Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học Việt Nam, việc nâng cao chất lượng đào tạo trở thành vấn đề cấp thiết, đặc biệt trong các cơ sở đào tạo đặc thù như Học viện Phật giáo Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh. Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, văn hóa lớn của cả nước với dân số khoảng 7,3 triệu người, đóng góp hơn 20% tổng sản phẩm quốc gia, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển giáo dục và đào tạo. Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.HCM là cơ sở đào tạo trọng điểm, chuyên đào tạo Tăng Ni trình độ đại học và sau đại học, với nhiệm vụ cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo chất lượng đào tạo, giúp phản ánh chính xác trình độ, năng lực của học viên, đồng thời là cơ sở để điều chỉnh phương pháp giảng dạy và quản lý giáo dục. Tuy nhiên, thực trạng kiểm tra, đánh giá tại Học viện còn nhiều hạn chế như thiên về kiểm tra kiến thức lý thuyết, chưa chú trọng đánh giá kỹ năng thực hành và năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên tại Học viện Phật giáo Việt Nam TP.HCM trong giai đoạn 2017-2022, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác này.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, đồng thời hỗ trợ Học viện xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá hiện đại, khách quan và hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Lý thuyết phân loại mục tiêu giáo dục của Benjamin Bloom (Biết, Hiểu, Ứng dụng, Phân tích, Tổng hợp, Đánh giá) được áp dụng để xây dựng tiêu chí đánh giá toàn diện năng lực học viên. Lý thuyết gia tăng giá trị của Astin A.W nhấn mạnh sự khác biệt về kiến thức, kỹ năng và thái độ giữa đầu vào và đầu ra là thước đo chất lượng giáo dục.

Khái niệm quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý đến khách thể nhằm đạt mục tiêu đề ra. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, giám sát và điều chỉnh các hoạt động kiểm tra, đánh giá nhằm đảm bảo tính chính xác, khách quan và hiệu quả.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập: quá trình thu thập, xử lý thông tin về mức độ đạt được kiến thức, kỹ năng, thái độ của học viên.
  • Nguyên tắc kiểm tra, đánh giá: khách quan, công bằng, thường xuyên, toàn diện, công khai, giáo dục và phát triển.
  • Phương pháp kiểm tra, đánh giá: tự luận, trắc nghiệm khách quan, vấn đáp, thực hành, quan sát.
  • Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra và giám sát.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu:

    • Khảo sát 145 cán bộ quản lý, giảng viên và 150 học viên tại Học viện Phật giáo Việt Nam TP.HCM.
    • Số liệu thu thập trong giai đoạn 2017-2022.
    • Tài liệu pháp luật, văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích thống kê mô tả, sử dụng bảng tính Excel để xử lý số liệu.
    • Thang đo Likert 4 mức độ để đánh giá nhận thức, thực trạng và mức độ sử dụng các phương pháp kiểm tra, đánh giá.
    • Phương pháp chuyên gia để tham khảo ý kiến các cán bộ quản lý có kinh nghiệm.

  • Timeline nghiên cứu:

    • Thu thập dữ liệu khảo sát trong năm 2022.
    • Phân tích, tổng hợp và đề xuất biện pháp trong năm 2023.

  • Lý do lựa chọn phương pháp:

    • Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi giúp thu thập dữ liệu định lượng khách quan.
    • Phương pháp quan sát và chuyên gia hỗ trợ đánh giá thực trạng và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
    • Phân tích thống kê đảm bảo độ tin cậy và tính hệ thống của kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập:

    • 67,6% cán bộ quản lý và giảng viên đồng ý hoặc rất đồng ý rằng kiểm tra, đánh giá là hoạt động có tính pháp lý và quy định trong chương trình đào tạo.
    • Điểm trung bình nhận thức về kiểm tra, đánh giá là 3,00 trên thang 4, cho thấy nhận thức khá tốt nhưng vẫn còn 32,4% ý kiến phân vân hoặc không đồng ý.

  2. Thực hiện mục tiêu kiểm tra, đánh giá:

    • Mục tiêu giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp dạy học và giúp học viên tự đánh giá được thực hiện ở mức khá với điểm trung bình 2,97.
    • Mục tiêu giúp cán bộ quản lý kịp thời chỉ đạo các hoạt động kiểm tra, đánh giá có điểm thấp hơn, 2,81, cho thấy còn hạn chế trong công tác chỉ đạo.

  3. Phương pháp kiểm tra, đánh giá được sử dụng:

    • Phương pháp kiểm tra vấn đáp và các sản phẩm học tập được sử dụng nhiều nhất với điểm trung bình 3,18.
    • Kiểm tra trắc nghiệm khách quan cũng được sử dụng phổ biến với điểm 3,14.
    • Các phương pháp thực hành và quan sát có mức sử dụng thấp hơn, khoảng 3,02-3,12.

  4. Mức độ sử dụng các phương pháp theo đánh giá học viên:

    • Kiểm tra trắc nghiệm khách quan được học viên đánh giá sử dụng thường xuyên nhất với điểm 3,07.
    • Kiểm tra vấn đáp và tự luận cũng được đánh giá sử dụng thường xuyên với điểm trên 3,00.
    • Các sản phẩm học tập và bài tập nghiên cứu được sử dụng ít hơn với điểm 2,96.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên tại Học viện Phật giáo Việt Nam TP.HCM có nhận thức khá tốt về vai trò và tầm quan trọng của hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận chưa hoàn toàn đồng thuận, phản ánh sự cần thiết tăng cường công tác đào tạo, nâng cao nhận thức liên tục.

Việc thực hiện mục tiêu kiểm tra, đánh giá giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp dạy học và học viên tự đánh giá được đánh giá cao, chứng tỏ hoạt động kiểm tra, đánh giá đã góp phần tích cực vào quá trình dạy và học. Ngược lại, công tác chỉ đạo và quản lý kiểm tra, đánh giá còn hạn chế, có thể do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận và năng lực quản lý chưa đồng đều.

Phương pháp kiểm tra vấn đáp và trắc nghiệm khách quan được sử dụng phổ biến, phù hợp với đặc thù đào tạo Phật học, giúp đánh giá kiến thức và kỹ năng nhận thức. Tuy nhiên, các phương pháp thực hành và quan sát kỹ năng còn ít được áp dụng, làm hạn chế khả năng đánh giá toàn diện năng lực học viên, đặc biệt kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, xu hướng kiểm tra, đánh giá hiện đại nhấn mạnh sự đa dạng, sáng tạo và linh hoạt trong phương pháp, đồng thời tăng cường vai trò chủ thể của người học. Kết quả nghiên cứu tại Học viện cho thấy cần thiết đổi mới quy trình, phương pháp kiểm tra, đánh giá, đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao tính khách quan và hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thanh thể hiện mức độ sử dụng các phương pháp kiểm tra, đánh giá theo đánh giá của giảng viên và học viên, cũng như bảng tổng hợp điểm trung bình nhận thức và thực hiện mục tiêu kiểm tra, đánh giá.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức cho giảng viên và học viên

    • Mục tiêu: Nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.
    • Thời gian: Triển khai trong 6 tháng đầu năm học.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Học viện phối hợp với phòng Đào tạo và phòng Công tác học viên.

  2. Nâng cao năng lực kiểm tra, đánh giá cho cán bộ quản lý và giảng viên

    • Mục tiêu: Cải thiện kỹ năng xây dựng đề thi, áp dụng phương pháp đánh giá đa dạng, chính xác.
    • Thời gian: Tổ chức các khóa bồi dưỡng định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo phối hợp với các chuyên gia giáo dục và quản lý.

  3. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá phù hợp với chương trình đào tạo

    • Mục tiêu: Đảm bảo kế hoạch kiểm tra, đánh giá khoa học, khả thi, phản ánh đúng mục tiêu đào tạo.
    • Thời gian: Lập kế hoạch trước mỗi năm học và điều chỉnh theo kỳ học.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, các khoa chuyên môn và phòng Đào tạo.

  4. Đổi mới quy trình, phương pháp và hình thức kiểm tra, đánh giá

    • Mục tiêu: Tăng cường sử dụng phương pháp thực hành, quan sát, đánh giá sản phẩm học tập, ứng dụng công nghệ thông tin.
    • Thời gian: Thí điểm trong năm học tiếp theo, mở rộng sau đánh giá hiệu quả.
    • Chủ thể thực hiện: Các khoa chuyên môn, phòng Công nghệ thông tin và phòng Đào tạo.

  5. Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác kiểm tra, đánh giá

    • Mục tiêu: Đảm bảo tính khách quan, công bằng, ngăn ngừa tiêu cực trong kiểm tra, đánh giá.
    • Thời gian: Thường xuyên trong suốt năm học.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc, phòng Thanh tra và các bộ phận liên quan.

Các biện pháp trên cần được phối hợp đồng bộ, có sự tham gia tích cực của toàn thể cán bộ, giảng viên và học viên để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập tại Học viện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các cơ sở đào tạo Phật giáo

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và giải pháp quản lý kiểm tra, đánh giá phù hợp với đặc thù đào tạo Phật học.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá và nâng cao chất lượng đào tạo tại đơn vị mình.

  2. Giảng viên và cán bộ chuyên môn trong Học viện Phật giáo Việt Nam

    • Lợi ích: Nâng cao nhận thức, kỹ năng xây dựng đề thi, áp dụng phương pháp đánh giá đa dạng, hiệu quả.
    • Use case: Cải tiến phương pháp kiểm tra, đánh giá nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý kiểm tra, đánh giá trong giáo dục đại học đặc thù.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn liên quan đến quản lý giáo dục và kiểm tra, đánh giá.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục và Giáo hội Phật giáo Việt Nam

    • Lợi ích: Định hướng chính sách, quy định và hỗ trợ các cơ sở đào tạo Phật giáo nâng cao chất lượng đào tạo.
    • Use case: Xây dựng các văn bản hướng dẫn, chương trình bồi dưỡng cán bộ quản lý và giảng viên.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá lại quan trọng trong đào tạo Phật học?
    Quản lý kiểm tra, đánh giá giúp đảm bảo kết quả học tập phản ánh chính xác năng lực học viên, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu phát triển của Giáo hội và xã hội. Ví dụ, việc đánh giá khách quan giúp phát hiện kịp thời những hạn chế trong giảng dạy và học tập để điều chỉnh phù hợp.

  2. Những phương pháp kiểm tra, đánh giá nào được sử dụng phổ biến tại Học viện Phật giáo Việt Nam TP.HCM?
    Phương pháp kiểm tra vấn đáp và trắc nghiệm khách quan được sử dụng nhiều nhất, với mức độ sử dụng thường xuyên theo đánh giá của giảng viên và học viên. Các phương pháp thực hành và quan sát còn ít được áp dụng do hạn chế về điều kiện và thói quen giảng dạy.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá?
    Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên và học viên về vai trò và quy trình kiểm tra, đánh giá là yếu tố then chốt. Ngoài ra, cơ sở vật chất, trang thiết bị và sự phối hợp giữa các bộ phận cũng ảnh hưởng đáng kể.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực kiểm tra, đánh giá cho giảng viên?
    Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ kiểm tra, đánh giá, cập nhật phương pháp mới và ứng dụng công nghệ thông tin. Đồng thời, khuyến khích giảng viên tham gia nghiên cứu, chia sẻ kinh nghiệm và thực hành đổi mới phương pháp đánh giá.

  5. Có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này cho các cơ sở đào tạo khác không?
    Có thể, đặc biệt là các cơ sở đào tạo có đặc thù tương tự về nội dung và đối tượng học viên. Tuy nhiên, cần điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế và yêu cầu riêng của từng đơn vị để đạt hiệu quả cao nhất.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã làm rõ thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên tại Học viện Phật giáo Việt Nam TP.HCM trong giai đoạn 2017-2022, với nhận thức và thực hiện mục tiêu kiểm tra, đánh giá ở mức khá.
  • Phương pháp kiểm tra vấn đáp và trắc nghiệm khách quan được sử dụng phổ biến, nhưng các phương pháp thực hành và quan sát còn hạn chế.
  • Công tác chỉ đạo và quản lý kiểm tra, đánh giá cần được tăng cường để đảm bảo tính khách quan, công bằng và hiệu quả.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý đồng bộ, bao gồm nâng cao nhận thức, bồi dưỡng năng lực, xây dựng kế hoạch khoa học, đổi mới phương pháp và tăng cường giám sát.
  • Nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để cải tiến công tác quản lý kiểm tra, đánh giá, hướng tới nâng cao chất lượng đào tạo tại Học viện Phật giáo Việt Nam TP.HCM.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất, tổ chức đánh giá hiệu quả định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các cơ sở đào tạo Phật giáo khác.

Call-to-action: Các cán bộ quản lý, giảng viên và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, đánh giá trong giáo dục Phật học.