Xây Dựng Và Sử Dụng Bản Đồ Khái Niệm Trong Dạy Học Chương Cơ Chế Di Truyền Và Biến Dị Sinh Học 12

• Tác giả: Trần Thị Thu Hường
• Người hướng dẫn: PGS. Dương Tiến Sỹ
• Trường học: Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Sư phạm Sinh học
• Đề tài: Xây Dựng Và Sử Dụng Bản Đồ Khái Niệm Trong Dạy Học Chương “Cơ Chế Di Truyền Và Biến Dị”, Sinh Học 12, Trung Học Phổ Thông Với Sự Hỗ Trợ Của Phần Mềm Cmap Tools
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• MỤC LỤC
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. Cơ sở lý luận của đề tài
• 1.2. Bản đồ khái niệm
• 1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài
• 1.4. Thực trạng dạy khái niệm Sinh học lớp 12 (đặc biệt việc sử dụng bản đồ khái niệm)
• 1.5. Thực trạng về thái độ, phương pháp và kết quả học tập môn Sinh học lớp 12 của HS ở trường THPT. Phân tích nguyên nhân của thực trạng
• 2. CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BẢN ĐỒ KHÁI NIỆM TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ”, SINH HỌC 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA PHẦN MỀM CMAP TOOLS
• 2.1. Phân tích lôgic cấu trúc nội dung chương Cơ chế di truyền và biến dị, Sinh học 12
• 2.2. Các nguyên tắc xây dựng BĐKN
• 2.3. Quán triệt mục tiêu dạy học
• 2.4. Đảm bảo tính khoa học chính xác của nội dung dạy học
• 2.5. Đảm bảo tính hệ thống và tính kế thừa
• 2.6. Đảm bảo phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh
• 2.7. Đảm bảo sự thống nhất giữa cụ thể và trừu tượng
• 2.8. Đảm bảo thuận lợi cho việc đánh giá và tự đánh giá của học sinh
• 2.9. Quy trình xây dựng BĐKN
• 2.10. Xây dựng bản đồ khái niệm chương Cơ chế di truyền và biến dị bằng phần mềm Cmap Tools
• 2.10.1. Giới thiệu về phần mềm Cmap Tools
• 2.10.2. Xây dựng BĐKN bằng phần mềm Cmap Tools
• 2.11. Phương pháp sử dụng BĐKN trong dạy học chương Cơ chế di truyền và biến dị
• 2.11.1. Sử dụng BĐKN trong khâu dạy kiến thức mới
• 2.11.2. Sử dụng BĐKN trong khâu củng cố, hoàn thiện kiến thức
• 2.11.3. Sử dụng BĐKN trong khâu kiểm tra đánh giá
• 2.11.4. HS tự xây dựng BĐKN
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích thực nghiệm
• 3.2. Nội dung thực nghiệm
• 3.3. Các bài thực nghiệm
• 3.4. Đề kiểm tra thực nghiệm
• 3.5. Phương pháp thực nghiệm
• 3.6. Chọn trường thực nghiệm
• 3.7. Chọn học sinh thực nghiệm
• 3.8. Chọn giáo viên thực nghiệm
• 3.9. Phương án thực nghiệm
• 3.10. Kết quả thực nghiệm
• 3.11. Phân tích định lượng
• 3.12. Phân tích định tính
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Sử Dụng Bản Đồ Khái Niệm Trong Dạy Học Sinh Học 12

Bản đồ khái niệm (BĐKN) là một công cụ hữu ích trong việc tổ chức và trình bày kiến thức một cách hệ thống. Việc sử dụng BĐKN trong dạy học Sinh học 12 không chỉ giúp học sinh (HS) nắm vững kiến thức mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng tư duy hệ thống. Phần mềm Cmap Tools hỗ trợ giáo viên (GV) trong việc xây dựng BĐKN một cách dễ dàng và hiệu quả. Nghiên cứu này sẽ phân tích cách thức BĐKN có thể được áp dụng trong chương trình học Sinh học 12, đặc biệt là trong chương “Cơ chế di truyền và biến dị”.

1.1. Khái Niệm Về Bản Đồ Khái Niệm

BĐKN là một sơ đồ thể hiện các khái niệm và mối quan hệ giữa chúng. Nó giúp tổ chức thông tin một cách logic, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập. BĐKN không chỉ là công cụ học tập mà còn là phương tiện để phát triển tư duy sáng tạo của HS.

1.2. Lợi Ích Của Việc Sử Dụng BĐKN Trong Dạy Học

Việc sử dụng BĐKN trong dạy học mang lại nhiều lợi ích như giúp HS dễ dàng hình dung và ghi nhớ kiến thức, phát triển khả năng tư duy phản biện và khả năng kết nối các khái niệm. BĐKN cũng tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích HS tham gia vào quá trình học tập.

II. Thách Thức Trong Việc Áp Dụng BĐKN Trong Dạy Học Sinh Học 12

Mặc dù BĐKN mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc áp dụng nó trong dạy học cũng gặp phải một số thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu hiểu biết của GV về cách sử dụng BĐKN hiệu quả. Ngoài ra, HS cũng có thể gặp khó khăn trong việc xây dựng BĐKN nếu không được hướng dẫn đúng cách.

2.1. Thiếu Kiến Thức Về BĐKN Của Giáo Viên

Nhiều GV chưa nắm rõ cách thức xây dựng và sử dụng BĐKN trong dạy học. Điều này dẫn đến việc áp dụng BĐKN không hiệu quả, làm giảm giá trị của công cụ này trong quá trình dạy học.

2.2. Khó Khăn Trong Việc Xây Dựng BĐKN Của Học Sinh

HS có thể gặp khó khăn trong việc xác định các khái niệm và mối quan hệ giữa chúng khi xây dựng BĐKN. Nếu không có sự hướng dẫn và hỗ trợ từ GV, HS có thể không phát huy được tối đa lợi ích của BĐKN.

III. Phương Pháp Xây Dựng Bản Đồ Khái Niệm Bằng Phần Mềm Cmap Tools

Phần mềm Cmap Tools là một công cụ mạnh mẽ giúp GV và HS xây dựng BĐKN một cách dễ dàng. Phần mềm này cho phép người dùng tạo ra các sơ đồ khái niệm một cách trực quan và sinh động. Việc sử dụng Cmap Tools trong dạy học không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn nâng cao chất lượng bài giảng.

3.1. Hướng Dẫn Sử Dụng Phần Mềm Cmap Tools

Cmap Tools cung cấp giao diện thân thiện với người dùng, cho phép GV và HS dễ dàng tạo ra các BĐKN. Hướng dẫn sử dụng phần mềm bao gồm các bước từ việc tạo sơ đồ mới đến việc thêm các khái niệm và mối quan hệ giữa chúng.

3.2. Các Tính Năng Nổi Bật Của Cmap Tools

Cmap Tools có nhiều tính năng hữu ích như khả năng chia sẻ BĐKN trực tuyến, hỗ trợ đa ngôn ngữ và tích hợp với các tài nguyên học tập khác. Những tính năng này giúp nâng cao trải nghiệm học tập cho HS.

IV. Ứng Dụng BĐKN Trong Dạy Học Chương Cơ Chế Di Truyền Và Biến Dị

Chương “Cơ chế di truyền và biến dị” trong Sinh học 12 chứa đựng nhiều khái niệm quan trọng. Việc áp dụng BĐKN trong chương này giúp HS dễ dàng nắm bắt và liên kết các khái niệm với nhau. BĐKN không chỉ giúp củng cố kiến thức mà còn tạo điều kiện cho HS phát triển tư duy phản biện.

4.1. Xây Dựng BĐKN Cho Chương Cơ Chế Di Truyền Và Biến Dị

Việc xây dựng BĐKN cho chương này cần dựa trên các khái niệm chính như gen, kiểu gen, đột biến và di truyền. BĐKN sẽ giúp HS hình dung rõ hơn về mối quan hệ giữa các khái niệm này.

4.2. Kết Quả Nghiên Cứu Về Ứng Dụng BĐKN

Nghiên cứu cho thấy việc sử dụng BĐKN trong dạy học chương “Cơ chế di truyền và biến dị” đã nâng cao hiệu quả học tập của HS. HS có khả năng nắm bắt kiến thức tốt hơn và áp dụng vào thực tiễn.

V. Kết Luận Về Tương Lai Của BĐKN Trong Dạy Học Sinh Học

BĐKN sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học Sinh học. Việc áp dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là phần mềm Cmap Tools, sẽ giúp nâng cao chất lượng dạy học và tạo ra môi trường học tập tích cực cho HS. Tương lai của BĐKN trong dạy học sẽ phụ thuộc vào sự đầu tư và nghiên cứu thêm về phương pháp sử dụng hiệu quả.

5.1. Định Hướng Phát Triển BĐKN Trong Giáo Dục

Cần có các chương trình đào tạo cho GV về cách sử dụng BĐKN trong dạy học. Điều này sẽ giúp GV tự tin hơn trong việc áp dụng BĐKN vào giảng dạy.

5.2. Tương Lai Của BĐKN Trong Dạy Học Sinh Học

BĐKN sẽ ngày càng trở nên phổ biến trong dạy học Sinh học, đặc biệt là với sự phát triển của công nghệ thông tin. Việc nghiên cứu và phát triển các phương pháp mới sẽ giúp tối ưu hóa việc sử dụng BĐKN trong giáo dục.