Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch Covid-19 và xung đột quốc tế, ngành xây dựng đã trải qua nhiều khó khăn với mức tăng trưởng chỉ đạt 2.57% trong quý I năm 2022, thấp hơn nhiều so với mức tăng 6% của các ngành khác. Giá vật liệu xây dựng tăng phi mã đã khiến nhiều dự án đầu tư xây dựng bị đình trệ, doanh nghiệp phá sản hoặc hoạt động cầm chừng, đồng thời làm giảm tính thanh khoản của sản phẩm bất động sản. Tổng Công ty Đầu tư Nước và Môi trường Việt Nam — CTCP (Viwaseen) là một doanh nghiệp nhà nước lớn, chịu trách nhiệm thực hiện các dự án đầu tư xây dựng quy mô lớn, đòi hỏi năng lực quản trị dự án ngày càng cao để đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả tài chính.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản trị dự án đầu tư xây dựng tại Viwaseen thông qua nghiên cứu điển hình dự án Viwaseen Tower, được triển khai từ năm 2008 đến năm 2020 tại địa chỉ 48 Tố Hữu, Quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản trị dự án, nhận diện các hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị dự án đầu tư xây dựng tại Tổng công ty. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao năng lực quản trị dự án, giảm thiểu rủi ro, tối ưu hóa chi phí và tiến độ, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của các dự án đầu tư xây dựng trong bối cảnh kinh tế đầy biến động hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị dự án đầu tư xây dựng, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết quản trị dự án: Quản trị dự án được hiểu là quá trình lập kế hoạch, điều phối và giám sát các hoạt động dự án nhằm đảm bảo hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng kỹ thuật theo yêu cầu. Chu trình quản trị dự án gồm ba giai đoạn chính: lập kế hoạch, điều phối thực hiện và giám sát, phản hồi để điều chỉnh kế hoạch.

  • Mô hình quản trị dự án đầu tư xây dựng theo Luật Xây dựng 2014: Bao gồm 9 nội dung quản trị chính: quản trị phạm vi dự án, quản trị khối lượng công việc, quản trị chất lượng xây dựng, quản trị tiến độ, quản trị chi phí, quản trị an toàn lao động và bảo vệ môi trường, quản trị lựa chọn nhà thầu và hợp đồng xây dựng, quản trị rủi ro dự án, quản trị hệ thống thông tin công trình dự án.

  • Khái niệm và đặc điểm dự án đầu tư xây dựng: Dự án có tính duy nhất, quy mô lớn, kết cấu phức tạp, chịu ràng buộc về thời gian và chi phí, tiềm ẩn nhiều rủi ro do điều kiện môi trường và nội tại dự án.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: tổng mức đầu tư (TMĐT), dự toán xây dựng công trình (XDCT), định mức dự toán, đơn giá xây dựng, quản trị rủi ro, quản trị tiến độ, quản trị chất lượng, quản trị chi phí, quản trị hợp đồng xây dựng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát, phỏng vấn các cán bộ quản lý, nhân viên liên quan tại Tổng công ty Viwaseen và Ban Quản lý dự án Viwaseen Tower trong quý IV năm 2021 đến quý I năm 2022. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 111 người tham gia đánh giá các nội dung quản trị dự án.

  • Dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các văn bản pháp luật, báo cáo dự án, tài liệu kỹ thuật, hồ sơ dự án Viwaseen Tower, các báo cáo của Tổng cục Thống kê và Bộ Xây dựng.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích định tính dựa trên khung lý thuyết quản trị dự án và các quy định pháp luật hiện hành.

  • Phân tích định lượng qua thống kê mô tả, tổng hợp ý kiến đánh giá, so sánh các chỉ số về tiến độ, chi phí, chất lượng dự án.

  • So sánh thực trạng quản trị dự án tại Viwaseen với các nghiên cứu tương tự trong ngành xây dựng để rút ra điểm mạnh, hạn chế và nguyên nhân.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2008 (bắt đầu dự án Viwaseen Tower) đến năm 2022 (thời điểm hoàn thành luận văn), trong đó thu thập dữ liệu chính diễn ra trong quý IV/2021 và quý I/2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản trị phạm vi và kế hoạch công việc: Qua khảo sát, 85% ý kiến đánh giá việc xác định phạm vi dự án và lập kế hoạch công việc tại Viwaseen Tower được thực hiện tương đối đầy đủ, tuy nhiên vẫn còn 15% ý kiến cho rằng phạm vi chưa được kiểm soát chặt chẽ dẫn đến phát sinh công việc ngoài dự kiến.

  2. Quản trị tiến độ dự án: Dự án Viwaseen Tower bị chậm tiến độ khoảng 12% so với kế hoạch ban đầu do ảnh hưởng của biến động giá vật liệu xây dựng và các rủi ro khách quan như dịch bệnh. Tuy nhiên, công tác giám sát tiến độ được thực hiện thường xuyên với 90% ý kiến đồng thuận về hiệu quả giám sát.

  3. Quản trị chi phí đầu tư xây dựng: Tổng mức đầu tư sau khi thực hiện dự án là khoảng 1.200 tỷ đồng, tăng 18% so với dự kiến ban đầu do chi phí vật liệu và nhân công tăng cao. Việc quản trị chi phí còn tồn tại hạn chế trong kiểm soát chi phí phát sinh và điều chỉnh dự toán.

  4. Quản trị chất lượng và an toàn lao động: Chất lượng công trình được đánh giá đạt yêu cầu kỹ thuật theo tiêu chuẩn xây dựng với 92% ý kiến đồng thuận. Công tác an toàn lao động được chú trọng, tuy nhiên vẫn còn một số sự cố nhỏ xảy ra do thiếu sót trong giám sát nhà thầu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trong quản trị dự án Viwaseen Tower xuất phát từ sự biến động mạnh của thị trường vật liệu xây dựng, ảnh hưởng của các yếu tố khách quan như dịch bệnh và chính sách tín dụng thắt chặt. So với các nghiên cứu tại các doanh nghiệp xây dựng khác, Viwaseen có ưu thế về quy trình quản trị tổng thể nhưng còn hạn chế trong việc kiểm soát chi phí và xử lý rủi ro phát sinh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ thực hiện dự án so với kế hoạch, bảng so sánh tổng mức đầu tư dự kiến và thực tế, biểu đồ đánh giá chất lượng và an toàn lao động theo kết quả khảo sát. Những kết quả này cho thấy tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro và kiểm soát chi phí trong các dự án đầu tư xây dựng quy mô lớn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường lập kế hoạch chi tiết và quản trị phạm vi dự án: Chủ đầu tư cần xây dựng kế hoạch chi tiết, rõ ràng về phạm vi và các công việc, đồng thời thiết lập quy trình kiểm soát chặt chẽ các thay đổi phạm vi để hạn chế phát sinh ngoài dự kiến. Thời gian thực hiện: ngay trong giai đoạn chuẩn bị dự án. Chủ thể: Ban Quản lý dự án và phòng kế hoạch.

  2. Nâng cao năng lực quản trị tiến độ và giám sát thi công: Áp dụng công nghệ quản lý tiến độ hiện đại, tăng cường giám sát thực tế tại công trường, cập nhật tiến độ thường xuyên để kịp thời điều chỉnh. Thời gian: trong suốt quá trình thi công. Chủ thể: Ban Quản lý dự án, nhà thầu thi công.

  3. Kiểm soát chặt chẽ chi phí và dự toán xây dựng: Thiết lập hệ thống kiểm soát chi phí minh bạch, thường xuyên rà soát và điều chỉnh dự toán phù hợp với biến động thị trường, tăng cường đào tạo nhân sự quản lý chi phí. Thời gian: từ giai đoạn lập dự toán đến khi quyết toán dự án. Chủ thể: Phòng tài chính, Ban Quản lý dự án.

  4. Tăng cường quản trị rủi ro và an toàn lao động: Xây dựng kế hoạch quản trị rủi ro toàn diện, bao gồm nhận dạng, phân tích và đối phó rủi ro, đồng thời nâng cao công tác an toàn lao động qua đào tạo và giám sát nghiêm ngặt. Thời gian: liên tục trong suốt dự án. Chủ thể: Ban Quản lý dự án, nhà thầu, cơ quan quản lý nhà nước.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý dự án xây dựng: Luận văn cung cấp cái nhìn tổng quan và chi tiết về quản trị dự án đầu tư xây dựng, giúp nâng cao năng lực lập kế hoạch, giám sát và kiểm soát dự án.

  2. Chủ đầu tư và doanh nghiệp xây dựng: Tham khảo để hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả dự án, từ đó áp dụng các giải pháp quản trị phù hợp nhằm tối ưu hóa chi phí và tiến độ.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành quản trị kinh doanh, xây dựng: Tài liệu tham khảo hữu ích về lý thuyết và thực tiễn quản trị dự án đầu tư xây dựng tại doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư: Giúp đánh giá thực trạng quản trị dự án tại các tổng công ty, từ đó hoàn thiện chính sách, quy định nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản trị dự án đầu tư xây dựng là gì?
    Quản trị dự án đầu tư xây dựng là quá trình lập kế hoạch, điều phối và giám sát các hoạt động dự án nhằm đảm bảo hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng kỹ thuật theo yêu cầu. Ví dụ, Viwaseen áp dụng chu trình quản trị gồm lập kế hoạch, điều phối thực hiện và giám sát để quản lý dự án Viwaseen Tower.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản trị dự án đầu tư xây dựng?
    Bao gồm yếu tố khách quan như môi trường kinh tế vĩ mô, chính trị, pháp lý, điều kiện tự nhiên và yếu tố chủ quan như năng lực quản trị, đạo đức của chủ đầu tư và các bên liên quan. Ví dụ, biến động giá vật liệu xây dựng và dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng lớn đến tiến độ và chi phí dự án Viwaseen Tower.

  3. Làm thế nào để kiểm soát chi phí dự án hiệu quả?
    Cần thiết lập hệ thống kiểm soát chi phí minh bạch, thường xuyên rà soát dự toán, điều chỉnh phù hợp với biến động thị trường và tăng cường đào tạo nhân sự quản lý chi phí. Việc này giúp hạn chế vượt chi phí như trường hợp dự án Viwaseen Tower tăng 18% so với dự kiến.

  4. Tại sao quản trị rủi ro quan trọng trong dự án đầu tư xây dựng?
    Quản trị rủi ro giúp nhận diện, phân tích và đối phó kịp thời với các rủi ro có thể làm thay đổi mục tiêu dự án, từ đó giảm thiểu tổn thất về chi phí, tiến độ và chất lượng. Ví dụ, Viwaseen đã xây dựng kế hoạch quản trị rủi ro để ứng phó với các biến động thị trường và dịch bệnh.

  5. Các nội dung quản trị dự án đầu tư xây dựng gồm những gì?
    Theo Luật Xây dựng 2014, gồm quản trị phạm vi dự án, khối lượng công việc, chất lượng xây dựng, tiến độ, chi phí, an toàn lao động và môi trường, lựa chọn nhà thầu và hợp đồng xây dựng, rủi ro dự án, hệ thống thông tin công trình. Việc quản trị toàn diện các nội dung này giúp dự án đạt hiệu quả cao nhất.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá toàn diện thực trạng quản trị dự án đầu tư xây dựng tại Tổng công ty Đầu tư Nước và Môi trường Việt Nam — CTCP qua nghiên cứu dự án Viwaseen Tower, chỉ ra các điểm mạnh và hạn chế trong quản trị phạm vi, tiến độ, chi phí và chất lượng.

  • Nghiên cứu áp dụng khung lý thuyết quản trị dự án hiện đại kết hợp với quy định pháp luật hiện hành, sử dụng dữ liệu sơ cấp và thứ cấp có tính xác thực cao.

  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực lập kế hoạch, kiểm soát chi phí, quản trị rủi ro và an toàn lao động nhằm tăng hiệu quả quản trị dự án.

  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao năng lực quản trị dự án đầu tư xây dựng tại các doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động.

  • Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng giải pháp, đào tạo nhân sự và nghiên cứu sâu hơn về quản trị hợp đồng và quyết toán dự án.

Hành động khuyến nghị: Các nhà quản lý dự án và chủ đầu tư nên áp dụng các giải pháp quản trị được đề xuất để nâng cao hiệu quả dự án, đồng thời tiếp tục nghiên cứu và cập nhật các phương pháp quản trị hiện đại phù hợp với thực tiễn.