Tổng quan nghiên cứu

Ngành du lịch ngày càng trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội toàn cầu và Việt Nam. Theo báo cáo của Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), năm 2018, lượng khách du lịch quốc tế toàn cầu đạt hơn 1,4 tỷ lượt, tăng gần 6% so với năm trước, trong đó khu vực Đông Nam Á tăng trưởng 7,4%, với Việt Nam đón gần 15,5 triệu lượt khách quốc tế, tăng 19,9%. Thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương, với nhiều di tích lịch sử và cảnh quan thiên nhiên đặc sắc như khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, đền Chu Văn An, chùa Thanh Mai, được xác định là điểm đến du lịch quan trọng trong vùng tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Tuy nhiên, nguồn nhân lực phục vụ ngành du lịch tại đây chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, cả về số lượng và chất lượng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch tại thành phố Chí Linh giai đoạn 2015-2025, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn thành phố Chí Linh, với đối tượng là lực lượng lao động trực tiếp và gián tiếp trong ngành du lịch. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các tổ chức đào tạo trong việc hoạch định chính sách phát triển nguồn nhân lực du lịch, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về nguồn nhân lực (NNL) và phát triển nguồn nhân lực trong ngành du lịch. NNL được hiểu là tổng hòa các yếu tố thể lực, trí lực, kỹ năng nghề nghiệp và phẩm chất đạo đức của con người tham gia vào quá trình sản xuất và dịch vụ. Phát triển NNL bao gồm các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và nuôi dưỡng môi trường làm việc nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả lao động.

Trong ngành du lịch, NNL đặc thù bởi tính chất dịch vụ, đòi hỏi kỹ năng chuyên môn, thái độ phục vụ và khả năng giao tiếp cao. Các khái niệm chính bao gồm: nguồn nhân lực ngành du lịch, phát triển nguồn nhân lực du lịch, vai trò và xu hướng phát triển NNL trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0. Mô hình quản lý nguồn nhân lực được áp dụng gồm ba mặt: phát triển, sử dụng và nuôi dưỡng môi trường nguồn nhân lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu chính được thu thập từ phòng Văn hóa, phòng Nội vụ thành phố Chí Linh, các doanh nghiệp du lịch và khảo sát xã hội học qua bảng hỏi với hơn 300 người lao động và quản lý trong ngành du lịch tại địa phương. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

Phân tích số liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích SWOT để đánh giá thực trạng và xác định các yếu tố ảnh hưởng. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong giai đoạn 2018-2019, kết hợp tổng hợp lý luận với thực tiễn nhằm đề xuất các giải pháp khả thi, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Chí Linh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và cơ cấu nguồn nhân lực ngành du lịch tại Chí Linh còn hạn chế: Năm 2018, tổng số lao động trong ngành du lịch thành phố khoảng 1.200 người, trong đó chỉ khoảng 35% có trình độ đào tạo chuyên môn về du lịch. Tỷ lệ lao động nữ chiếm 60%, chủ yếu tập trung ở các vị trí phục vụ trực tiếp như lễ tân, buồng phòng.

  2. Chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu phát triển: Theo khảo sát, chỉ khoảng 40% lao động được đào tạo bài bản, còn lại chủ yếu là lao động phổ thông hoặc lao động thời vụ. Tỷ lệ lao động thành thạo ngoại ngữ chỉ đạt khoảng 25%, ảnh hưởng đến khả năng phục vụ khách quốc tế.

  3. Đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực còn nhiều hạn chế: Các cơ sở đào tạo tại địa phương chưa đa dạng và chưa gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp. Chỉ có khoảng 30% doanh nghiệp du lịch tổ chức đào tạo tại chỗ thường xuyên cho nhân viên, dẫn đến chất lượng dịch vụ chưa đồng đều.

  4. Phân bổ nguồn nhân lực chưa hợp lý: Lao động chủ yếu tập trung tại các khu di tích lịch sử và các cơ sở lưu trú lớn, trong khi các điểm du lịch mới hoặc vùng nông thôn còn thiếu hụt nhân lực có kỹ năng. Tỷ lệ lao động thời vụ chiếm khoảng 20% trong mùa cao điểm, gây khó khăn trong quản lý và duy trì chất lượng dịch vụ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng trên là do sự thiếu đồng bộ trong chính sách phát triển nguồn nhân lực, hạn chế về cơ sở vật chất đào tạo và thiếu sự phối hợp giữa các bên liên quan. So sánh với các tỉnh du lịch phát triển như Khánh Hòa và Quảng Ninh, nơi có tỷ lệ lao động được đào tạo chuyên sâu đạt trên 50% và hệ thống đào tạo nghề du lịch phát triển bài bản, Chí Linh còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố trình độ đào tạo nguồn nhân lực, bảng so sánh tỷ lệ lao động có kỹ năng ngoại ngữ và biểu đồ cơ cấu lao động theo nhóm nghề nghiệp. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò then chốt của nguồn nhân lực chất lượng cao trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững ngành du lịch địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực du lịch: Xây dựng và ban hành các chính sách phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch phù hợp với đặc thù địa phương, thiết lập hệ thống quản lý và giám sát chất lượng đào tạo. Thời gian thực hiện: 2020-2022, chủ thể: UBND thành phố, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch.

  2. Nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực: Phát triển các chương trình đào tạo chuyên sâu, tăng cường hợp tác giữa các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp du lịch, áp dụng mô hình đào tạo tại doanh nghiệp và đào tạo song hành. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động có trình độ chuyên môn lên 60% vào năm 2025.

  3. Khuyến khích doanh nghiệp du lịch đầu tư đào tạo tại chỗ: Hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng kế hoạch đào tạo, tổ chức các khóa bồi dưỡng kỹ năng mềm, ngoại ngữ và nghiệp vụ chuyên môn cho nhân viên. Thời gian thực hiện: 2020-2023, chủ thể: các doanh nghiệp du lịch, Hiệp hội Du lịch thành phố.

  4. Phân bổ và sử dụng nguồn nhân lực hợp lý: Xây dựng kế hoạch phân bổ lao động theo mùa vụ và theo vùng, ưu tiên phát triển nguồn nhân lực tại các điểm du lịch mới và vùng nông thôn, giảm tỷ lệ lao động thời vụ xuống dưới 15% vào năm 2025. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các doanh nghiệp du lịch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch và phát triển kinh tế địa phương: Sử dụng luận văn làm cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch phù hợp với điều kiện thực tế.

  2. Các doanh nghiệp kinh doanh du lịch tại thành phố Chí Linh: Áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tổ chức đào tạo và phát triển kỹ năng cho nhân viên nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  3. Các cơ sở đào tạo nghề và đại học chuyên ngành du lịch: Tham khảo để điều chỉnh chương trình đào tạo, tăng cường hợp tác với doanh nghiệp, đáp ứng nhu cầu thực tế của thị trường lao động.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị du lịch, quản lý nguồn nhân lực: Nghiên cứu thực trạng và giải pháp phát triển nguồn nhân lực du lịch tại địa phương, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch lại quan trọng đối với thành phố Chí Linh?
    Nguồn nhân lực chất lượng cao quyết định trực tiếp đến chất lượng dịch vụ du lịch, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành du lịch địa phương và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

  2. Thực trạng nguồn nhân lực ngành du lịch tại Chí Linh hiện nay ra sao?
    Nguồn nhân lực còn hạn chế về số lượng và chất lượng, với tỷ lệ lao động được đào tạo chuyên môn chỉ khoảng 35%, nhiều lao động phổ thông và thời vụ, gây khó khăn trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực ngành du lịch tại Chí Linh?
    Bao gồm trình độ phát triển cơ sở hạ tầng, chính sách đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, sự phối hợp giữa các bên liên quan, cũng như tác động của toàn cầu hóa và tiến bộ công nghệ.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch tại Chí Linh?
    Tăng cường quản lý nhà nước, nâng cao chất lượng đào tạo, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư đào tạo tại chỗ, và phân bổ nguồn nhân lực hợp lý theo mùa vụ và vùng địa lý.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp du lịch tại Chí Linh có thể cải thiện nguồn nhân lực?
    Doanh nghiệp nên xây dựng kế hoạch đào tạo thường xuyên, hợp tác với các cơ sở đào tạo, áp dụng mô hình đào tạo tại doanh nghiệp và chú trọng phát triển kỹ năng mềm, ngoại ngữ cho nhân viên.

Kết luận

  • Nguồn nhân lực ngành du lịch tại thành phố Chí Linh còn nhiều hạn chế về số lượng và chất lượng, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành.
  • Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả kinh doanh và cạnh tranh trong ngành du lịch.
  • Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cơ sở đào tạo để xây dựng hệ thống đào tạo và phát triển nguồn nhân lực phù hợp.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào quản lý nhà nước, nâng cao đào tạo, khuyến khích doanh nghiệp và phân bổ nguồn nhân lực hợp lý.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các chính sách phát triển nguồn nhân lực du lịch trong giai đoạn 2020-2025 nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Chí Linh.

Hành động ngay hôm nay để đầu tư vào nguồn nhân lực du lịch sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững và nâng cao vị thế du lịch của thành phố trên bản đồ quốc gia và quốc tế.