Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài sản công là một trong những yếu tố then chốt góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực nhà nước, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tại Việt Nam, tài sản công bao gồm các tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý, phục vụ cho hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh và các lợi ích công cộng. Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Bắc Thái là một trong những đơn vị hành chính nhà nước có chức năng quản lý, bảo quản hàng dự trữ quốc gia, với đặc thù tài sản công đa dạng và phức tạp.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng công tác quản lý tài sản công tại Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Bắc Thái trong giai đoạn 2017-2020, nhằm làm rõ các kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân. Mục tiêu chính là đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, phù hợp với đặc thù hoạt động của Cục và các quy định pháp luật hiện hành. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ tài sản công thuộc quyền quản lý của Cục, với số liệu thu thập từ báo cáo tài chính, kế toán, thống kê và khảo sát 100% cán bộ công chức tại đơn vị.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách, quy trình quản lý tài sản công, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản, giảm thiểu lãng phí và thất thoát. Đồng thời, luận văn cũng là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan hành chính nhà nước và các đơn vị sự nghiệp công lập trong công tác quản lý tài sản công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính nhà nước, bao gồm:

  • Khái niệm tài sản công: Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện quản lý, bao gồm đất đai, nhà cửa, máy móc thiết bị, phương tiện vận tải và các tài sản khác phục vụ hoạt động công.

  • Lý thuyết quản lý tài sản công: Quản lý tài sản công là sự tác động có tổ chức và bằng pháp quyền nhằm đảm bảo tài sản được đầu tư, hình thành, sử dụng và xử lý hiệu quả, tiết kiệm, phục vụ tốt các chức năng, nhiệm vụ của cơ quan nhà nước.

  • Nguyên tắc quản lý tài sản công: Bao gồm quản lý thống nhất, phân cấp rõ ràng, sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm, minh bạch và tuân thủ pháp luật.

  • Mô hình quản lý tài sản công: Luận văn áp dụng mô hình quản lý theo chu trình gồm các giai đoạn: hình thành tài sản, khai thác và sử dụng, kết thúc sử dụng và thanh tra, kiểm tra.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tài sản cố định, định mức sử dụng tài sản, hệ số sử dụng tài sản, tỷ lệ hao mòn tài sản, quy trình quản lý tài sản công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tài chính, kế toán, thống kê của Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Bắc Thái giai đoạn 2017-2020, các văn bản pháp luật liên quan và tài liệu học thuật. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát 100% cán bộ công chức tại Cục bằng bảng hỏi điều tra, kết hợp phỏng vấn trực tiếp và phát phiếu khảo sát.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ 88 cán bộ nhân viên đang công tác tại Cục, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ (census) nhằm thu thập đầy đủ ý kiến và đánh giá thực trạng.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả (tính số tuyệt đối, phần trăm, trung bình), so sánh biến động qua các năm và tổng hợp ý kiến chuyên gia. Các chỉ tiêu đánh giá bao gồm tỷ lệ hoàn thành kế hoạch đầu tư mua sắm, hệ số sử dụng tài sản, tỷ lệ hao mòn, tỷ lệ tài sản không sử dụng, tỷ lệ tài sản thanh lý và điều chuyển.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1 đến tháng 2 năm 2021 cho thu thập dữ liệu sơ cấp, cùng với phân tích dữ liệu thứ cấp từ năm 2017 đến 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và giá trị tài sản công tăng mạnh: Tính đến 31/12/2020, tổng giá trị tài sản cố định của Cục đạt khoảng 365.949 triệu đồng, tăng 410% so với năm 2019, chủ yếu do cập nhật giá trị đất đai tăng 1.258%. Giá trị nhà cửa, kho tàng cũng tăng 14% so với năm trước.

  2. Hiệu quả sử dụng tài sản còn hạn chế: Hệ số sử dụng tài sản công tại Cục trong giai đoạn 2017-2020 dao động ở mức trung bình, với tỷ lệ tài sản không sử dụng chiếm khoảng 10-15%, phản ánh tình trạng lãng phí và chưa khai thác hết công năng tài sản.

  3. Quản lý quá trình hình thành tài sản chưa đồng bộ: Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch đầu tư mua sắm tài sản trong kỳ đạt khoảng 85%, tuy nhiên việc lập hồ sơ tài sản, quản trị tài sản và báo cáo thống kê còn chưa đầy đủ và kịp thời.

  4. Công tác thanh tra, kiểm tra tài sản công chưa được chú trọng: Đánh giá của cán bộ công chức cho thấy công tác kiểm tra, giám sát việc sử dụng tài sản công còn mang tính hình thức, xử lý vi phạm chậm, chưa phát huy hiệu quả phòng ngừa thất thoát.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên bao gồm cơ chế phân cấp quản lý tài sản chưa rõ ràng, hệ thống tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản chưa đồng bộ và chưa được cập nhật kịp thời. Ngoài ra, năng lực và ý thức tuân thủ quy định của đội ngũ cán bộ quản lý tài sản còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

So sánh với các đơn vị tương tự như Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Hà Nội và Cục Công nghệ thông tin, thống kê và Kiểm định hàng dự trữ, Cục Bắc Thái còn tồn tại nhiều điểm yếu trong quy trình thanh lý tài sản và quản lý đầu tư mua sắm. Các đơn vị này đã áp dụng quy trình thanh lý chặt chẽ, thẩm định giá và đấu giá công khai, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng giá trị tài sản cố định qua các năm, bảng so sánh tỷ lệ sử dụng và hao mòn tài sản, cũng như biểu đồ đánh giá mức độ hoàn thành kế hoạch đầu tư mua sắm tài sản.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công tại Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Bắc Thái.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện khung pháp lý và quy trình quản lý tài sản công: Xây dựng và cập nhật đồng bộ các quy chế, quy định về quản lý tài sản công phù hợp với đặc thù hoạt động của Cục, đảm bảo rõ ràng về phân cấp, trách nhiệm và quy trình thực hiện. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Cục phối hợp với Tổng cục Dự trữ Nhà nước.

  2. Nâng cao hiệu quả quản lý quá trình hình thành tài sản: Tăng cường công tác lập kế hoạch, thẩm định và giám sát đầu tư mua sắm tài sản, đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn, định mức và kế hoạch ngân sách. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch, Phòng Tài chính Kế toán.

  3. Tăng cường quản lý khai thác và sử dụng tài sản công: Xây dựng hệ thống định mức sử dụng tài sản, tổ chức đào tạo nâng cao năng lực cán bộ quản lý tài sản, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài sản để theo dõi, đánh giá hiệu quả sử dụng. Thời gian thực hiện: 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kỹ thuật bảo quản, Phòng Tổ chức hành chính.

  4. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý tài sản công: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm minh các vi phạm trong quản lý, sử dụng tài sản công, áp dụng đấu giá công khai khi thanh lý tài sản để đảm bảo minh bạch và thu hồi giá trị tối đa. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và duy trì thường xuyên. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Cục, Phòng Tài chính Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ quản lý Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Bắc Thái: Giúp hiểu rõ thực trạng, các vấn đề tồn tại và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công tại đơn vị.

  2. Các cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập: Tham khảo mô hình quản lý tài sản công, áp dụng các giải pháp phù hợp với đặc thù hoạt động của từng đơn vị.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, quản lý công: Cung cấp tài liệu tham khảo về lý thuyết và thực tiễn quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính nhà nước.

  4. Các cơ quan hoạch định chính sách và quản lý tài sản công: Hỗ trợ xây dựng, hoàn thiện chính sách, quy định quản lý tài sản công dựa trên phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cụ thể.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài sản công là gì và tại sao quan trọng?
    Quản lý tài sản công là quá trình tổ chức, kiểm soát việc đầu tư, sử dụng và xử lý tài sản thuộc sở hữu nhà nước nhằm đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm và phục vụ tốt các chức năng của cơ quan nhà nước. Việc quản lý tốt giúp giảm lãng phí, thất thoát và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực quốc gia.

  2. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, kế toán và văn bản pháp luật, cùng với khảo sát sơ cấp 100% cán bộ công chức tại Cục bằng bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp. Phân tích dữ liệu bằng thống kê mô tả, so sánh và tổng hợp ý kiến chuyên gia.

  3. Những hạn chế chính trong quản lý tài sản công tại Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Bắc Thái là gì?
    Các hạn chế gồm: cơ chế phân cấp quản lý chưa rõ ràng, hệ thống tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản chưa đồng bộ, công tác lập hồ sơ và báo cáo tài sản chưa đầy đủ, công tác thanh tra, kiểm tra còn hình thức và xử lý vi phạm chậm.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công?
    Giải pháp bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao hiệu quả quản lý quá trình hình thành tài sản, tăng cường quản lý khai thác và sử dụng tài sản, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý tài sản công.

  5. Ai nên sử dụng kết quả nghiên cứu này?
    Lãnh đạo và cán bộ quản lý Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Bắc Thái, các cơ quan hành chính nhà nước, nhà nghiên cứu, sinh viên ngành quản lý kinh tế và các cơ quan hoạch định chính sách quản lý tài sản công sẽ tìm thấy giá trị từ nghiên cứu này.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý tài sản công tại Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Bắc Thái giai đoạn 2017-2020, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý.
  • Tổng giá trị tài sản công tăng mạnh, nhưng hiệu quả sử dụng và quản lý còn nhiều bất cập, đặc biệt trong công tác lập hồ sơ, báo cáo và thanh tra, kiểm tra.
  • Các yếu tố ảnh hưởng gồm cơ chế phân cấp, năng lực cán bộ và hệ thống tiêu chuẩn, định mức chưa đồng bộ.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực quản lý, tăng cường kiểm tra, giám sát và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài sản công.
  • Tiếp tục triển khai nghiên cứu, đánh giá hiệu quả các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để điều chỉnh, hoàn thiện công tác quản lý tài sản công tại Cục.

Call-to-action: Lãnh đạo và cán bộ quản lý Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Bắc Thái cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ dự trữ quốc gia và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.