## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hiện nay, vấn đề ô nhiễm môi trường đang trở thành thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững của xã hội, đặc biệt tại các đô thị công nghiệp như thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên. Với tổng số học sinh trung học phổ thông (THPT) khoảng 4.867 em trong năm học 2018-2019 tại 4 trường THPT trên địa bàn, việc quản lý hoạt động giáo dục môi trường (GDMT) cho học sinh trở nên cấp thiết nhằm nâng cao nhận thức và hành vi bảo vệ môi trường của thế hệ trẻ – những chủ nhân tương lai của đất nước. Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động GDMT cho học sinh tại các trường THPT thị xã Phổ Yên trong giai đoạn từ tháng 7/2019 đến tháng 4/2020, nhằm đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần phát triển năng lực vận dụng kiến thức môi trường vào thực tiễn của học sinh. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục, hiệu trưởng và giáo viên trong việc tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động GDMT, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục môi trường, góp phần giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường tại địa phương.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và giáo dục môi trường, trong đó:

- **Lý thuyết quản lý giáo dục**: Quản lý được hiểu là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến khách thể nhằm đạt được mục tiêu đề ra, đảm bảo sự ổn định và phát triển lâu dài của tổ chức giáo dục.
- **Lý thuyết giáo dục môi trường**: GDMT là quá trình hình thành nhận thức, thái độ, kỹ năng và hành vi có trách nhiệm đối với môi trường, nhằm phát triển cộng đồng dân cư có ý thức bảo vệ môi trường bền vững.
- **Mô hình dạy học tích hợp GDMT**: Tích hợp nội dung giáo dục môi trường vào các môn học chiếm ưu thế như Sinh học, Vật lý, Hóa học, Địa lý nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề môi trường của học sinh.
- **Khái niệm chính**: Quản lý hoạt động GDMT, hoạt động giáo dục môi trường, học sinh trung học phổ thông, phương pháp dạy học tích hợp, kiểm tra đánh giá GDMT.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

- **Phương pháp nghiên cứu lý luận**: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu về quản lý giáo dục môi trường và GDMT trong trường THPT.
- **Phương pháp nghiên cứu thực tiễn**: 
  - Quan sát hoạt động dạy và học GDMT tại các trường THPT thị xã Phổ Yên.
  - Điều tra bằng phiếu hỏi với 291 cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh.
  - Phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên để thu thập ý kiến sâu sắc.
  - Khảo nghiệm các biện pháp quản lý đã đề xuất trong thực tế.
- **Phương pháp xử lý số liệu**: Sử dụng thống kê toán học để tính tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình nhằm phân tích kết quả khảo sát và đánh giá hiệu quả các biện pháp.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 7/2019 đến tháng 4/2020, tập trung tại 4 trường THPT: Lê Hồng Phong, Bắc Sơn, Lý Nam Đế và Phổ Yên.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Nhận thức về mục tiêu GDMT còn hạn chế**: Khoảng 65% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng và đầy đủ về mục tiêu GDMT, trong khi chỉ có khoảng 50% học sinh thể hiện nhận thức tích cực về vai trò của giáo dục môi trường.
2. **Nội dung GDMT chưa được triển khai đồng bộ**: Chỉ khoảng 40% giáo viên tích hợp nội dung GDMT vào bài giảng các môn học chiếm ưu thế, còn lại chủ yếu dạy theo chương trình truyền thống, dẫn đến việc học sinh thiếu kiến thức thực tiễn về môi trường.
3. **Phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động GDMT còn đơn điệu**: Khoảng 55% giáo viên sử dụng phương pháp thuyết trình truyền thống, ít áp dụng các phương pháp thực hành, dự án hay thí nghiệm, làm giảm hiệu quả giáo dục.
4. **Công tác kiểm tra, đánh giá GDMT chưa thường xuyên và hiệu quả**: Chỉ 30% trường thực hiện kiểm tra, đánh giá định kỳ hoạt động GDMT, dẫn đến khó khăn trong việc điều chỉnh và nâng cao chất lượng giáo dục môi trường.
5. **Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý GDMT**: Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, điều kiện cơ sở vật chất, sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội là những yếu tố chủ quan và khách quan tác động mạnh đến hiệu quả quản lý.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên chủ yếu do thiếu sự quan tâm đúng mức từ phía lãnh đạo nhà trường và các cấp quản lý giáo dục, cũng như hạn chế về nguồn lực vật chất và nhân lực chuyên môn. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy, việc tích hợp GDMT vào chương trình học và đổi mới phương pháp giảng dạy là xu hướng tất yếu để nâng cao hiệu quả giáo dục môi trường. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức của các nhóm đối tượng và biểu đồ tròn về phương pháp giảng dạy được sử dụng. Việc tăng cường kiểm tra, đánh giá sẽ giúp nhà trường kịp thời phát hiện và khắc phục các tồn tại, nâng cao chất lượng GDMT.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường quản lý của hiệu trưởng**: Hiệu trưởng cần chủ động xây dựng và chỉ đạo thực hiện kế hoạch GDMT, phân công rõ trách nhiệm cho các tổ chuyên môn, đảm bảo nguồn lực vật chất và nhân lực phục vụ hoạt động GDMT. Mục tiêu nâng tỷ lệ tích hợp GDMT lên trên 70% trong 2 năm tới.
2. **Đổi mới phương pháp và hình thức giáo dục môi trường**: Khuyến khích giáo viên áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như dạy học dự án, thực địa, thí nghiệm và xử lý tình huống để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả giáo dục. Thời gian thực hiện trong năm học tiếp theo.
3. **Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá**: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hoạt động GDMT, tổ chức kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Chủ thể thực hiện là ban giám hiệu và tổ chuyên môn.
4. **Phối hợp các lực lượng giáo dục**: Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và các tổ chức xã hội trong việc giáo dục và bảo vệ môi trường cho học sinh. Triển khai các hoạt động ngoại khóa, tình nguyện bảo vệ môi trường hàng năm.
5. **Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên**: Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên đề về GDMT và quản lý GDMT nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng chuyên môn. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Hiệu trưởng và cán bộ quản lý giáo dục**: Nhận diện rõ vai trò và trách nhiệm trong quản lý hoạt động GDMT, từ đó xây dựng kế hoạch và chỉ đạo thực hiện hiệu quả.
2. **Giáo viên các môn học chiếm ưu thế (Sinh học, Hóa học, Địa lý, Vật lý)**: Áp dụng các phương pháp dạy học tích hợp GDMT, đổi mới hình thức tổ chức để nâng cao chất lượng giảng dạy.
3. **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Giáo dục môi trường**: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.
4. **Các cơ quan quản lý giáo dục và chính quyền địa phương**: Sử dụng luận văn làm cơ sở để xây dựng chính sách, chương trình hỗ trợ và giám sát hoạt động GDMT tại các trường học.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Quản lý hoạt động giáo dục môi trường là gì?**  
Quản lý hoạt động GDMT là quá trình xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá các hoạt động giáo dục môi trường nhằm đạt mục tiêu giáo dục cho học sinh.

2. **Tại sao cần tích hợp GDMT vào các môn học chiếm ưu thế?**  
Việc tích hợp giúp học sinh vận dụng kiến thức tổng hợp để giải quyết các vấn đề môi trường thực tiễn, tăng tính hấp dẫn và hiệu quả giáo dục.

3. **Những phương pháp dạy học nào hiệu quả trong GDMT?**  
Phương pháp dạy học dự án, thực địa, xử lý tình huống và thí nghiệm được đánh giá cao vì phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh.

4. **Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý GDMT?**  
Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, điều kiện cơ sở vật chất và sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội là những yếu tố quan trọng.

5. **Làm thế nào để kiểm tra, đánh giá hiệu quả GDMT?**  
Thông qua dự giờ, kiểm tra định kỳ, đánh giá nhận thức, thái độ và hành vi của học sinh về môi trường, kết hợp với phản hồi từ giáo viên và cán bộ quản lý.

## Kết luận

- Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục môi trường cho học sinh tại các trường THPT thị xã Phổ Yên.  
- Phát hiện những hạn chế về nhận thức, nội dung, phương pháp và công tác kiểm tra đánh giá GDMT.  
- Đề xuất các biện pháp quản lý đồng bộ, thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động GDMT.  
- Khuyến nghị tăng cường vai trò của hiệu trưởng, đổi mới phương pháp giảng dạy, phối hợp các lực lượng giáo dục và nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên.  
- Tiếp tục khảo nghiệm và nhân rộng các biện pháp trong các năm học tiếp theo để góp phần phát triển bền vững giáo dục môi trường tại địa phương.

**Hành động tiếp theo:** Các trường THPT cần xây dựng kế hoạch triển khai các biện pháp đề xuất, tổ chức tập huấn cho cán bộ quản lý và giáo viên, đồng thời thiết lập hệ thống kiểm tra, đánh giá thường xuyên nhằm đảm bảo hiệu quả giáo dục môi trường cho học sinh.

**Kêu gọi:** Các nhà quản lý giáo dục, hiệu trưởng và giáo viên hãy cùng chung tay thực hiện các giải pháp quản lý hoạt động giáo dục môi trường để góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững đất nước.