Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, giáo dục đại học tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao chất lượng đào tạo để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Theo Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2021, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là ưu tiên hàng đầu, đòi hỏi đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục đại học. Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế, một trong những cơ sở đào tạo trọng điểm khu vực miền Trung, đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và hiện đang tập trung nâng cao chất lượng đào tạo đại học nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội và thị trường lao động.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý chất lượng đào tạo trình độ đại học tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế trong giai đoạn 2021-2022, dựa trên số liệu khảo sát sinh viên và các báo cáo nội bộ của trường. Mục tiêu chính là đánh giá các hoạt động quản lý chất lượng đào tạo, từ công tác tuyển sinh, quản lý đội ngũ giảng viên, tổ chức đào tạo, đến chính sách hỗ trợ sinh viên và cơ sở vật chất, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng đào tạo trong giai đoạn 2023-2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp nhà trường nhận diện rõ các điểm mạnh, hạn chế và cơ hội cải tiến, góp phần nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh của trường trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng đào tạo đại học, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng tổng thể (TQM): Nhấn mạnh việc quản lý toàn diện các hoạt động đào tạo, từ đầu vào, quá trình đến đầu ra, nhằm đảm bảo sự phù hợp với mục tiêu đào tạo và nhu cầu xã hội.
  • Mô hình EFQM (European Foundation for Quality Management): Tập trung vào 9 tiêu chí đánh giá chất lượng, bao gồm 5 nhân tố tác động (enablers) như lãnh đạo, chiến lược, nhân sự, nguồn lực và quy trình, cùng 4 nhân tố kết quả (results) như kết quả khách hàng, kết quả nhân sự, kết quả xã hội và kết quả hoạt động.
  • Phương pháp phân tích tầm quan trọng và mức độ đáp ứng (IPA): Được sử dụng để đánh giá sự khác biệt giữa tầm quan trọng của các yếu tố quản lý chất lượng theo quan điểm người học và mức độ đáp ứng thực tế của nhà trường, từ đó xác định các ưu tiên cải tiến.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: chất lượng đào tạo, quản lý chất lượng đào tạo, chuẩn đầu ra, chính sách hỗ trợ sinh viên, và cơ sở vật chất phục vụ đào tạo.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp số liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Số liệu thứ cấp: Thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đại học Huế, các tài liệu nội bộ của Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế, cùng các nghiên cứu khoa học liên quan.
  • Số liệu sơ cấp: Khảo sát định lượng với khoảng 500 sinh viên hệ chính quy năm học 2021-2022, sử dụng bảng hỏi cấu trúc đánh giá tầm quan trọng và mức độ đáp ứng các yếu tố quản lý chất lượng đào tạo. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có phân tầng theo khoa và khóa học nhằm đảm bảo tính đại diện. Ngoài ra, phỏng vấn chuyên sâu với 10 cán bộ quản lý đào tạo để thu thập thông tin định tính bổ sung.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS, sử dụng thống kê mô tả, phân tích tầm quan trọng - mức độ đáp ứng (IPA) và so sánh tỷ lệ phần trăm các yếu tố quản lý. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2022 đến tháng 12/2023, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Công tác tuyển sinh và quy mô đào tạo: Trường có chính sách tuyển sinh rõ ràng, công khai trên nhiều kênh thông tin. Số lượng sinh viên hệ chính quy tăng trung bình khoảng 8% mỗi năm trong giai đoạn 2019-2022. Tuy nhiên, chỉ tiêu tuyển sinh chưa hoàn toàn phù hợp với năng lực đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất, dẫn đến áp lực về chất lượng đào tạo.

  2. Quản lý đội ngũ giảng viên: Đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao, với 65% có trình độ thạc sĩ trở lên và 15% có trình độ tiến sĩ. Tuy nhiên, khảo sát sinh viên cho thấy chỉ khoảng 70% đánh giá giảng viên nhiệt tình và hỗ trợ tốt trong học tập, còn 30% phản ánh thiếu sự tư vấn cá nhân hóa.

  3. Tổ chức đào tạo và khảo thí: Chương trình đào tạo được cập nhật thường xuyên, phù hợp với chuẩn đầu ra. Tỷ lệ sinh viên hài lòng với phương pháp kiểm tra, đánh giá đạt khoảng 75%. Tuy nhiên, việc công khai kết quả học tập và quy trình khiếu nại còn hạn chế, chỉ có 60% sinh viên cho biết tiếp cận thông tin dễ dàng.

  4. Chính sách hỗ trợ sinh viên và cơ sở vật chất: Các chính sách hỗ trợ như học bổng, tư vấn nghề nghiệp được đánh giá tích cực với mức độ hài lòng trên 70%. Cơ sở vật chất đáp ứng khoảng 80% nhu cầu học tập, tuy nhiên vẫn còn thiếu phòng học và thiết bị thực hành hiện đại, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo thực hành.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế đã đạt được nhiều thành tựu trong quản lý chất lượng đào tạo, đặc biệt là trong công tác tuyển sinh và xây dựng đội ngũ giảng viên có trình độ cao. Tuy nhiên, một số hạn chế như áp lực quy mô đào tạo vượt quá năng lực cơ sở vật chất, thiếu sự tư vấn cá nhân hóa từ giảng viên, và quy trình công khai kết quả học tập chưa hiệu quả cần được cải thiện.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với xu hướng chung của các trường đại học công lập tại Việt Nam, khi mà việc cân bằng giữa quy mô và chất lượng đào tạo vẫn là thách thức lớn. Việc áp dụng phương pháp IPA giúp xác định rõ các yếu tố cần ưu tiên cải tiến, như tăng cường hỗ trợ sinh viên trong học tập và nâng cấp cơ sở vật chất thực hành.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ ma trận IPA, phân loại các yếu tố quản lý chất lượng vào bốn góc phần tư: tập trung phát triển, tiếp tục duy trì, hạn chế phát triển và giảm đầu tư, giúp nhà trường định hướng chiến lược cải tiến hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực đội ngũ giảng viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng sư phạm và tư vấn học tập cho giảng viên, nhằm nâng cao tỷ lệ giảng viên hỗ trợ sinh viên trên 85% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và Phòng Đào tạo.

  2. Cải thiện quy trình công khai kết quả học tập và khiếu nại: Xây dựng hệ thống thông tin điện tử minh bạch, dễ tiếp cận để sinh viên có thể theo dõi kết quả học tập và thực hiện khiếu nại nhanh chóng, dự kiến hoàn thành trong năm học 2023-2024. Chủ thể thực hiện: Phòng Khảo thí và Bảo đảm chất lượng.

  3. Nâng cấp cơ sở vật chất và thiết bị thực hành: Đầu tư mở rộng phòng học, trang bị thiết bị hiện đại phục vụ đào tạo thực hành, ưu tiên các ngành trọng điểm, với kế hoạch thực hiện giai đoạn 2023-2025. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án và Phòng Hành chính - Kỹ thuật.

  4. Tăng cường chính sách hỗ trợ sinh viên: Mở rộng các chương trình học bổng, tư vấn nghề nghiệp và hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao sự hài lòng của sinh viên lên trên 80% trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Công tác sinh viên và các khoa chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các trường đại học công lập: Nhận diện thực trạng và giải pháp quản lý chất lượng đào tạo, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với đặc thù từng trường.

  2. Cán bộ quản lý giáo dục đại học: Áp dụng mô hình và phương pháp đánh giá quản lý chất lượng đào tạo, đặc biệt là phương pháp IPA để cải tiến hiệu quả công tác quản lý.

  3. Giảng viên và nhân viên đào tạo: Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong quản lý chất lượng đào tạo, từ đó nâng cao năng lực chuyên môn và hỗ trợ sinh viên tốt hơn.

  4. Sinh viên và các tổ chức sinh viên: Nắm bắt các chính sách hỗ trợ, quy trình đào tạo và đánh giá chất lượng, góp phần phản hồi và cải thiện môi trường học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chất lượng đào tạo là gì?
    Quản lý chất lượng đào tạo là quá trình tổ chức, giám sát và cải tiến các hoạt động đào tạo nhằm đảm bảo chương trình đào tạo đạt chuẩn đầu ra và đáp ứng nhu cầu xã hội. Ví dụ, quản lý đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ sinh viên.

  2. Phương pháp IPA được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu?
    IPA giúp đánh giá sự khác biệt giữa tầm quan trọng của các yếu tố quản lý theo quan điểm sinh viên và mức độ đáp ứng thực tế của nhà trường, từ đó xác định ưu tiên cải tiến. Ví dụ, yếu tố có tầm quan trọng cao nhưng mức độ đáp ứng thấp cần được tập trung phát triển.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo đại học?
    Bao gồm yếu tố bên trong như tư duy quản lý, trình độ giảng viên, cơ sở vật chất; và yếu tố bên ngoài như chính sách nhà nước, cơ chế quản lý và sự phối hợp giữa các bên liên quan.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên?
    Thông qua đào tạo nâng cao kỹ năng sư phạm, khuyến khích nghiên cứu khoa học, tạo môi trường làm việc tích cực và hỗ trợ giảng viên trong công tác tư vấn sinh viên.

  5. Vai trò của sinh viên trong quản lý chất lượng đào tạo là gì?
    Sinh viên là khách hàng bên trong, có quyền đánh giá và phản hồi về chất lượng đào tạo, góp phần giúp nhà trường điều chỉnh chương trình, phương pháp giảng dạy và các chính sách hỗ trợ phù hợp hơn.

Kết luận

  • Quản lý chất lượng đào tạo tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đặc biệt trong công tác tuyển sinh và xây dựng đội ngũ giảng viên có trình độ cao.
  • Một số hạn chế như áp lực quy mô đào tạo, thiếu sự tư vấn cá nhân hóa và quy trình công khai kết quả học tập cần được cải thiện.
  • Phương pháp IPA giúp xác định các yếu tố ưu tiên cải tiến, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể về nâng cao năng lực giảng viên, cải thiện quy trình công khai, nâng cấp cơ sở vật chất và tăng cường chính sách hỗ trợ sinh viên.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, hỗ trợ nhà trường trong việc hoạch định chiến lược phát triển chất lượng đào tạo giai đoạn 2023-2025.
  • Khuyến khích các bên liên quan, đặc biệt là lãnh đạo, cán bộ quản lý và giảng viên, cùng phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng đào tạo, góp phần phát triển bền vững nhà trường.

Hãy bắt đầu hành trình nâng cao chất lượng đào tạo ngay hôm nay để xây dựng tương lai vững chắc cho Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế và cộng đồng học thuật Việt Nam.