Luận văn: Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đak Pơ, tỉnh Gia Lai

• Tác giả: Nguyễn Thị Thu Trang
• Người hướng dẫn: PTS. Nguyễn Văn A
• Trường học: Học viện Hành chính Quốc gia
• Chuyên ngành: Quản lý công
• Đề tài: Quản lý Nhà nước về xây dựng nông thôn mới ở huyện Đak Pơ, tỉnh Gia Lai
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
• 1.1. Một số khái niệm liên quan
• 1.1.1. Quản lý
• 1.1.2. Quản lý nhà nước
• 1.1.3. Nông thôn
• 1.1.4. Nông thôn mới
• 1.1.5. Xây dựng nông thôn mới
• 1.1.6. Nội dung xây dựng nông thôn mới
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐAK PƠ, TỈNH GIA LAI
• 3. CHƯƠNG 3: MỤC TIÊU, PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN ĐAK PƠ, TỈNH GIA LAI

I. Giới thiệu về quản lý nhà nước trong xây dựng nông thôn mới

Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới (NTM) là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhằm phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương, đặc biệt là huyện Đak Pơ, tỉnh Gia Lai. Quản lý nhà nước không chỉ là việc thực hiện các chính sách mà còn là quá trình tổ chức, điều hành nhằm đạt được mục tiêu phát triển bền vững. Huyện Đak Pơ, với đặc thù là huyện miền núi, có nhiều xã đang triển khai chương trình NTM, tuy nhiên, việc thực hiện còn gặp nhiều khó khăn. Các chính sách cần được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn địa phương, đặc biệt là trong việc xây dựng nông thôn mới. Theo Nghị quyết số 26-NQ/TW, mục tiêu xây dựng NTM đến năm 2020 đã được xác định rõ ràng, tuy nhiên, thực trạng cho thấy nhiều xã vẫn chưa đạt chuẩn. Việc quản lý nhà nước cần phải có sự đồng bộ và hiệu quả hơn để đảm bảo các tiêu chí NTM được thực hiện đúng tiến độ.

1.1. Tầm quan trọng của xây dựng nông thôn mới

Xây dựng NTM không chỉ là nhiệm vụ của chính quyền mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. NTM được xem là một cuộc cách mạng trong phát triển nông thôn, nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân. Đặc biệt, huyện Đak Pơ cần chú trọng đến việc phát triển hạ tầng, cải thiện điều kiện sống cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Việc phát triển nông thôn cần gắn liền với việc bảo tồn văn hóa và bản sắc dân tộc. Các chương trình hỗ trợ từ nhà nước cần được triển khai một cách đồng bộ, nhằm tạo ra sự chuyển biến tích cực trong đời sống của người dân. Để đạt được điều này, cần có sự tham gia của cộng đồng trong việc xây dựng và thực hiện các dự án NTM.

II. Thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Đak Pơ

Thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện Đak Pơ cho thấy nhiều vấn đề cần được giải quyết. Mặc dù đã có 04 xã đạt chuẩn NTM, nhưng 03 xã còn lại vẫn gặp khó khăn trong việc duy trì và phát triển các tiêu chí. Việc đầu tư xây dựng hạ tầng chưa đồng bộ, nhiều công trình chưa hoàn thiện, ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Hơn nữa, việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế, dẫn đến năng suất thấp. Các chính sách hỗ trợ từ nhà nước chưa thực sự đến tay người dân, đặc biệt là ở các xã khó khăn. Cần có những giải pháp cụ thể để cải thiện tình hình, như tăng cường hỗ trợ nông dân, cải thiện điều kiện sản xuất và nâng cao nhận thức của người dân về xây dựng NTM.

2.1. Những khó khăn trong thực hiện chương trình NTM

Một trong những khó khăn lớn nhất trong việc thực hiện chương trình NTM tại huyện Đak Pơ là thiếu nguồn lực tài chính. Nguồn ngân sách nhà nước còn hạn chế, trong khi nhu cầu đầu tư cho hạ tầng nông thôn là rất lớn. Bên cạnh đó, việc cải cách hành chính trong quản lý nhà nước cũng chưa được thực hiện triệt để, dẫn đến tình trạng chậm trễ trong việc phê duyệt các dự án. Hơn nữa, sự phối hợp giữa các cấp chính quyền và người dân trong việc thực hiện các chương trình NTM còn yếu, chưa tạo được sự đồng thuận cao. Để khắc phục tình trạng này, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ hơn từ các cấp chính quyền, đồng thời khuyến khích người dân tham gia tích cực vào quá trình xây dựng NTM.

III. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới

Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện Đak Pơ, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Trước hết, cần tăng cường đầu tư xây dựng hạ tầng nông thôn, đặc biệt là các công trình thiết yếu như đường giao thông, trường học và trạm y tế. Thứ hai, cần có các chính sách hỗ trợ nông dân trong việc tiếp cận vốn vay và kỹ thuật sản xuất. Việc cải cách hành chính cũng cần được thực hiện để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc thực hiện các dự án NTM. Cuối cùng, cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về vai trò và lợi ích của việc xây dựng NTM, từ đó tạo ra sự đồng thuận và tham gia tích cực từ cộng đồng.

3.1. Tăng cường đầu tư và hỗ trợ nông dân

Việc tăng cường đầu tư xây dựng hạ tầng nông thôn là rất cần thiết để tạo điều kiện cho người dân phát triển sản xuất. Cần có các chương trình hỗ trợ cụ thể cho nông dân, như cung cấp giống cây trồng, vật nuôi chất lượng cao, đồng thời tổ chức các lớp tập huấn về kỹ thuật sản xuất. Ngoài ra, cần có các chính sách khuyến khích nông dân tham gia vào các hợp tác xã, từ đó tạo ra sức mạnh tập thể trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Việc này không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần vào việc xây dựng NTM bền vững.

Tổng quan nghiên cứu

Nông thôn Việt Nam hiện chiếm gần 70% dân số và hơn 45% lực lượng lao động, đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế xã hội quốc gia. Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, xây dựng nông thôn mới (NTM) trở thành nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Huyện Đak Pơ, tỉnh Gia Lai, với 7 xã triển khai chương trình xây dựng NTM, đang đối mặt với nhiều thách thức như kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ, áp dụng khoa học kỹ thuật hạn chế, đời sống đồng bào dân tộc thiểu số còn khó khăn, và khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản lý nhà nước (QLNN) về xây dựng NTM tại huyện Đak Pơ trong giai đoạn 2012-2017, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại huyện Đak Pơ và thời gian 5 năm, tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến QLNN, thực trạng triển khai, cũng như các chính sách và cơ chế đặc thù phù hợp với điều kiện địa phương. Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của QLNN trong xây dựng NTM, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách và nâng cao hiệu quả quản lý tại các huyện miền núi có đông đồng bào dân tộc thiểu số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông thôn mới. Thứ nhất, lý thuyết quản lý nhà nước được hiểu là quá trình tổ chức, điều hành do chủ thể quản lý sử dụng công cụ pháp luật và chính sách nhằm điều chỉnh hành vi cá nhân, tổ chức để đạt mục tiêu phát triển xã hội. Thứ hai, lý thuyết xây dựng nông thôn mới được định nghĩa là quá trình cải tạo, phát triển nông thôn theo hướng hiện đại, toàn diện, với các tiêu chí về quy hoạch, hạ tầng, sản xuất, văn hóa, môi trường và an ninh trật tự. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý nhà nước, nông thôn, nông thôn mới, xây dựng nông thôn mới, và các tiêu chí quốc gia về NTM (19 tiêu chí từ quy hoạch đến quốc phòng an ninh). Mô hình nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa các yếu tố như chủ trương chính sách, tổ chức bộ máy, nguồn lực, điều kiện tự nhiên - xã hội và hiệu quả QLNN trong xây dựng NTM.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp phân tích định lượng và định tính. Nguồn dữ liệu chính gồm số liệu thống kê kinh tế xã hội huyện Đak Pơ giai đoạn 2012-2017, các văn bản pháp luật, báo cáo thực hiện chương trình xây dựng NTM, và ý kiến chuyên gia. Cỡ mẫu khảo sát gồm các cán bộ quản lý, công chức cấp huyện, xã và đại diện cộng đồng dân cư, với phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích thống kê được áp dụng để đánh giá tiến độ, hiệu quả các tiêu chí NTM, trong khi phân tích tổng hợp và phương pháp chuyên gia giúp làm rõ nguyên nhân, khó khăn và đề xuất giải pháp. Timeline nghiên cứu kéo dài 5 năm (2012-2017), tập trung đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tiến độ xây dựng NTM: Sau 7 năm triển khai, huyện Đak Pơ có 4 xã đạt chuẩn NTM, 3 xã còn lại đạt từ 7 tiêu chí trở lên. Tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM đạt khoảng 57%, thể hiện sự tiến bộ nhưng chưa đồng đều.

2. Cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội: Mạng lưới giao thông, thủy lợi và điện nông thôn được cải thiện đáng kể, với 100% xã có điện và 77% xã đạt tiêu chí thủy lợi. Tuy nhiên, hạ tầng thương mại và văn hóa vẫn còn hạn chế, chỉ khoảng 70% xã đạt chuẩn các tiêu chí liên quan.

3. Phát triển sản xuất và thu nhập: Tốc độ tăng giá trị sản xuất nông nghiệp đạt 6,42%/năm, tổng diện tích gieo trồng tăng lên 22.636 ha, sản lượng lương thực đạt 23.595 tấn năm 2017. Thu nhập bình quân đầu người nông thôn tăng nhưng vẫn thấp hơn mức trung bình tỉnh, tỷ lệ hộ nghèo giảm trung bình 3%/năm, thấp hơn mục tiêu giảm 4%/năm cho vùng khó khăn.

4. Quản lý nhà nước và nguồn lực: Hệ thống tổ chức bộ máy QLNN được kiện toàn từ Trung ương đến cơ sở, với Ban Chỉ đạo và Văn phòng Điều phối các cấp hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, năng lực cán bộ còn hạn chế, đặc biệt ở cấp xã, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai. Nguồn vốn huy động đa dạng, trong đó vốn tín dụng chiếm khoảng 45%, vốn ngân sách 24%, vốn doanh nghiệp 15%, và đóng góp cộng đồng 10%.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy huyện Đak Pơ đã đạt được nhiều thành tựu trong xây dựng NTM, đặc biệt là về hạ tầng cơ bản và sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, sự phân hóa giữa các xã, nhất là các xã có đông đồng bào dân tộc thiểu số, vẫn còn rõ nét. Nguyên nhân chủ yếu do điều kiện tự nhiên phức tạp, kinh tế xã hội khó khăn, nguồn lực hạn chế và năng lực quản lý chưa đồng đều. So sánh với các nghiên cứu tại huyện Xuân Lộc (Đồng Nai) và xã Thanh Tân (Thái Bình), việc chú trọng quy hoạch, đào tạo cán bộ và huy động sức dân là những yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả QLNN. Việc áp dụng các bài học kinh nghiệm từ Hàn Quốc và Thái Lan như phát huy nội lực nhân dân, phát triển hợp tác xã, và xây dựng mô hình sản phẩm đặc trưng có thể giúp huyện Đak Pơ cải thiện hiệu quả xây dựng NTM. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ đạt các tiêu chí NTM theo từng xã và bảng so sánh tỷ lệ hộ nghèo, thu nhập bình quân qua các năm.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý: Nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng quản lý và khả năng thích ứng cho đội ngũ cán bộ cấp huyện, xã trong vòng 2 năm tới, do UBND huyện chủ trì phối hợp với các cơ sở đào tạo.

2. Hoàn thiện quy hoạch xây dựng NTM: Rà soát, điều chỉnh quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, hạ tầng kỹ thuật phù hợp đặc thù địa phương, hoàn thành trong năm 2024, do Ban Quản lý dự án xây dựng NTM huyện thực hiện.

3. Đẩy mạnh phát triển sản xuất và liên kết chuỗi giá trị: Hỗ trợ phát triển hợp tác xã, ứng dụng khoa học kỹ thuật, mở rộng cánh đồng lớn, nâng cao thu nhập nông dân, phấn đấu tăng trưởng sản xuất nông nghiệp 7%/năm trong 3 năm tới, do Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì.

4. Huy động và quản lý hiệu quả nguồn lực: Tăng cường huy động vốn từ doanh nghiệp, ngân sách địa phương và cộng đồng, đảm bảo sử dụng minh bạch, hiệu quả, hoàn thành kế hoạch vốn năm 2024, do Ban Chỉ đạo xây dựng NTM huyện giám sát.

5. Tăng cường công tác tuyên truyền và giám sát: Đẩy mạnh truyền thông về xây dựng NTM, nâng cao nhận thức cộng đồng, đồng thời thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá thường xuyên, hoàn thiện trong 1 năm, do Văn phòng Điều phối NTM huyện thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả QLNN về xây dựng NTM, phục vụ công tác hoạch định chính sách và chỉ đạo thực hiện.

2. Nhà nghiên cứu và học viên cao học ngành quản lý công, phát triển nông thôn: Cung cấp tài liệu tham khảo khoa học, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực tiễn về xây dựng NTM tại địa phương miền núi.

3. Các tổ chức chính trị - xã hội và hợp tác xã: Hỗ trợ xây dựng kế hoạch phát triển sản xuất, huy động nguồn lực và tham gia giám sát quá trình xây dựng NTM.

4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, hạ tầng nông thôn: Tham khảo các cơ hội đầu tư, chính sách hỗ trợ và thực trạng phát triển kinh tế nông thôn để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Quản lý nhà nước về xây dựng NTM là gì?
   Quản lý nhà nước về xây dựng NTM là quá trình tổ chức, điều hành của các cơ quan nhà nước sử dụng công cụ pháp luật và chính sách để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nông thôn theo các tiêu chí đã đề ra, nhằm tạo ra nông thôn hiện đại, văn minh và bền vững.

2. Tại sao huyện Đak Pơ gặp khó khăn trong xây dựng NTM?
   Nguyên nhân chính gồm điều kiện tự nhiên phức tạp, kinh tế xã hội còn khó khăn, nguồn lực hạn chế, năng lực quản lý chưa đồng đều, đặc biệt là các xã có đông đồng bào dân tộc thiểu số, dẫn đến tiến độ và chất lượng xây dựng NTM chưa đồng bộ.

3. Các tiêu chí xây dựng NTM gồm những gì?
   Theo Bộ tiêu chí quốc gia giai đoạn 2016-2020, có 19 tiêu chí bao gồm quy hoạch, giao thông, thủy lợi, điện, trường học, văn hóa, thương mại, thông tin truyền thông, nhà ở, thu nhập, hộ nghèo, lao động có việc làm, tổ chức sản xuất, giáo dục, y tế, văn hóa, môi trường, hệ thống chính trị và quốc phòng an ninh.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng NTM?
   Cần tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy hoạch, phát triển sản xuất gắn với tái cơ cấu nông nghiệp, huy động và quản lý hiệu quả nguồn lực, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền và giám sát thực hiện chương trình.

5. Bài học kinh nghiệm từ các địa phương khác có thể áp dụng cho Đak Pơ như thế nào?
   Các bài học như phát huy nội lực nhân dân, xây dựng mô hình sản phẩm đặc trưng, tăng cường vai trò của hợp tác xã, cải cách hành chính và đào tạo cán bộ đã được áp dụng thành công tại các địa phương như Xuân Lộc, Thanh Tân, có thể được điều chỉnh phù hợp để áp dụng tại Đak Pơ nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng NTM.

Kết luận

• Huyện Đak Pơ đã đạt được tiến bộ đáng kể trong xây dựng NTM với 4 xã đạt chuẩn và 3 xã đạt nhiều tiêu chí quan trọng.
• Cơ sở hạ tầng và sản xuất nông nghiệp được cải thiện, tuy nhiên còn nhiều thách thức về điều kiện tự nhiên, nguồn lực và năng lực quản lý.
• Quản lý nhà nước đóng vai trò then chốt trong việc điều phối, huy động nguồn lực và giám sát thực hiện chương trình xây dựng NTM.
• Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy hoạch, phát triển sản xuất, huy động nguồn lực và tăng cường truyền thông, giám sát.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc nâng cao hiệu quả QLNN về xây dựng NTM tại huyện Đak Pơ, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững vùng nông thôn miền núi.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý địa phương cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá tiến độ và hiệu quả để điều chỉnh kịp thời. Đề nghị các nhà nghiên cứu và cán bộ quản lý tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các mô hình phát triển phù hợp với đặc thù vùng đồng bào dân tộc thiểu số.