I. Tổng Quan Quản Lý Chất Lượng Trường Tiểu Học Hải Phòng
Thế kỷ XXI chứng kiến sự toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, đặc biệt là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Điều này đặt ra yêu cầu ngày càng cao về chất lượng cuộc sống, sự văn minh và hiện đại. Bối cảnh này đã trao cho giáo dục (GD) một vai trò và sứ mạng mới: vừa là động lực cho nền kinh tế tri thức, vừa là nền tảng xã hội cho xã hội tri thức. GD phải thích ứng với điều kiện và nhu cầu phát triển của xã hội mới, tạo ra những con người có khả năng làm việc nhóm, có trách nhiệm công dân, có năng lực lãnh đạo, năng động và sáng tạo. Nghị quyết số 29 – NQ/TW về “đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT” nhấn mạnh rằng đổi mới phải là những vấn đề lớn, cốt lõi và mang tính cấp thiết, từ mục tiêu đến nội dung, phương pháp, phương tiện dạy học, cơ chế, chính sách và điều kiện đảm bảo thực hiện. Quản lý giáo dục (QLGD) đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục (CLGD) nói chung và CL của các nhà trường nói riêng. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, GD cần cung cấp nguồn nhân lực có sức cạnh tranh cao, có năng lực làm việc và thích ứng xã hội một cách toàn diện. Nền tảng cho điều này chính là giáo dục tiểu học (TH), nơi tạo ra những con người có đủ phẩm chất về đức, trí, lao, thể, mỹ. Hải Phòng, một trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa hàng đầu, đang có những bước tiến vững chắc trong sự nghiệp đổi mới. Tuy nhiên, CLGD nói chung và CL giáo dục TH nói riêng đang đặt ra những thách thức mới: đổi mới QL các nhà trường như thế nào để có CL hơn? Làm thế nào để QL trường TH trong một đô thị phát triển hiện đại và hội nhập, đáp ứng nhu cầu học tập của HS và yêu cầu của xã hội, đồng thời tiếp cận được với GD các nước trong khu vực và quốc tế?
1.1. Vai Trò Quản Lý Chất Lượng trong Giáo Dục Tiểu Học
QLGD có vai trò then chốt trong việc nâng cao CLGD nói chung và CL của các nhà trường nói riêng. QLCL, một phương thức QL mới, đã thành công trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và bắt đầu được vận dụng trong QLGD. Bản chất của QLCL như một phương thức QL, đó là QL bằng các quy trình. Việc xây dựng một hệ thống QLCL GD bằng chuẩn sẽ cung cấp cho các nhà QL một cách nhìn tổng thể về QLCL, một phương thức QL không nhằm vào CL của một sản phẩm đơn lẻ, mà nhằm tới việc xây dựng một hệ thống QL trên cơ sở các quy trình thực hiện tất cả các công việc trong nhà trường để sản phẩm của quá trình GD đều đạt CL.
1.2. Thách Thức Quản Lý Chất Lượng Giáo Dục Tại Hải Phòng
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và sự phát triển của đất nước và thành phố, CLGD nói chung và CL giáo dục TH nói riêng đang đặt ra cho các cơ sở giáo dục, các nhà trường, các nhà QL, các cơ quan QLGD một thách thức mới như: đổi mới QL các nhà trường như thế nào để có CL hơn? Làm thế nào để QL trường TH trong một đô thị phát triển hiện đại và hội nhập đáp ứng nhu cầu học tập của HS và yêu cầu của xã hội và tiếp cận được với GD các nước trong khu vực và quốc tế?
1.3. Yêu Cầu Đổi Mới Quản Lý Giáo Dục Tiểu Học Hiện Nay
QL không bằng mệnh lệnh hành chính, không còn nặng tính quan liêu bao cấp, ôm đồm, sự vụ, hạn chế quyền chủ động, sáng tạo và ý thức trách nhiệm của các cá nhân, của các nhà trường. Trách nhiệm QL không còn tập trung chủ yếu vào tầm quan trọng vai trò người LĐ và của cơ quan QL.
II. Thực Trạng Quản Lý Chất Lượng Trường Tiểu Học Tại HP
Hiện nay đã có nhiều đề tài nghiên cứu về QL nhà trường, QL quá trình dạy học, QL đội ngũ giáo viên, QLCL nhà trường…ở các cấp học, bậc học từ mầm non cho đến đại học; các tác giả đề xuất những phương thức QL, những giải pháp theo quan điểm, cách tiếp cận khác nhau, trên những địa bàn cụ thể khác nhau. Tuy nhiên, cho đến nay, trong cả nước nói chung và ở thành phố Hải Phòng nói riêng chưa có một công trình nào nghiên cứu về QLCL trường TH. Vì vậy, việc nghiên cứu QLCL trường TH sẽ góp phần hướng tới một phương thức QL mới tiên tiến, mang lại CLGD cho các nhà trường TH hiện nay. Mục đích nghiên cứu của luận án là trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận CL, QLCL, QLCL trường TH và thực trạng QLCL trường TH trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Luận án đề xuất hệ thống QLCL trường TH và các giải pháp triển khai hệ thống QLCL trường TH trên địa bàn thành phố Hải Phòng góp phần nâng cao CLGD TH tại thành phố Hải Phòng nói riêng và cả nước nói chung đáp ứng yêu cầu đổi mới GD hiện nay.
2.1. Phương Thức Quản Lý Chất Lượng Truyền Thống Hiện Nay
Hiện nay các trường TH trên địa bàn thành phố Hải Phòng chủ yếu QL theo phương thức QL truyền thống. Trong bối cảnh đổi mới GD hiện nay, đứng trước yêu cầu phát triển của thành phố và đất nước về CLGD đang đặt ra cho các cơ quan QLGD, các nhà QL đặc biệt là HT của các trường TH một thách thức mới nhằm mục đích nâng cao chất lượng toàn diện cho HS.
2.2. Đánh Giá Thực Tiễn Quản Lý Chất Lượng Tại Trường Tiểu Học
Trong một vài năm gần đây, trong thời kì hội nhập quốc tế sâu rộng với sự phát triển của đất nước và thành phố, CLGD nói chung và CL giáo dục TH nói riêng đang đặt ra cho các cơ sở giáo dục, các nhà trường, các nhà QL, các cơ quan QLGD một thách thức mới như: đổi mới QL các nhà trường như thế nào để có CL hơn? Làm thế nào để QL trường TH trong một đô thị phát triển hiện đại và hội nhập đáp ứng nhu cầu học tập của HS và yêu cầu của xã hội và tiếp cận được với GD các nước trong khu vực và quốc tế?
2.3. Tiêu Chuẩn Đánh Giá Chất Lượng Giáo Dục Tiểu Học tại HP
Luận án tập trung nghiên cứu QLCL trường TH trên địa bàn thành phố Hải Phòng trên cơ sở sử dụng Bộ tiêu chuẩn về KĐCLGD và công nhận ĐCQG đối với trường TH tại Thông tư 17/2018/TT – BGDĐT, ngày 22 tháng 8 năm 2018 của Bộ GD&ĐT ban hành với 5 tiêu chuẩn và 27 tiêu chí.
III. Giải Pháp Quản Lý Chất Lượng Trường Tiểu Học Tại HP
Để đạt được mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học Hải Phòng, cần có sự thay đổi phương thức QL hợp lý, hiệu quả hơn. Nghiên cứu phương thức QL các trường TH bằng phương thức QLCL dựa trên Bộ tiêu chuẩn KĐCLGD và công nhận ĐCQG đối với trường TH bằng cách xây dựng và vận hành hệ thống QLCL bên trong, tác động vào tất cả các lĩnh vực trong nhà trường đảm bảo không có lỗi xảy ra ở bất kì khâu nào của quá trình GD, thì sẽ góp phần nâng cao CLGD toàn diện cho HS trong nhà trường TH, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD và hội nhập. Nghiên cứu này tập trung vào xây dựng và vận hành hệ thống QLCL trường TH và các giải pháp cần thiết, khả thi về QLCL trường TH trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Đồng thời tổ chức khảo nghiệm và thử nghiệm một nội dung tiêu biểu của một biện pháp QLCL trường TH trong một giải pháp cụ thể đã được đề xuất ở trên.
3.1. Xây Dựng Hệ Thống Quản Lý Chất Lượng Bên Trong
Để đạt được mục tiêu nâng cao chất lượng toàn diện cho HS, cần có sự thay đổi phương thức QL hợp lý, hiệu quả hơn. Nghiên cứu phương thức QL các trường TH bằng phương thức QLCL dựa trên Bộ tiêu chuẩn KĐCLGD và công nhận ĐCQG đối với trường TH bằng cách xây dựng và vận hành hệ thống QLCL bên trong, tác động vào tất cả các lĩnh vực trong nhà trường đảm bảo không có lỗi xảy ra ở bất kì khâu nào của quá trình GD.
3.2. Vận Hành Hệ Thống Quản Lý Chất Lượng Hiệu Quả
Đảm bảo không có lỗi xảy ra ở bất kì khâu nào của quá trình GD, thì sẽ góp phần nâng cao CLGD toàn diện cho HS trong nhà trường TH, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD và hội nhập. Các giải pháp cần phải đánh giá tác động vào tất cả các lĩnh vực trong nhà trường.
3.3. Khảo Nghiệm và Thử Nghiệm Giải Pháp Quản Lý Chất Lượng
Tổ chức khảo nghiệm và thử nghiệm một nội dung tiêu biểu của một biện pháp QLCL trường TH trong một giải pháp cụ thể đã được đề xuất ở trên. Đây là bước quan trọng để đánh giá tính hiệu quả và khả thi của giải pháp.
IV. Ứng Dụng Kiểm Định Chất Lượng trong Tiểu Học Hải Phòng
Việc sử dụng Bộ tiêu chuẩn về KĐCLGD và công nhận ĐCQG đối với trường TH đã được Bộ GD&ĐT ban hành (Thông tư 17/2018/TT – BGDĐT, ngày 22 tháng 8 năm 2018 của Bộ GD&ĐT ban hành về kiểm định chất lượng giáo dục và công nhận đạt chuẩn quốc gia đối với trường tiểu học) giúp phân tích, đánh giá thực trạng QLCL trường TH trên địa bàn thành phố Hải Phòng một cách khách quan và khoa học. Từ đó, có thể đưa ra các giải pháp cải tiến phù hợp, đảm bảo các trường TH đáp ứng được các tiêu chuẩn và tiêu chí đề ra, nâng cao CLGD toàn diện.
4.1. Phân Tích và Đánh Giá Thực Trạng Quản Lý Chất Lượng
Phân tích, đánh giá thực trạng QLCL trường TH trên địa bàn thành phố Hải Phòng thông qua Bộ tiêu chuẩn về KĐCLGD và công nhận ĐCQG đối với trường TH đã được Bộ GD&ĐT ban hành (Thông tư 17/2018/TT – BGDĐT, ngày 22 tháng 8 năm 2018 của Bộ GD&ĐT ban hành về kiểm định chất lượng giáo dục và công nhận đạt chuẩn quốc gia đối với trường tiểu học).
4.2. Xây Dựng Giải Pháp Cải Tiến Chất Lượng Phù Hợp
Từ đó, có thể đưa ra các giải pháp cải tiến phù hợp, đảm bảo các trường TH đáp ứng được các tiêu chuẩn và tiêu chí đề ra, nâng cao CLGD toàn diện.
4.3. Đảm Bảo Tiêu Chuẩn và Tiêu Chí Chất Lượng Giáo Dục
Nghiên cứu phương thức QL các trường TH bằng phương thức QLCL dựa trên Bộ tiêu chuẩn KĐCLGD và công nhận ĐCQG đối với trường TH bằng cách xây dựng và vận hành hệ thống QLCL bên trong, tác động vào tất cả các lĩnh vực trong nhà trường đảm bảo không có lỗi xảy ra ở bất kì khâu nào của quá trình GD.
V. Kinh Nghiệm Quản Lý Chất Lượng Giáo Dục từ Quốc Tế
Luận án cũng xem xét kinh nghiệm quốc tế về quản lý chất lượng cơ sở giáo dục, cụ thể là kinh nghiệm của Nhật Bản, Trung Quốc và Thái Lan. Việc học hỏi và áp dụng những kinh nghiệm này, một cách chọn lọc và phù hợp với điều kiện thực tế của Hải Phòng, sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng giáo dục nói chung và quản lý chất lượng trường tiểu học nói riêng. Ví dụ, Nhật Bản nổi tiếng với hệ thống Kaizen, tập trung vào cải tiến liên tục và sự tham gia của tất cả các thành viên trong tổ chức.
5.1. Bài Học Kinh Nghiệm từ Nhật Bản Về Giáo Dục
Nhật Bản nổi tiếng với hệ thống Kaizen, tập trung vào cải tiến liên tục và sự tham gia của tất cả các thành viên trong tổ chức. Học tập cách thức tạo dựng và duy trì văn hoá chất lượng trường học của Nhật Bản.
5.2. Áp Dụng Kinh Nghiệm của Trung Quốc Trong Giáo Dục
Trung Quốc có những chính sách mạnh mẽ về quản lý nguồn lực trường học. Nghiên cứu các biện pháp hiệu quả về đầu tư và sử dụng nguồn lực để nâng cao chất lượng giáo dục.
5.3. Kinh Nghiệm từ Thái Lan Về Hệ Thống Đảm Bảo Chất Lượng
Thái Lan có hệ thống đảm bảo chất lượng giáo dục khá hoàn chỉnh. Nghiên cứu sơ đồ mối quan hệ trong hệ thống đảm bảo chất lượng ở Thái Lan62 để áp dụng mô hình quản lý chất lượng phù hợp.
VI. Đề Xuất Triển Vọng Quản Lý Chất Lượng Tiểu Học HP
Luận án đề xuất xây dựng và vận hành hệ thống QLCL trường TH và các giải pháp cần thiết, khả thi về QLCL trường TH trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Tổ chức khảo nghiệm và thử nghiệm một nội dung tiêu biểu của một biện pháp QLCL trường TH trong một giải pháp cụ thể đã được đề xuất ở trên. Nghiên cứu này kỳ vọng góp phần vào sự phát triển của giáo dục tiểu học tại Hải Phòng, tạo ra những thế hệ học sinh có đầy đủ năng lực và phẩm chất để đáp ứng yêu cầu của xã hội trong tương lai.
6.1. Các Bước Triển Khai Quản Lý Chất Lượng Hiệu Quả
Đề xuất xây dựng và vận hành hệ thống QLCL trường TH và các giải pháp cần thiết, khả thi về QLCL trường TH trên địa bàn thành phố Hải Phòng, đảm bảo tính toàn diện, đồng bộ và tính hệ thống.
6.2. Khảo Nghiệm Đánh Giá Tính Khả Thi của Giải Pháp
Tổ chức khảo nghiệm và thử nghiệm một nội dung tiêu biểu của một biện pháp QLCL trường TH trong một giải pháp cụ thể đã được đề xuất ở trên, đảm bảo tính khả thi của các giải pháp.
6.3. Định Hướng Phát Triển Chất Lượng Giáo Dục Tiểu Học
Nghiên cứu này kỳ vọng góp phần vào sự phát triển của giáo dục tiểu học tại Hải Phòng, tạo ra những thế hệ học sinh có đầy đủ năng lực và phẩm chất để đáp ứng yêu cầu của xã hội trong tương lai, sánh ngang với các nước trong khu vực và trên thế giới.
