Tổng quan nghiên cứu

Tài sản công là nguồn lực quan trọng, đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng của quốc gia. Tại Việt Nam, tài sản công bao gồm các loại tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý, như trụ sở làm việc, phương tiện đi lại, máy móc thiết bị, đất đai và các tài nguyên thiên nhiên khác. Thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên, được nâng cấp lên thành phố vào năm 2015, là trung tâm công nghiệp và kinh tế quan trọng của vùng Đông Bắc Bộ. Với sự phát triển nhanh chóng về kinh tế và hạ tầng, công tác quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND thành phố Sông Công trở thành vấn đề cấp thiết nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực này.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND thành phố Sông Công trong giai đoạn 2017-2019, đánh giá những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân tồn tại. Mục tiêu chính là đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài sản công, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa địa phương đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc hệ thống hóa lý luận quản lý tài sản công và ý nghĩa thực tiễn trong việc hỗ trợ các nhà quản lý địa phương nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính nhà nước, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý tài sản công: Tài sản công được định nghĩa là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, bao gồm tài sản phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh, tài sản kết cấu hạ tầng, tài sản tại doanh nghiệp nhà nước, tiền ngân sách và các quỹ tài chính nhà nước.

  • Mô hình phân cấp quản lý tài sản công: Phân cấp quản lý tài sản công từ Trung ương đến địa phương, trong đó UBND cấp huyện (thành phố Sông Công) chịu trách nhiệm quản lý tài sản công thuộc phạm vi quản lý, đảm bảo sự thống nhất và hiệu quả trong quản lý.

  • Khái niệm và nguyên tắc quản lý tài sản công: Quản lý tài sản công là hoạt động sử dụng các phương pháp, công cụ quản lý nhằm đảm bảo tài sản được đầu tư, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, minh bạch và đúng pháp luật. Nguyên tắc quản lý bao gồm thống nhất cơ chế, chính sách, phân cấp rõ ràng, gắn quản lý tài sản với quản lý ngân sách nhà nước.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tài sản công, quản lý tài sản công, phân cấp quản lý, tiêu chuẩn định mức sử dụng tài sản, quá trình hình thành và khai thác tài sản công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập và phân tích số liệu thứ cấp, kết hợp khảo sát thực tế tại các cơ quan thuộc UBND thành phố Sông Công.

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê về tài sản công giai đoạn 2017-2019 từ Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Sông Công; các văn bản pháp luật liên quan như Luật Quản lý, sử dụng tài sản công 2017; báo cáo công tác quản lý tài sản công của UBND thành phố; tài liệu nghiên cứu khoa học, báo cáo chuyên ngành.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định lượng số liệu tài sản công về giá trị, chủng loại, phân cấp quản lý, sử dụng và thanh lý tài sản; phân tích định tính các yếu tố ảnh hưởng, hạn chế trong quản lý tài sản công; so sánh với các địa phương khác để rút ra bài học kinh nghiệm.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Sông Công, lựa chọn theo tiêu chí đại diện cho các loại hình tài sản công và phạm vi quản lý.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích số liệu từ năm 2019 đến đầu năm 2020; đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng giá trị tài sản công: Tổng giá trị tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND thành phố Sông Công giai đoạn 2017-6 tháng đầu năm 2020 tăng trưởng ổn định, với giá trị tài sản cố định chủ yếu là trụ sở làm việc, phương tiện đi lại và máy móc thiết bị. Ví dụ, giá trị sử dụng tài sản công là đất và nhà chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản, lần lượt khoảng 40% và 25%.

  2. Phân cấp quản lý tài sản công: Công tác phân cấp quản lý tài sản công được thực hiện theo quy định, tuy nhiên khảo sát cho thấy khoảng 30% cơ quan chưa thực hiện đầy đủ việc theo dõi, hạch toán biến động tài sản theo quy định, dẫn đến khó khăn trong kiểm soát và đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản.

  3. Quản lý quá trình hình thành và sử dụng tài sản: Việc lập dự toán, mua sắm tài sản công được thực hiện theo quy trình, nhưng còn tồn tại tình trạng mua sắm chưa sát với nhu cầu thực tế, gây ra hiện tượng nơi thừa nơi thiếu tài sản. Tỷ lệ sử dụng hiệu quả tài sản công đạt khoảng 75%, còn lại có tài sản sử dụng sai mục đích hoặc lãng phí.

  4. Kiểm tra, giám sát và thanh lý tài sản: Công tác kiểm tra, giám sát việc sử dụng tài sản công chưa được chú trọng đúng mức, dẫn đến một số sai phạm trong sử dụng tài sản như sử dụng xe công không đúng quy định, bảo dưỡng sửa chữa không thường xuyên. Tỷ lệ tài sản công bị hư hỏng, xuống cấp chiếm khoảng 15% tổng tài sản. Việc thanh lý tài sản công được thực hiện nhưng chưa đồng bộ và thiếu minh bạch.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên bao gồm năng lực quản lý tài sản công của cán bộ công chức còn hạn chế, hệ thống chính sách, quy định chưa hoàn chỉnh và chưa sát thực tế, cũng như thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong quản lý tài sản. So sánh với các địa phương như huyện Phú Bình và thành phố Bắc Giang, thành phố Sông Công có nhiều điểm tương đồng về cơ chế phân cấp và quản lý, nhưng cần cải thiện hơn về công tác kiểm tra, giám sát và minh bạch trong sử dụng tài sản công.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các bảng tổng hợp giá trị tài sản theo loại, biểu đồ tỷ lệ sử dụng tài sản công, và sơ đồ mô hình tổ chức quản lý tài sản công tại thành phố Sông Công để minh họa rõ nét hơn thực trạng và các mối quan hệ quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác phân cấp quản lý tài sản công: Rà soát, điều chỉnh và cụ thể hóa phân cấp quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND thành phố Sông Công, đảm bảo rõ ràng về thẩm quyền, trách nhiệm và quy trình quản lý. Thời gian thực hiện: 2021-2022. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố phối hợp với Sở Tài chính tỉnh Thái Nguyên.

  2. Nâng cao năng lực quản lý tài sản công cho cán bộ công chức: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu về quản lý tài sản công, kỹ năng hạch toán, kiểm kê và báo cáo tài sản. Mục tiêu tăng tỷ lệ cán bộ quản lý đạt chuẩn năng lực lên trên 90% trong năm 2023. Chủ thể thực hiện: Trung tâm đào tạo cán bộ tỉnh, UBND thành phố.

  3. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và minh bạch trong quản lý tài sản công: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài sản, công khai thông tin tài sản công trên các phương tiện truyền thông. Mục tiêu giảm thiểu sai phạm xuống dưới 5% trong năm 2024. Chủ thể thực hiện: Thanh tra thành phố, Phòng Tài chính - Kế hoạch.

  4. Hoàn thiện quy trình mua sắm, sử dụng và thanh lý tài sản công: Xây dựng quy chế quản lý, sử dụng tài sản công gắn với quy chế chi tiêu nội bộ, đảm bảo mua sắm đúng tiêu chuẩn, định mức, phù hợp nhu cầu thực tế; quy trình thanh lý minh bạch, công khai. Thời gian thực hiện: 2021-2023. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, các cơ quan chuyên môn.

  5. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức về quản lý tài sản công: Tổ chức các chương trình truyền thông, hội thảo nhằm nâng cao ý thức tiết kiệm, sử dụng hiệu quả tài sản công trong cán bộ, công chức và người dân. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, các tổ chức chính trị - xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài sản công tại các cơ quan hành chính địa phương: Giúp nâng cao hiểu biết về cơ chế, chính sách và thực tiễn quản lý tài sản công, từ đó áp dụng hiệu quả trong công tác quản lý.

  2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng, điều chỉnh chính sách quản lý tài sản công phù hợp với đặc điểm địa phương.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành quản lý kinh tế, quản lý công: Là tài liệu tham khảo quý giá trong giảng dạy và nghiên cứu về quản lý tài sản công và quản lý nhà nước.

  4. Các tổ chức nghiên cứu, tư vấn phát triển kinh tế - xã hội: Hỗ trợ đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý tài sản công tại địa phương, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tài sản công bao gồm những loại nào?
    Tài sản công gồm trụ sở làm việc, phương tiện đi lại, máy móc thiết bị, tài sản kết cấu hạ tầng, tiền ngân sách nhà nước, đất đai và các tài nguyên thiên nhiên khác do Nhà nước đại diện sở hữu.

  2. Phân cấp quản lý tài sản công có vai trò gì?
    Phân cấp giúp xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm quản lý tài sản công ở từng cấp, tăng tính chủ động, hiệu quả và minh bạch trong quản lý tài sản công.

  3. Những hạn chế chính trong quản lý tài sản công tại thành phố Sông Công là gì?
    Bao gồm việc theo dõi, hạch toán tài sản chưa đầy đủ, mua sắm chưa sát nhu cầu, sử dụng tài sản chưa hiệu quả, công tác kiểm tra, giám sát còn hạn chế.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công?
    Cần hoàn thiện phân cấp quản lý, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm tra giám sát, minh bạch thông tin và xây dựng quy trình quản lý chặt chẽ.

  5. Tại sao việc gắn quản lý tài sản công với quản lý ngân sách nhà nước lại quan trọng?
    Bởi tài sản công được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước, nên quản lý tài sản công phải phù hợp với khả năng tài chính, đảm bảo sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn vốn công.

Kết luận

  • Tài sản công là nguồn lực quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng của thành phố Sông Công.
  • Thực trạng quản lý tài sản công tại các cơ quan thuộc UBND thành phố còn tồn tại nhiều hạn chế như phân cấp chưa đồng bộ, sử dụng tài sản chưa hiệu quả, công tác kiểm tra giám sát chưa chặt chẽ.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài sản công, bao gồm hoàn thiện phân cấp, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm tra giám sát và minh bạch thông tin.
  • Các giải pháp được kỳ vọng sẽ được triển khai đến năm 2025, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa địa phương.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý, cán bộ công chức, giảng viên và các tổ chức nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý tài sản công.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và UBND thành phố Sông Công cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách quản lý tài sản công phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội.