, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý dự án đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng, với ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, giảm thiểu lãng phí và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý dự án: Quản lý dự án là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, điều phối và kiểm soát các hoạt động nhằm đạt được mục tiêu dự án trong phạm vi thời gian, chi phí và chất lượng đã định. Quản lý dự án đầu tư xây dựng bao gồm các nội dung như quản lý phạm vi, tiến độ, chi phí, chất lượng, an toàn lao động và môi trường.

  • Mô hình chu kỳ quản lý dự án: Gồm bốn giai đoạn chính: xác định và tổ chức dự án, lập kế hoạch, thực hiện dự án và kết thúc dự án. Mỗi giai đoạn có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, chất lượng và hiệu quả.

  • Khái niệm quản lý chi phí và tiến độ dự án: Quản lý chi phí nhằm đảm bảo chi phí đầu tư được tính đúng, tính đủ và phù hợp với tổng mức đầu tư đã phê duyệt. Quản lý tiến độ đảm bảo các công việc thi công được thực hiện theo kế hoạch, tránh kéo dài gây lãng phí.

  • Khái niệm quản lý rủi ro và an toàn lao động: Nhận diện, đánh giá và kiểm soát các rủi ro trong quá trình thi công xây dựng, đồng thời đảm bảo an toàn lao động và bảo vệ môi trường xây dựng.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các tài liệu pháp luật, báo cáo của Ban Quản lý Dự án Đầu tư và Xây dựng huyện Quảng Uyên, các nghiên cứu liên quan và số liệu thống kê kinh tế - xã hội địa phương. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 60 phiếu điều tra hợp lệ từ 3 nhóm đối tượng: nhà thầu, cán bộ giám sát và cán bộ nhân viên Ban quản lý dự án.

  • Phương pháp chọn mẫu: Sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện đối với 30 nhà thầu đại diện trong tổng số 87 nhà thầu, và điều tra tổng thể đối với 20 cán bộ giám sát và 10 cán bộ nhân viên Ban quản lý.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng thống kê mô tả, phân tổ, so sánh và phân tích định tính để đánh giá thực trạng quản lý dự án. Dữ liệu được trình bày dưới dạng bảng biểu và đồ thị hình cột, hình tròn nhằm minh họa các chỉ số về tiến độ, chi phí, chất lượng và an toàn lao động.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng giai đoạn 2016-2018 và đề xuất giải pháp đến năm 2025, phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của huyện Quảng Uyên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng công tác xin chủ trương đầu tư và chuẩn bị đầu tư: Các dự án đầu tư xây dựng tại huyện Quảng Uyên xuất phát từ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương, được thực hiện theo quy trình chuẩn bị đầu tư gồm nghiên cứu tiền khả thi, khả thi và thẩm định dự án. Tuy nhiên, tình trạng phê duyệt bổ sung dự toán khá phổ biến, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý vốn.

  2. Quản lý đấu thầu: Công tác đấu thầu được thực hiện nghiêm túc theo Luật đấu thầu, không phát hiện vi phạm. Kế hoạch đấu thầu được xây dựng chi tiết với các nội dung như tên gói thầu, giá trị, nguồn vốn và thời gian lựa chọn nhà thầu.

  3. Quản lý chất lượng, tiến độ và khối lượng thi công: Ban quản lý đã chú trọng lập kế hoạch tiến độ và giám sát chất lượng công trình. Trong giai đoạn 2016-2018, 56/58 công trình đã hoàn thành, trong đó các công trình giao thông có tổng chiều dài 42,6 km, thủy lợi phục vụ tưới tiêu cho 520 ha ruộng. Tuy nhiên, công tác đảm bảo an toàn lao động còn hạn chế, nhiều dự án vi phạm quy định về an toàn.

  4. Quản lý chi phí đầu tư xây dựng: Việc quản lý chi phí chưa chặt chẽ, dẫn đến chi phí vượt tổng mức đầu tư và kéo dài tiến độ dự án. Nguyên nhân chủ yếu do công tác lập dự toán và kiểm soát chi phí chưa hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Ban Quản lý Dự án Đầu tư và Xây dựng huyện Quảng Uyên đã đạt được nhiều thành tựu trong quản lý dự án, đặc biệt là trong công tác lập kế hoạch tiến độ và quản lý đấu thầu. Tuy nhiên, các hạn chế về quản lý chi phí và an toàn lao động phản ánh những khó khăn trong năng lực quản lý và nguồn lực của Ban.

So sánh với kinh nghiệm của các địa phương như huyện Đông Anh (Hà Nội), tỉnh Lạng Sơn và Bắc Kạn, việc nâng cao trách nhiệm chủ đầu tư, kiểm tra giám sát chặt chẽ và đào tạo nâng cao năng lực cán bộ là những yếu tố then chốt để cải thiện hiệu quả quản lý dự án. Việc sử dụng biểu đồ tiến độ dự án, bảng so sánh chi phí thực tế và dự toán sẽ giúp minh bạch và kiểm soát tốt hơn các chỉ tiêu quản lý.

Ngoài ra, yếu tố khách quan như biến động giá nguyên vật liệu, nguồn vốn đầu tư hạn chế và điều kiện tự nhiên cũng ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng dự án. Do đó, cần có các biện pháp linh hoạt trong quản lý để ứng phó với các rủi ro này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực Ban Quản lý Dự án: Đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, giám sát thiết kế và thi công cho cán bộ Ban quản lý. Xây dựng bộ máy tổ chức phù hợp, phân công rõ ràng trách nhiệm từng cá nhân. Thực hiện trong giai đoạn 2021-2023, do UBND huyện và Ban quản lý dự án chủ trì.

  2. Nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ dự án: Áp dụng công nghệ quản lý tiến độ, tham khảo thời gian thực hiện các gói thầu tương tự để lập kế hoạch chính xác. Thường xuyên đôn đốc, giám sát nhà thầu trong quá trình thi công. Thực hiện liên tục từ 2021 đến 2025, do Ban quản lý dự án phối hợp với các nhà thầu.

  3. Hoàn thiện công tác đấu thầu và lựa chọn nhà thầu: Đảm bảo công khai, minh bạch trong đấu thầu, lựa chọn nhà thầu có năng lực và kinh nghiệm thực sự. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện hợp đồng. Thực hiện ngay từ năm 2021, do Ban quản lý dự án và các cơ quan chức năng giám sát.

  4. Tăng cường quản lý chi phí đầu tư xây dựng: Kiểm soát chặt chẽ chi phí trong giai đoạn chuẩn bị và thực hiện đầu tư, tránh phát sinh không cần thiết. Áp dụng hệ thống báo cáo chi phí định kỳ và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn. Thực hiện từ 2021 đến 2025, do Ban quản lý dự án và cơ quan tài chính địa phương phối hợp.

  5. Cải thiện công tác quản lý an toàn lao động và bảo vệ môi trường: Ban hành quy định nghiêm ngặt về an toàn lao động, tổ chức đào tạo và giám sát thực hiện. Xử lý nghiêm các vi phạm về an toàn và môi trường xây dựng. Thực hiện liên tục, do Ban quản lý dự án và các cơ quan chức năng phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án đầu tư xây dựng: Nâng cao kiến thức về quy trình, kỹ năng quản lý tiến độ, chi phí và chất lượng dự án, từ đó áp dụng hiệu quả trong thực tiễn.

  2. Nhà thầu thi công và tư vấn giám sát: Hiểu rõ các yêu cầu pháp lý, quy trình đấu thầu và quản lý chất lượng, tiến độ để phối hợp tốt với chủ đầu tư và Ban quản lý dự án.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư và xây dựng: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định và giám sát các dự án đầu tư xây dựng cơ bản.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kinh tế, quản lý xây dựng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản tại địa phương khó khăn, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản là gì?
    Quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, giám sát và kiểm soát các hoạt động xây dựng nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi chi phí và đạt chất lượng yêu cầu. Ví dụ, Ban Quản lý Dự án huyện Quảng Uyên áp dụng quy trình này để quản lý 58 công trình từ 2015-2018.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý dự án?
    Yếu tố khách quan như biến động giá nguyên vật liệu, nguồn vốn đầu tư và điều kiện tự nhiên; yếu tố chủ quan như năng lực Ban quản lý, công tác lập kế hoạch và giám sát. Nghiên cứu cho thấy năng lực cán bộ và công tác kiểm tra giám sát là then chốt.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý dự án tại địa phương?
    Tổ chức đào tạo chuyên môn, xây dựng bộ máy tổ chức rõ ràng, áp dụng công nghệ quản lý tiến độ và chi phí, đồng thời tăng cường giám sát và đánh giá hiệu quả. Đây là giải pháp được đề xuất cho Ban Quản lý Dự án huyện Quảng Uyên đến năm 2025.

  4. Công tác đấu thầu được thực hiện như thế nào để đảm bảo minh bạch?
    Công tác đấu thầu phải tuân thủ Luật đấu thầu, xây dựng kế hoạch chi tiết, lựa chọn nhà thầu có năng lực phù hợp và giám sát chặt chẽ quá trình thực hiện hợp đồng. Tại Quảng Uyên, công tác này được thực hiện nghiêm túc, không phát hiện vi phạm.

  5. Tại sao công tác an toàn lao động còn là điểm yếu trong quản lý dự án?
    Do thiếu kiểm tra giám sát thường xuyên, chưa có biện pháp xử lý nghiêm các vi phạm và nhận thức chưa đầy đủ về an toàn lao động. Nhiều dự án tại Quảng Uyên đã vi phạm quy định an toàn, gây rủi ro cho người lao động và công trình.

Kết luận

  • Ban Quản lý Dự án Đầu tư và Xây dựng huyện Quảng Uyên đã quản lý hiệu quả nhiều dự án xây dựng cơ bản, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương trong giai đoạn 2016-2018.
  • Công tác quản lý tiến độ, chất lượng và đấu thầu được thực hiện nghiêm túc, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về quản lý chi phí và an toàn lao động.
  • Năng lực cán bộ, công tác lập kế hoạch và giám sát là những yếu tố chủ chốt ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý dự án.
  • Đề xuất các giải pháp tăng cường năng lực Ban quản lý, hoàn thiện công tác đấu thầu, quản lý chi phí và an toàn lao động đến năm 2025.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng phối hợp chặt chẽ để nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững huyện Quảng Uyên.

Hành động tiếp theo: Triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức đào tạo nâng cao năng lực cán bộ và áp dụng công nghệ quản lý dự án hiện đại. Đề nghị các nhà quản lý và nhà thầu phối hợp chặt chẽ để đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.