Ảnh hưởng của chênh lệch giữa lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế đến tính ổn định của lợi nhuận tại các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

• Tác giả: Lê Thị Bảo Như
• Người hướng dẫn: PGS, TS. Mai Thị Hoàng Minh
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Tác Động Của Chênh Lệch Giữa Lợi Nhuận Kế Toán Và Thu Nhập Chịu Thuế Đến Ổn Định Lợi Nhuận Tại Công Ty Niêm Yết Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC
• 1.1. Các nghiên cứu có liên quan
• 1.2. Nghiên cứu về tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 1.2.1. Các nghiên cứu về tính ổn định của lợi nhuận
• 1.2.2. Các nghiên cứu về tính ổn định của các thành phần trong lợi nhuận
• 1.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của BTD đến tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 1.3.1. Nghiên cứu nước ngoài
• 1.3.2. Nghiên cứu trong nước
• 1.4. Ảnh hưởng của các nguyên nhân gây ra BTD đến tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 1.4.1. Nghiên cứu nước ngoài
• 1.4.2. Nghiên cứu trong nước
• 1.5. Kết quả đạt được từ các nghiên cứu trước
• 1.6. Khe hổng nghiên cứu
• 1.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU
• 2.1. Các khái niệm nghiên cứu
• 2.1.1. Lợi nhuận kế toán
• 2.1.2. Thu nhập chịu thuế
• 2.1.3. Tính ổn định của lợi nhuận
• 2.1.4. Tính ổn định của các thành phần trong lợi nhuận
• 2.1.5. Các thành phần trong lợi nhuận
• 2.1.6. Tính ổn định của các thành phần trong lợi nhuận
• 2.1.7. Chênh lệch giữa lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế
• 2.1.8. Các nguyên nhân gây ra BTD
• 2.2. Lý thuyết thông tin hữu ích (Decision usefulness theory)
• 2.3. Lý thuyết các bên liên quan (Stakeholder theory)
• 2.4. Lý thuyết đại diện (Agency theory)
• 2.5. Lý thuyết kế toán thực chứng (Positive accounting theory)
• 2.6. Xây dựng giả thuyết nghiên cứu
• 2.6.1. Tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 2.6.2. BTD ảnh hưởng đến tính ổn định của lợi nhuận
• 2.6.3. BTD ảnh hưởng đến tính ổn định của các thành phần trong lợi nhuận
• 2.6.4. Ảnh hưởng của các nguyên nhân gây ra BTD đến tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 2.6.5. Bối cảnh tại VN
• 2.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phương pháp nghiên cứu và quy trình nghiên cứu
• 3.1.1. Phương pháp nghiên cứu
• 3.1.2. Quy trình nghiên cứu
• 3.2. Kiểm tra tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 3.3. Kiểm tra ảnh hưởng của BTD đến tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 3.4. Phân nhóm các công ty dựa vào nguyên nhân gây BTD
• 3.5. Kiểm tra các nguyên nhân gây ra BTD đến tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 3.5.1. Kiểm tra các nguyên nhân gây ra BTD đến tính ổn định của lợi nhuận
• 3.5.2. Kiểm tra các nguyên nhân gây ra BTD đến tính ổn định của các thành phần trong lợi nhuận
• 3.6. Phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu
• 3.6.1. Dữ liệu và mẫu quan sát
• 3.6.2. Dữ liệu bảng
• 3.6.3. Các bước phân tích dữ liệu
• 3.7. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Thống kê mô tả
• 4.2. Kiểm định sự tương quan và đa cộng tuyến
• 4.2.1. Ma trận tương quan đơn tuyến tính giữa các cặp biến Pearson
• 4.2.2. Kiểm định đa cộng tuyến trong mô hình
• 4.3. Kiểm định lựa chọn mô hình nghiên cứu
• 4.3.1. Lựa chọn mô hình POLS và mô hình FEM
• 4.3.2. Lựa chọn mô hình POLS và mô hình REM
• 4.3.3. Lựa chọn mô hình FEM và mô hình REM
• 4.4. Hiện tượng phương sai thay đổi phần dư trên dữ liệu bảng
• 4.5. Hiện tượng tự tương quan phần dư trên dữ liệu bảng
• 4.6. Phân tích kết quả hồi quy
• 4.7. Kiểm tra tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 4.8. Kiểm tra ảnh hưởng của BTD đến tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 4.9. Kiểm tra các nguyên nhân gây ra BTD ảnh hưởng đến tính ổn định của lợi nhuận và của các thành phần trong lợi nhuận
• 4.10. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 4.11. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ CÁC HÀM Ý QUẢN TRỊ
• 5.1. Những đóng góp của luận án
• 5.1.1. Đóng góp về mặt lý thuyết
• 5.1.2. Đóng góp về mặt thực tiễn
• 5.2. Một số hàm ý quản trị
• 5.2.1. Đối với các nhà hoạch định chính sách
• 5.2.2. Đối với Kế toán trưởng và nhà quản lý
• 5.2.3. Đối với nhà đầu tư
• 5.3. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 5
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu

Đề tài nghiên cứu về chênh lệch lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế đã trở thành một vấn đề quan trọng trong lĩnh vực kế toán và tài chính. Tính ổn định của lợi nhuận là một yếu tố quyết định trong việc đánh giá chất lượng tài chính của doanh nghiệp. Nghiên cứu này nhằm phân tích tác động của chênh lệch lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế đến tính ổn định của lợi nhuận tại các công ty niêm yết ở Việt Nam. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng chênh lệch lợi nhuận kế toán có thể ảnh hưởng đến khả năng dự đoán lợi nhuận trong tương lai, từ đó ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của các bên liên quan.

1.1. Tính cần thiết của nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, việc áp dụng các chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS) đã tạo ra nhiều thách thức cho các công ty niêm yết tại Việt Nam. Sự ra đời của Thông tư 200/2014/TT-BTC đã làm thay đổi cách thức lập và trình bày báo cáo tài chính, từ đó ảnh hưởng đến chênh lệch lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế. Nghiên cứu này không chỉ giúp làm rõ mối quan hệ giữa các yếu tố này mà còn cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản lý và nhà đầu tư trong việc đánh giá chất lượng lợi nhuận.

II. Cơ sở lý thuyết

Nghiên cứu này dựa trên các lý thuyết như lý thuyết thông tin hữu ích và lý thuyết đại diện để phân tích mối quan hệ giữa chênh lệch lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế. Theo lý thuyết thông tin hữu ích, thông tin về chênh lệch lợi nhuận kế toán có thể giúp các nhà đầu tư dự đoán chính xác hơn về lợi nhuận trong tương lai. Hơn nữa, lý thuyết đại diện cho thấy rằng các nhà quản lý có thể điều chỉnh lợi nhuận để đạt được các mục tiêu cá nhân, từ đó ảnh hưởng đến tính ổn định của lợi nhuận. Nghiên cứu này sẽ kiểm tra các giả thuyết về tác động của chênh lệch lợi nhuận kế toán đến tính ổn định của lợi nhuận và các thành phần trong lợi nhuận.

2.1. Các khái niệm chính

Các khái niệm như lợi nhuận kế toán, thu nhập chịu thuế, và tính ổn định của lợi nhuận sẽ được làm rõ trong phần này. Lợi nhuận kế toán là lợi nhuận được ghi nhận theo các chuẩn mực kế toán, trong khi thu nhập chịu thuế là lợi nhuận được tính theo quy định của pháp luật thuế. Sự khác biệt giữa hai loại lợi nhuận này, được gọi là chênh lệch lợi nhuận kế toán, có thể ảnh hưởng đến cách mà các nhà đầu tư đánh giá chất lượng lợi nhuận của doanh nghiệp.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp phân tích dữ liệu bảng để kiểm tra tác động của chênh lệch lợi nhuận kế toán đến tính ổn định của lợi nhuận tại các công ty niêm yết. Dữ liệu sẽ được thu thập từ các báo cáo tài chính của các công ty trong giai đoạn trước và sau khi áp dụng Thông tư 200/2014/TT-BTC. Phương pháp ước lượng bình phương tối thiểu tổng quát (FGLS) sẽ được sử dụng để phân tích mối quan hệ giữa các biến. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách mà chênh lệch lợi nhuận kế toán ảnh hưởng đến tính ổn định của lợi nhuận.

3.1. Quy trình nghiên cứu

Quy trình nghiên cứu bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích và kiểm định giả thuyết. Dữ liệu sẽ được phân loại theo các tiêu chí như chênh lệch lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế để xác định mối quan hệ giữa chúng. Các mô hình hồi quy sẽ được áp dụng để kiểm tra tính ổn định của lợi nhuận và các thành phần trong lợi nhuận, từ đó đưa ra các kết luận về tác động của chênh lệch lợi nhuận kế toán đến tính ổn định của lợi nhuận.

IV. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng chênh lệch lợi nhuận kế toán có tác động đáng kể đến tính ổn định của lợi nhuận tại các công ty niêm yết. Cụ thể, khi chênh lệch lợi nhuận kế toán lớn, tính ổn định của lợi nhuận và các thành phần trong lợi nhuận sẽ giảm. Điều này cho thấy rằng các công ty có chênh lệch lợi nhuận kế toán lớn có thể đang điều chỉnh lợi nhuận để đạt được các mục tiêu tài chính, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng lợi nhuận mà họ công bố.

4.1. Phân tích kết quả

Phân tích kết quả cho thấy rằng các công ty có chênh lệch lợi nhuận kế toán lớn thường có lợi nhuận ít ổn định hơn. Điều này có thể dẫn đến sự thiếu tin tưởng từ phía các nhà đầu tư và các bên liên quan khác. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các nguyên nhân gây ra chênh lệch lợi nhuận kế toán như điều chỉnh lợi nhuận và tránh thuế đều có ảnh hưởng tiêu cực đến tính ổn định của lợi nhuận.

V. Kết luận và hàm ý quản trị

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng chênh lệch lợi nhuận kế toán có tác động lớn đến tính ổn định của lợi nhuận tại các công ty niêm yết ở Việt Nam. Các nhà quản lý cần chú ý đến vấn đề này trong quá trình lập báo cáo tài chính để đảm bảo tính minh bạch và chất lượng của lợi nhuận. Đồng thời, các nhà đầu tư cũng nên xem xét chênh lệch lợi nhuận kế toán như một yếu tố quan trọng trong việc đánh giá chất lượng lợi nhuận của doanh nghiệp.

5.1. Hàm ý cho các bên liên quan

Các nhà hoạch định chính sách cần xem xét việc công bố thông tin về chênh lệch lợi nhuận kế toán để tăng cường tính minh bạch trong báo cáo tài chính. Đối với các nhà đầu tư, việc hiểu rõ về chênh lệch lợi nhuận kế toán sẽ giúp họ đưa ra quyết định đầu tư chính xác hơn. Nghiên cứu này cũng mở ra hướng nghiên cứu mới về tác động của chênh lệch lợi nhuận kế toán đến các yếu tố tài chính khác trong tương lai.