Bằng Chứng Kiểm Toán Và Phương Pháp Thu Thập Trong Kiểm Toán Báo Cáo Tài Chính

Bằng chứng kiểm toán không chỉ là tài liệu thuần túy mà còn bao gồm các thông tin thu thập được thông qua thủ tục kiểm toán. Đặc điểm quan trọng của bằng chứng kiểm toán là tính liên quan và độ tin cậy. Tính liên quan đảm bảo bằng chứng hỗ trợ cho các cơ sở dẫn liệu (CSDL) của BCTC. Độ tin cậy phụ thuộc vào nguồn gốc và tính khách quan của thông tin. Chuẩn mực kiểm toán yêu cầu KTV phải đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố này.

Bằng chứng kiểm toán đóng vai trò trung tâm trong việc hình thành ý kiến của KTV. Nó là cơ sở để đánh giá tính trung thực của BCTC và giảm thiểu rủi ro kiểm toán. Bên cạnh đó, các bằng chứng này còn là căn cứ để trưởng nhóm kiểm toán, trưởng phòng và Ban Giám đốc soát xét lại toàn bộ quá trình, đảm bảo chất lượng của kiểm toán độc lập. Trong trường hợp có tranh chấp, bằng chứng kiểm toán bảo vệ ý kiến của KTV và công ty kiểm toán.

Tính thích hợp của bằng chứng kiểm toán chịu ảnh hưởng bởi nguồn gốc, hình thức và HTKSNB của đơn vị. Bằng chứng từ nguồn độc lập có độ tin cậy cao hơn. HTKSNB hiệu quả cũng làm tăng độ tin cậy của bằng chứng. Việc kết hợp nhiều loại bằng chứng khác nhau cũng củng cố tính thích hợp. Ví dụ: Xác nhận công nợ từ nhà cung cấp sẽ khách quan hơn so với chỉ kiểm tra trên sổ sách kế toán.

Số lượng bằng chứng kiểm toán cần thu thập phụ thuộc vào tính trọng yếu, hiệu lực của bằng chứng và mức rủi ro. Khoản mục trọng yếu đòi hỏi nhiều bằng chứng hơn. Bằng chứng có độ tin cậy thấp cần được bổ sung bằng nhiều bằng chứng khác. Rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát cao cũng đòi hỏi KTV thu thập nhiều thông tin hơn. Việc sử dụng mẫu kiểm toán phù hợp cũng góp phần đảm bảo tính đầy đủ.

Kiểm tra vật chất là việc kiểm kê trực tiếp tài sản hữu hình như hàng tồn kho, tiền mặt. Phương pháp này cung cấp bằng chứng về sự hiện hữu của tài sản. Kiểm tra tài liệu là việc xem xét các chứng từ, sổ sách kế toán. Kiểm tra chứng từ có thể xác minh tính chính xác và hợp lệ của các giao dịch. Cần lưu ý rằng cả hai phương pháp này đều cần tuân thủ chuẩn mực kiểm toán.

Phỏng vấn là việc thu thập thông tin từ nhân viên và quản lý của đơn vị được kiểm toán. Quan sát là việc chứng kiến các hoạt động và quy trình của đơn vị. Xác nhận là việc thu thập thông tin từ bên thứ ba, ví dụ như xác nhận số dư ngân hàng từ ngân hàng. Ba phương pháp này bổ trợ lẫn nhau, giúp KTV có cái nhìn toàn diện về hoạt động của đơn vị. Các thông tin này nên được đối chiếu với hệ thống kiểm soát nội bộ.

Tính toán là việc kiểm tra tính chính xác của các phép tính số học trong sổ sách kế toán. Phân tích là việc đánh giá mối quan hệ giữa các dữ liệu tài chính và phi tài chính. Hai phương pháp này giúp KTV phát hiện các sai sót tiềm ẩn và đánh giá tính hợp lý của thông tin tài chính. Phân tích cơ sở dữ liệu lớn có thể giúp phát hiện gian lận hoặc sai sót.

Giai đoạn chuẩn bị bao gồm việc lập kế hoạch kiểm toán, xác định mức trọng yếu và đánh giá rủi ro. Giai đoạn thực hiện là giai đoạn KTV thu thập bằng chứng kiểm toán thông qua các thủ tục kiểm toán đã được lên kế hoạch. Tại VIETVALUES, KTV thường xuyên trao đổi thông tin với khách hàng để hiểu rõ về hoạt động kinh doanh và HTKSNB. Kế hoạch kiểm toán được điều chỉnh khi có thông tin mới.

Sau khi thu thập và đánh giá bằng chứng kiểm toán, KTV đưa ra kết luận về tính trung thực và hợp lý của BCTC. Kết luận này được trình bày trong báo cáo kiểm toán. Tại VIETVALUES, báo cáo kiểm toán tuân thủ các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam. Ý kiến kiểm toán được đưa ra dựa trên đánh giá tổng thể về BCTC.

KTV cần được đào tạo về các phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán mới và các thay đổi trong chuẩn mực kiểm toán. VIETVALUES nên tổ chức các khóa đào tạo thường xuyên để nâng cao trình độ chuyên môn của KTV. Đào tạo chuyên sâu về gian lận và sai sót cũng rất quan trọng.

Việc sử dụng phần mềm kiểm toán giúp tự động hóa các thủ tục kiểm toán và tăng cường khả năng phân tích dữ liệu. VIETVALUES nên đầu tư vào các công cụ công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả kiểm toán. Phân tích dữ liệu lớn có thể giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường.

Kiểm toán độc lập đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của các doanh nghiệp. Bằng chứng kiểm toán là cơ sở để các nhà đầu tư và các bên liên quan khác tin tưởng vào thông tin tài chính. Kiểm toán độc lập góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Kiểm toán trong tương lai sẽ tập trung vào việc ứng dụng công nghệ thông tin và phân tích dữ liệu lớn. Kiểm toán liên tục và kiểm toán dựa trên rủi ro sẽ trở nên phổ biến hơn. Kiểm toán viên cần phải không ngừng học hỏi và cập nhật kiến thức để đáp ứng yêu cầu của thị trường.