Tổng quan nghiên cứu

Đại dịch COVID-19 đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng về y tế, kinh tế và xã hội trên toàn cầu với hơn 582 triệu ca nhiễm và 6,41 triệu ca tử vong tính đến tháng 8 năm 2022. Tại Việt Nam, trải qua 4 đợt dịch, có hơn 11,2 triệu ca nhiễm và gần 43.094 ca tử vong, trong đó tỉnh Vĩnh Long ghi nhận hơn 101.000 ca nhiễm và 829 ca tử vong. Trẻ em từ 5 đến 11 tuổi là nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi COVID-19, do đó việc tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh.

Nghiên cứu được thực hiện tại xã Tân An Thạnh, huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long trong năm 2022 nhằm khảo sát sự chấp nhận tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi của phụ huynh và các yếu tố liên quan. Mục tiêu cụ thể gồm: (1) mô tả thực trạng sự chấp nhận tiêm vắc xin của phụ huynh và (2) phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự chấp nhận này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn hỗ trợ hoạch định chính sách tiêm chủng, góp phần nâng cao tỷ lệ bao phủ vắc xin cho trẻ em tại địa phương.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm 329 phụ huynh hoặc người giám hộ của trẻ từ 5 đến 11 tuổi tại xã Tân An Thạnh, được khảo sát trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 5 năm 2022. Tỷ lệ chấp nhận tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ được ghi nhận là 72,3%, phản ánh mức độ đồng thuận tương đối cao trong cộng đồng địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình Niềm tin sức khỏe (Health Belief Model) để đánh giá sự chấp nhận tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi. Mô hình này tập trung vào các yếu tố chính gồm:

  • Nhận thức về tính nhạy cảm và mức độ nghiêm trọng: Phụ huynh đánh giá nguy cơ con mình bị nhiễm COVID-19 và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
  • Cảm nhận về lợi ích: Niềm tin vào hiệu quả và lợi ích của vắc xin trong việc bảo vệ trẻ khỏi COVID-19.
  • Cảm nhận về rào cản: Những lo ngại về tác dụng phụ, tính an toàn và chi phí tiêm vắc xin.
  • Gợi ý hành động: Các yếu tố thúc đẩy quyết định tiêm chủng như khuyến nghị của nhân viên y tế và chính sách địa phương.

Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng các khái niệm chuyên ngành như sự chấp nhận tiêm vắc xin, niềm tin tích cực, kiến thức về COVID-19 và vắc xin, cũng như các biến số nhân khẩu học và tiền sử bệnh của trẻ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp cắt ngang, tiến hành khảo sát 329 phụ huynh hoặc người giám hộ trẻ từ 5 đến 11 tuổi tại xã Tân An Thạnh, huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long trong giai đoạn từ tháng 2 đến tháng 5 năm 2022. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên tỷ lệ chấp nhận tiêm vắc xin ước tính khoảng 73,8% với độ chính xác 5%, đảm bảo tính đại diện cho quần thể nghiên cứu.

Phương pháp chọn mẫu kết hợp chọn mẫu cụm toàn bộ (4 ấp trong xã) và chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống trong từng ấp. Mỗi hộ gia đình có ít nhất một trẻ từ 5 đến 11 tuổi được chọn ngẫu nhiên một trẻ để khảo sát. Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp bằng bộ câu hỏi chuẩn hóa, bao gồm các phần: thông tin nhân khẩu học, kiến thức về COVID-19 và vắc xin, niềm tin về tiêm chủng, và mức độ chấp nhận tiêm vắc xin cho trẻ.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20 với các phương pháp thống kê mô tả, kiểm định Chi bình phương, tính Odds Ratio (OR) và khoảng tin cậy 95% (CI) để xác định các yếu tố liên quan đến sự chấp nhận tiêm vắc xin. Bộ câu hỏi được đánh giá độ tin cậy và tính phù hợp trước khi triển khai chính thức.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ chấp nhận tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ: Có 72,3% phụ huynh đồng ý tiêm vắc xin cho con, trong khi 27,7% không đồng ý. Đây là tỷ lệ chấp nhận tương đối cao so với một số nghiên cứu trong nước và quốc tế.

  2. Lý do đồng ý tiêm vắc xin: Phụ huynh chủ yếu đồng ý tiêm vắc xin vì các lý do sau: giảm nguy cơ nhiễm COVID-19 (87,4%), giảm nguy cơ biến chứng nặng khi mắc bệnh (73,9%), giảm nguy cơ tử vong (68,1%) và bảo vệ người xung quanh (55,1%).

  3. Lý do không đồng ý tiêm vắc xin: Những nguyên nhân chính khiến phụ huynh từ chối tiêm vắc xin cho trẻ gồm: lo ngại vắc xin không an toàn (84,6%), vắc xin còn mới, chưa đủ thời gian thử nghiệm (82,4%), sợ gây vấn đề sức khỏe lâu dài (78%) và lo sợ tác dụng phụ (62,6%).

  4. Các yếu tố liên quan đến sự không chấp nhận tiêm vắc xin: Phụ huynh có trình độ học vấn dưới trung học phổ thông có khả năng không chấp nhận tiêm vắc xin cao gấp 2,29 lần (KTC 95%: 1,4-3,75). Hộ nghèo hoặc cận nghèo có tỷ lệ không chấp nhận cao gấp 1,76 lần (KTC 95%: 1,01-3,09). Phụ huynh có kiến thức chưa đạt về COVID-19 và vắc xin có tỷ lệ không chấp nhận cao gấp 2,74 lần (KTC 95%: 1,64-4,58). Ngoài ra, tiền sử mắc COVID-19, dị ứng hoặc bệnh mãn tính của trẻ cũng làm tăng khả năng không chấp nhận tiêm vắc xin.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự chấp nhận tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ tại xã Tân An Thạnh đạt mức 72,3%, cao hơn so với một số nghiên cứu trong khu vực và phù hợp với xu hướng chung của các quốc gia đã triển khai tiêm chủng cho trẻ em. Lý do chính thúc đẩy sự chấp nhận là nhận thức về lợi ích của vắc xin trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng, điều này phù hợp với mô hình niềm tin sức khỏe.

Ngược lại, các lo ngại về tính an toàn và tác dụng phụ của vắc xin là rào cản lớn nhất khiến một bộ phận phụ huynh từ chối tiêm chủng cho con. Điều này tương đồng với các nghiên cứu quốc tế và trong nước, cho thấy cần có các chiến dịch truyền thông hiệu quả để giải tỏa lo ngại này.

Phân tích các yếu tố liên quan cho thấy trình độ học vấn, kinh tế và kiến thức về COVID-19 là những nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự chấp nhận tiêm vắc xin. Phụ huynh có trình độ học vấn thấp và điều kiện kinh tế khó khăn thường thiếu thông tin hoặc có niềm tin chưa tích cực về vắc xin, dẫn đến tỷ lệ không chấp nhận cao hơn. Tiền sử bệnh của trẻ cũng làm tăng sự lo ngại của phụ huynh, cần được tư vấn kỹ lưỡng từ nhân viên y tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ chấp nhận và không chấp nhận tiêm vắc xin, cùng bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố nhân khẩu học, kiến thức và niềm tin với sự chấp nhận tiêm chủng, giúp minh họa rõ ràng các kết quả chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông nâng cao kiến thức và niềm tin: Ngành y tế và chính quyền địa phương cần phối hợp đẩy mạnh các hoạt động truyền thông qua các kênh phổ biến như truyền hình, internet và cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức về lợi ích và tính an toàn của vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ em. Mục tiêu là tăng tỷ lệ chấp nhận tiêm vắc xin lên trên 85% trong vòng 12 tháng tới.

  2. Hỗ trợ nhóm phụ huynh có trình độ học vấn và kinh tế thấp: Tổ chức các buổi tư vấn, hội thảo tại địa phương, sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu và hình thức sinh động để giải đáp thắc mắc, giảm bớt lo ngại về vắc xin. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm 2023, do Trung tâm Y tế huyện Bình Tân chủ trì.

  3. Phối hợp giữa hệ thống y tế và giáo dục: Tích hợp nội dung giáo dục về vắc xin và phòng chống dịch COVID-19 vào chương trình học và các hoạt động ngoại khóa tại trường học nhằm nâng cao nhận thức cho cả phụ huynh và học sinh. Thực hiện từ năm học 2023-2024.

  4. Đính chính thông tin sai lệch về vắc xin: Thiết lập kênh thông tin chính thống, nhanh chóng phản hồi và xử lý các tin đồn, thông tin tiêu cực liên quan đến vắc xin trên mạng xã hội và các phương tiện truyền thông đại chúng. Thực hiện liên tục, do Sở Y tế tỉnh Vĩnh Long phối hợp với các cơ quan truyền thông.

  5. Khuyến khích phụ huynh cập nhật thông tin chính thống: Tuyên truyền, khuyến khích phụ huynh thường xuyên theo dõi và tiếp nhận thông tin từ các nguồn chính thống như Bộ Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật để có quyết định tiêm chủng đúng đắn cho con em mình.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ngành y tế công cộng và cán bộ y tế địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chương trình truyền thông, can thiệp nâng cao tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ em, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa.

  2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý y tế: Tham khảo để điều chỉnh chính sách tiêm chủng phù hợp với đặc điểm dân cư và các yếu tố ảnh hưởng đến sự chấp nhận vắc xin, từ đó tối ưu hóa chiến dịch tiêm chủng.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành y tế công cộng, dịch tễ học: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và phương pháp luận để phát triển các đề tài liên quan đến tiêm chủng và phòng chống dịch bệnh.

  4. Phụ huynh và cộng đồng dân cư tại địa phương: Hiểu rõ hơn về lợi ích và các yếu tố ảnh hưởng đến việc tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ, từ đó nâng cao nhận thức và sự đồng thuận trong cộng đồng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi?
    Tiêm vắc xin giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh, biến chứng nặng và tử vong do COVID-19, đồng thời góp phần tạo miễn dịch cộng đồng, bảo vệ sức khỏe trẻ và người xung quanh.

  2. Phụ huynh lo ngại về tác dụng phụ của vắc xin có hợp lý không?
    Lo ngại là điều dễ hiểu, tuy nhiên các loại vắc xin phòng COVID-19 đã được kiểm định nghiêm ngặt về an toàn và hiệu quả. Tác dụng phụ thường nhẹ và tạm thời, như đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng đến sự chấp nhận tiêm vắc xin của phụ huynh?
    Trình độ học vấn, điều kiện kinh tế, kiến thức về COVID-19 và vắc xin, niềm tin vào sự an toàn và hiệu quả của vắc xin, cũng như tiền sử bệnh của trẻ là những yếu tố quan trọng.

  4. Làm thế nào để nâng cao sự chấp nhận tiêm vắc xin trong cộng đồng?
    Cần tăng cường truyền thông chính xác, tư vấn trực tiếp, phối hợp giữa y tế và giáo dục, đồng thời xử lý kịp thời các thông tin sai lệch về vắc xin.

  5. Phụ huynh có phải trả tiền khi tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ?
    Hiện tại, vắc xin phòng COVID-19 được tiêm miễn phí cho trẻ em theo chính sách của Bộ Y tế nhằm đảm bảo mọi trẻ đều được tiếp cận vắc xin an toàn và hiệu quả.

Kết luận

  • Tỷ lệ chấp nhận tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi tại xã Tân An Thạnh đạt 72,3%, phản ánh sự đồng thuận tương đối cao trong cộng đồng.
  • Các yếu tố như trình độ học vấn, điều kiện kinh tế, kiến thức và niềm tin về vắc xin ảnh hưởng đáng kể đến sự chấp nhận tiêm chủng.
  • Lo ngại về tính an toàn và tác dụng phụ của vắc xin là rào cản chính khiến một số phụ huynh từ chối tiêm cho con.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp truyền thông, tư vấn và phối hợp liên ngành nhằm nâng cao nhận thức và niềm tin của phụ huynh.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các khuyến nghị trong vòng 12 tháng tới để tăng tỷ lệ tiêm chủng, góp phần kiểm soát dịch bệnh hiệu quả tại địa phương.

Hành động ngay hôm nay: Phụ huynh và cộng đồng hãy chủ động tìm hiểu thông tin chính thống, phối hợp với cơ sở y tế để bảo vệ sức khỏe cho trẻ em qua việc tiêm vắc xin phòng COVID-19.