Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, đổi mới giáo dục trở thành nhu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và phát triển bền vững. Tại Việt Nam, Nghị quyết số 29/NQ-TW (2013) và Nghị quyết số 88/2014/QH13 đã đặt nền móng cho việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông, trong đó có việc xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới. Môn Toán ở bậc tiểu học giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển tư duy và nhân cách học sinh, tuy nhiên, thực trạng dạy học môn Toán tại các trường tiểu học huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh còn nhiều hạn chế như phương pháp dạy học chưa phù hợp, đánh giá kết quả chưa nghiêm túc, công tác quản lý chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới tại các trường tiểu học huyện Tiên Du, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 16 trường tiểu học với 310 đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý và giáo viên, sử dụng số liệu từ năm 2015 đến nay. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông mới, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý giáo dục tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý dạy học, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến khách thể nhằm đạt mục tiêu giáo dục với hiệu quả cao nhất. Quản lý dạy học môn Toán là quản lý toàn bộ quá trình dạy học, giáo viên, học sinh và các lực lượng liên quan để vận hành hiệu quả chương trình giáo dục mới.

  • Lý thuyết dạy học tích cực: Tập trung vào việc lấy người học làm trung tâm, sử dụng các phương pháp dạy học tích cực như vấn đáp, giải quyết vấn đề, dạy học theo nhóm, đóng vai, động não, dạy học dự án nhằm phát triển năng lực toán học và phẩm chất học sinh.

  • Khái niệm chính: Dạy học môn Toán là quá trình tổ chức có mục đích, có kế hoạch dưới sự chỉ đạo của giáo viên để học sinh tự giác, tích cực lĩnh hội kiến thức và phát triển năng lực toán học. Quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới là hệ thống các tác động có kế hoạch nhằm vận hành hiệu quả quá trình dạy học theo chương trình mới.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa tài liệu về quản lý dạy học môn Toán và chương trình giáo dục phổ thông mới.

  • Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra khảo sát bằng phiếu điều tra với 310 đối tượng gồm 60 cán bộ quản lý và 250 giáo viên tại 16 trường tiểu học huyện Tiên Du. Phỏng vấn chuyên gia và trao đổi nhóm để thu thập thông tin sâu sắc.

  • Phương pháp thống kê toán học: Xử lý, tổng hợp số liệu khảo sát để đánh giá thực trạng và rút ra kết luận khoa học.

  • Timeline nghiên cứu: Số liệu thu thập và phân tích từ năm 2015 đến năm 2020, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với lộ trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về mục tiêu và nội dung dạy học môn Toán theo chương trình mới: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng và đầy đủ về mục tiêu phát triển năng lực toán học và phẩm chất học sinh theo chương trình mới. Tuy nhiên, còn khoảng 15% chưa nắm vững các yêu cầu đổi mới.

  2. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học: 78% giáo viên áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như dạy học theo nhóm, giải quyết vấn đề, nhưng chỉ có khoảng 60% thực hiện linh hoạt và sáng tạo trong tổ chức hoạt động học tập. Một số trường còn duy trì phương pháp truyền thống, chưa phát huy được tính tích cực của học sinh.

  3. Quản lý kế hoạch dạy học môn Toán: 90% trường đã xây dựng kế hoạch dạy học môn Toán theo chương trình mới, trong đó 70% kế hoạch được triển khai đồng bộ và có giám sát chặt chẽ. Tuy nhiên, 30% trường còn gặp khó khăn trong việc phân bổ thời gian và nguồn lực phù hợp.

  4. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học: Khoảng 65% giáo viên thực hiện đánh giá thường xuyên và đa dạng hình thức, tập trung vào phát triển năng lực học sinh. Tuy nhiên, 35% còn áp dụng chủ yếu đánh giá truyền thống, chưa chú trọng đánh giá quá trình và sự tiến bộ của học sinh.

Thảo luận kết quả

Thực trạng quản lý dạy học môn Toán tại các trường tiểu học huyện Tiên Du phản ánh sự chuyển biến tích cực trong việc tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông mới. Sự nhận thức đúng đắn về mục tiêu và nội dung chương trình giúp giáo viên và cán bộ quản lý có cơ sở để đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp tích cực còn chưa đồng đều, do hạn chế về năng lực chuyên môn và điều kiện cơ sở vật chất.

Kết quả khảo sát cho thấy công tác lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học được chú trọng, nhưng vẫn còn tồn tại sự thiếu đồng bộ và khó khăn trong phân bổ nguồn lực. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học chưa thực sự phát huy vai trò phản hồi để điều chỉnh kịp thời quá trình dạy và học.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng đổi mới quản lý dạy học theo hướng lấy người học làm trung tâm và phát triển năng lực. Việc sử dụng biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ áp dụng các phương pháp dạy học tích cực và biểu đồ tròn minh họa mức độ thực hiện kế hoạch dạy học sẽ giúp trực quan hóa các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực chuyên môn và phương pháp dạy học cho giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu về phương pháp dạy học tích cực, kỹ thuật tổ chức hoạt động trải nghiệm và đánh giá năng lực học sinh. Mục tiêu đạt 100% giáo viên được đào tạo trong vòng 1 năm, do Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng thực hiện.

  2. Đổi mới quản lý xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học: Cán bộ quản lý cần xây dựng kế hoạch chi tiết, linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế từng trường, đồng thời thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá thường xuyên để điều chỉnh kịp thời. Thực hiện trong vòng 6 tháng đầu năm học, do Ban Giám hiệu và tổ chuyên môn chịu trách nhiệm.

  3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học: Đề xuất địa phương ưu tiên nguồn lực đầu tư phòng học, thiết bị trực quan, công nghệ thông tin phục vụ dạy học môn Toán theo chương trình mới. Mục tiêu hoàn thành trong 2 năm, do UBND huyện và Sở Giáo dục phối hợp thực hiện.

  4. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá giờ dạy và kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực, kết hợp đánh giá thường xuyên và định kỳ. Tổ chức tập huấn cho giáo viên và cán bộ quản lý về kỹ thuật đánh giá mới. Thực hiện trong năm học tiếp theo, do Phòng Giáo dục và các trường tiểu học triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tiểu học: Nhận diện thực trạng và các giải pháp quản lý dạy học môn Toán theo chương trình mới, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại trường và địa phương.

  2. Giáo viên dạy Toán tiểu học: Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, đổi mới tổ chức hoạt động học tập và đánh giá học sinh theo hướng phát triển năng lực.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Sư phạm Toán: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục cấp huyện, sở giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu làm căn cứ xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng và đầu tư phát triển giáo dục tiểu học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý dạy học môn Toán theo chương trình mới có điểm gì khác biệt so với chương trình cũ?
    Chương trình mới tập trung phát triển năng lực và phẩm chất học sinh, sử dụng phương pháp dạy học tích cực, tăng cường hoạt động thực hành, trải nghiệm và liên môn, thay vì truyền thụ kiến thức thuần túy như chương trình cũ.

  2. Làm thế nào để nâng cao năng lực dạy học môn Toán cho giáo viên tiểu học?
    Thông qua các khóa bồi dưỡng chuyên môn, tập huấn phương pháp dạy học tích cực, nghiên cứu bài học, dự giờ và phản hồi, đồng thời khuyến khích giáo viên tự học và đổi mới sáng tạo trong giảng dạy.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý dạy học môn Toán?
    Năng lực và phẩm chất của cán bộ quản lý và giáo viên, cùng với điều kiện cơ sở vật chất và sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng giáo dục là những yếu tố quyết định.

  4. Phương pháp đánh giá nào phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới?
    Đánh giá thường xuyên, đa dạng hình thức như quan sát, vấn đáp, trắc nghiệm khách quan, tự luận, kết hợp đánh giá quá trình và kết quả học tập nhằm phản ánh đúng năng lực và sự tiến bộ của học sinh.

  5. Làm thế nào để xây dựng kế hoạch dạy học môn Toán hiệu quả theo chương trình mới?
    Kế hoạch cần chi tiết, sát với nội dung chương trình, phân bổ thời gian hợp lý, có lộ trình bồi dưỡng giáo viên, phối hợp các lực lượng giáo dục và có hệ thống giám sát, đánh giá thực hiện thường xuyên.

Kết luận

  • Quản lý dạy học môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông mới tại các trường tiểu học huyện Tiên Du đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về phương pháp dạy học và công tác quản lý.
  • Đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn tốt, với 92.3% giáo viên dạy Toán có trình độ trên chuẩn, tạo điều kiện thuận lợi cho đổi mới dạy học.
  • Công tác lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra, đánh giá dạy học môn Toán đã được quan tâm nhưng cần tăng cường tính đồng bộ và hiệu quả.
  • Các yếu tố khách quan như cơ sở vật chất và sự quan tâm lãnh đạo, cùng yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý và giáo viên ảnh hưởng lớn đến chất lượng quản lý dạy học.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao năng lực giáo viên, đổi mới quản lý kế hoạch, đầu tư cơ sở vật chất và đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán theo chương trình mới.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong năm học tiếp theo, tổ chức đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp.

Call-to-action: Các trường tiểu học và cơ quan quản lý giáo dục cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện đổi mới quản lý dạy học môn Toán, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học theo chương trình giáo dục phổ thông mới.