Tác Động Của Đầu Tư Công Đến Đầu Tư Tư Nhân, Hiệu Quả Doanh Nghiệp Và Tăng Trưởng Kinh Tế Tại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Thùy Liên
• Người hướng dẫn: GS.TS Nguyễn Thị Cành
• Trường học: Đại học Quốc gia TP. HCM
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Tác Động Của Đầu Tư Công Đến Đầu Tư Tư Nhân Và Tăng Trưởng Kinh Tế Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: Tính cấp thiết
• 1.1. Tổng quan các nghiên cứu trước và khoảng trống nghiên cứu
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 1.6. Ý nghĩa, điểm mới của luận án
• 1.6.1. Ý nghĩa, điểm mới về khoa học
• 1.6.2. Ý nghĩa, điểm mới về thực tiễn
• 1.7. Kết cấu luận án
• 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC
• 2.1. Đầu tư công, chi tiêu công, đầu tư nhà nước và đầu tư doanh nghiệp nhà nước
• 2.2. Hiệu quả doanh nghiệp. Tăng trưởng kinh tế
• 2.3. Các lý thuyết có liên quan
• 2.4. Quan điểm về can thiệp của nhà nước qua đầu tư công
• 2.5. Cơ sở lý thuyết về chính sách tài khóa, hiệu quả doanh nghiệp và tăng trưởng kinh tế
• 2.6. Các mô hình lý thuyết về quan hệ giữa đầu tư và tăng trưởng
• 2.7. Các nghiên cứu trước. Đầu tư công với đầu tư tư nhân
• 2.8. Đầu tư công với hiệu quả doanh nghiệp
• 2.9. Đầu tư công với tăng trưởng kinh tế, liên kết đầu tư tư nhân và hiệu quả doanh nghiệp
• 2.10. Khoảng trống nghiên cứu
• 2.11. Xây dựng giả thuyết, mô hình nghiên cứu
• 2.11.1. Mô hình 1: Đầu tư công, đầu tư nhà nước tác động đến đầu tư tư nhân, tăng trưởng kinh tế
• 2.11.2. Mô hình 2: Ảnh hưởng của đầu tư công, đầu tư nhà nước đến hiệu quả doanh nghiệp
• 2.11.3. Mô hình 3: Vai trò trung gian của năng suất lao động đến hiệu quả doanh nghiệp, đầu tư và tăng trưởng
• 3. QUY TRÌNH, DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Quy trình nghiên cứu
• 3.2. Đo lường các chỉ số, các biến trong các phân tích mô tả và định lượng
• 3.2.1. Đo lường các chỉ số trong phân tích mô tả
• 3.2.2. Đo lường các biến trong các mô hình nghiên cứu định lượng
• 3.3. Dữ liệu cho phân tích mô tả và phân tích định lượng
• 3.3.1. Dữ liệu phân tích mô tả
• 3.3.2. Dữ liệu phân tích định lượng
• 3.4. Các phương pháp ước lượng mô hình định lượng
• 3.4.1. Tiếp cận mô hình tĩnh
• 3.4.2. Tiếp cận mô hình động
• 4. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH MÔ TẢ
• 4.1. Thực trạng đầu tư công từ ngân sách nhà nước
• 4.2. Thu-chi ngân sách nhà nước tác động đến đầu tư công
• 4.3. Xu hướng đầu tư công từ ngân sách nhà nước
• 4.4. Thực trạng đầu tư công, đầu tư tư nhân và tăng trưởng
• 4.5. Vai trò của đầu tư công đối với đầu tư tư nhân và tăng trưởng kinh tế qua các hệ số thu hút, ICOR và hệ số lan tỏa
• 4.5.1. Hệ số thu hút
• 4.5.2. Hệ số ICOR
• 4.5.3. Hệ số lan tỏa-Liên kết ngược, liên kết xuôi
• 4.6. Đầu tư công và hiệu quả doanh nghiệp theo ngành
• 4.7. Nhận xét chung thực trạng đầu tư công và vai trò của đầu tư công qua các chỉ số
• 5. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG
• 5.1. Đầu tư công, đầu tư nhà nước tác động đến đầu tư tư nhân, tăng trưởng kinh tế
• 5.1.1. Phân tích thống kê mô tả mô hình 1. Phân tích định lượng, kiểm định giả thuyết và thảo luận mô hình 1
• 5.2. Ảnh hưởng của đầu tư công, đầu tư nhà nước đến hiệu quả doanh nghiệp
• 5.2.1. Phân tích thống kê mô tả mô hình 2. Phân tích định lượng, kiểm định giả thuyết và thảo luận mô hình 2
• 5.3. Vai trò trung gian của năng suất lao động đến hiệu quả doanh nghiệp, đầu tư và tăng trưởng
• 5.3.1. Phân tích thống kê mô tả mô hình 3. Phân tích định lượng, kiểm định giả thuyết và thảo luận mô hình 3
• 6. KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 6.1. Các hàm ý chính sách
• 6.2. Hạn chế và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Tác Động Đầu Tư Công Đến Kinh Tế Việt Nam

Đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Nghiên cứu này tập trung phân tích tác động của đầu tư công đến đầu tư tư nhân và tăng trưởng kinh tế. Việc hiểu rõ mối quan hệ này giúp hoạch định chính sách đầu tư công hiệu quả hơn, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Luận án tiến sĩ của Nguyễn Thị Thùy Liên (2023) đã nghiên cứu vấn đề này một cách hệ thống, sử dụng dữ liệu từ năm 1990 đến 2019/2020. Kết quả cho thấy đầu tư công có tác động tích cực đến đầu tư tư nhân và GDP ngành. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý đến hiệu quả đầu tư và vai trò của khu vực tư nhân. Nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích các khía cạnh khác nhau của vấn đề này, từ lý thuyết đến thực tiễn tại Việt Nam.

1.1. Vai Trò Đầu Tư Công Trong Mô Hình Tăng Trưởng Kinh Tế

Đầu tư công được xem là yếu tố then chốt, đặc biệt trong giai đoạn đầu của quá trình phát triển kinh tế. Nó tạo ra cơ sở hạ tầng cần thiết, thu hút đầu tư tư nhân và tạo điều kiện cho tăng trưởng GDP. Chính sách tài khóa đóng vai trò quan trọng trong việc phân bổ ngân sách nhà nước cho các dự án đầu tư công hiệu quả. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thùy Liên (2023) chỉ ra rằng đầu tư công vào cơ sở hạ tầng có hệ số liên kết ngược và liên kết xuôi cao, kích thích các ngành khác phát triển, thu hút đầu tư tư nhân vào các ngành kinh tế có hiệu quả cao.

1.2. Khái Niệm Phân Loại Đầu Tư Công Tại Việt Nam

Cần phân biệt rõ các khái niệm liên quan như đầu tư công, chi tiêu công, đầu tư nhà nước và đầu tư doanh nghiệp nhà nước. Đầu tư công là việc sử dụng ngân sách nhà nước để đầu tư vào các dự án công cộng. Chi tiêu công bao gồm cả đầu tư công và các khoản chi thường xuyên. Đầu tư nhà nước là khái niệm rộng hơn, bao gồm cả đầu tư công và đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước. Việc phân loại này giúp đánh giá chính xác hiệu quả của từng loại đầu tư và có chính sách phù hợp.

II. Thách Thức Hiệu Quả Đầu Tư Công Chèn Ép Đầu Tư Tư

Mặc dù đầu tư công có vai trò quan trọng, nhưng hiệu quả của nó vẫn là một vấn đề đáng quan tâm tại Việt Nam. Hệ số ICOR cao cho thấy hiệu quả sử dụng vốn chưa cao. Tình trạng đầu tư công dàn trải, chậm tiến độ, lãng phí, thất thoát vẫn còn diễn ra. Ngoài ra, còn có lo ngại về việc đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước có thể gây chèn ép đầu tư tư nhân. Việc giải quyết những thách thức này là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả của đầu tư công và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Nghiên cứu cần tập trung tìm ra những giải pháp và hạn chế để khuyến khích đầu tư tư nhân và tận dụng nguồn vốn đầu tư này.

2.1. Đánh Giá Hệ Số ICOR Hiệu Quả Sử Dụng Vốn Đầu Tư Công

Hệ số ICOR (Incremental Capital-Output Ratio) là một chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn. ICOR cao có nghĩa là cần nhiều vốn hơn để tạo ra một đơn vị tăng trưởng GDP. Việt Nam cần nỗ lực giảm hệ số ICOR thông qua việc nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công, lựa chọn dự án có hiệu quả kinh tế cao và cải thiện năng suất lao động. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thùy Liên (2023) cũng chỉ ra rằng, hệ số ICOR của Việt Nam còn khá cao so với các nước trong khu vực, thể hiện đầu tư công nói riêng và đầu tư xã hội nói chung còn kém hiệu quả.

2.2. Nguy Cơ Chèn Ép Đầu Tư Tư Nhân Bởi Doanh Nghiệp Nhà Nước

Sự cạnh tranh giữa doanh nghiệp nhà nước và khu vực tư nhân trong việc tiếp cận nguồn vốn và dự án có thể dẫn đến tình trạng chèn ép đầu tư tư nhân. Cần tạo ra một sân chơi bình đẳng, minh bạch để khuyến khích đầu tư tư nhân và phát huy vai trò của khu vực tư nhân trong phát triển kinh tế. Điều này đòi hỏi cải cách thể chế, giảm thiểu sự can thiệp của nhà nước vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và tạo môi trường đầu tư thuận lợi.

III. Giải Pháp Chính Sách Đầu Tư Công Thông Minh Cho Kinh Tế

Để nâng cao hiệu quả đầu tư công, cần có một chính sách đầu tư công thông minh, tập trung vào các lĩnh vực có tác động lan tỏa lớn, như cơ sở hạ tầng và giáo dục. Cần tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quá trình quản lý đầu tư công, từ khâu lập kế hoạch đến khâu thực hiện và nghiệm thu. Đồng thời, cần khuyến khích đầu tư tư nhân thông qua việc cải thiện môi trường đầu tư và giảm thiểu các rào cản. Nghiên cứu các mô hình tăng trưởng, cần có những giải pháp mới, đột phá hơn để tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.

3.1. Ưu Tiên Đầu Tư Cơ Sở Hạ Tầng Giáo Dục Tác Động Lan Tỏa

Đầu tư vào cơ sở hạ tầng (giao thông, năng lượng, viễn thông) tạo điều kiện cho các ngành kinh tế khác phát triển, giảm chi phí giao dịch và tăng khả năng cạnh tranh. Đầu tư vào giáo dục nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng năng suất lao động và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Cần ưu tiên đầu tư vào các lĩnh vực này để tạo ra tác động lan tỏa lớn đến tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.

3.2. Tăng Cường Minh Bạch Trách Nhiệm Trong Quản Lý Đầu Tư Công

Tính minh bạch và trách nhiệm giải trình là yếu tố then chốt để ngăn ngừa tham nhũng và lãng phí trong đầu tư công. Cần công khai thông tin về các dự án đầu tư công, tăng cường giám sát và đánh giá hiệu quả dự án, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Điều này sẽ giúp nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước và tạo niềm tin cho khu vực tư nhân.

IV. Ứng Dụng Phân Tích Kinh Tế Lượng Tác Động Đầu Tư Công

Để đánh giá tác động của đầu tư công một cách khách quan và chính xác, cần sử dụng các phương pháp phân tích kinh tế lượng. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thùy Liên (2023) đã sử dụng các mô hình kinh tế lượng để phân tích tác động của đầu tư công đến đầu tư tư nhân, hiệu quả doanh nghiệp và tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam. Kết quả cho thấy đầu tư công có ảnh hưởng tích cực đến đầu tư tư nhân và GDP ngành. Qua đó thấy được, việc ứng dụng phân tích kinh tế lượng là vô cùng quan trọng.

4.1. Mô Hình Hóa Tác Động Đầu Tư Công Đến Đầu Tư Tư Nhân GDP

Các mô hình kinh tế lượng giúp mô hình hóa mối quan hệ giữa đầu tư công, đầu tư tư nhân và GDP. Các biến số như vốn đầu tư, năng suất lao động, lợi nhuận và chính sách tài khóa được đưa vào mô hình để phân tích tác động của đầu tư công. Kết quả phân tích cung cấp bằng chứng thực nghiệm để xây dựng chính sách phù hợp.

4.2. Kiểm Định Giả Thuyết Về Ảnh Hưởng Đầu Tư Công Qua Số Liệu

Sử dụng số liệu thống kê từ Tổng cục Thống kê Việt Nam và các nguồn khác, các giả thuyết về ảnh hưởng của đầu tư công được kiểm định bằng các phương pháp kinh tế lượng. Kết quả kiểm định cho thấy đầu tư công có tác động tích cực đến đầu tư tư nhân và tăng trưởng kinh tế, nhưng hiệu quả còn hạn chế. Cần có những giải pháp để nâng cao hiệu quả đầu tư.

V. Kết Luận Tương Lai Nào Cho Đầu Tư Công Kinh Tế Việt Nam

Nghiên cứu này đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về tác động của đầu tư công đến đầu tư tư nhân và tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam. Kết quả cho thấy đầu tư công vẫn đóng vai trò quan trọng, nhưng cần có những cải cách để nâng cao hiệu quả. Việt Nam cần xây dựng một chính sách đầu tư công thông minh, tập trung vào các lĩnh vực có tác động lan tỏa lớn và khuyến khích đầu tư tư nhân. Tương lai của kinh tế Việt Nam phụ thuộc vào việc khai thác hiệu quả nguồn lực đầu tư công và đầu tư tư nhân.

5.1. Hàm Ý Chính Sách Để Nâng Cao Hiệu Quả Đầu Tư Công

Các hàm ý chính sách bao gồm việc tập trung đầu tư vào cơ sở hạ tầng và giáo dục, tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý đầu tư công, khuyến khích đầu tư tư nhân và cải cách thể chế. Cần có một cách tiếp cận toàn diện để nâng cao hiệu quả đầu tư công và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

5.2. Hạn Chế Nghiên Cứu Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo

Nghiên cứu này có một số hạn chế, như phạm vi dữ liệu và phương pháp phân tích. Các nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi dữ liệu, sử dụng các phương pháp kinh tế lượng tiên tiến hơn và tập trung vào các khía cạnh cụ thể của vấn đề. Điều này sẽ giúp hiểu rõ hơn về tác động của đầu tư công đến kinh tế Việt Nam và xây dựng chính sách phù hợp.