Luận văn: Thực hiện chính sách phát triển du lịch tại TP. Châu Đốc, An Giang

• Tác giả: Vũ Thanh Trúc
• Người hướng dẫn: PGS. Cao Thu Hằng
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Chính sách công
• Đề tài: Thực hiện chính sách phát triển du lịch trên địa bàn thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• MỞ ĐẦU
• 1. Chương 1: THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH HIỆN NAY: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
• 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài
• 1.1.1. Du lịch
• 1.1.2. Chính sách phát triển du lịch
• 2. Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách phát triển du lịch trên địa bàn thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang hiện nay
• 3. Chương 3: Mục tiêu và giải pháp cơ bản nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách phát triển du lịch trên địa bàn thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang hiện nay
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tóm tắt

I. Tổng quan phát triển du lịch Châu Đốc Tiềm năng cơ hội

Thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang, được định vị là một trong bốn trục chiến lược phát triển kinh tế du lịch của vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Vị trí địa lý thuận lợi, giáp Campuchia, cùng với nền văn hóa đa dạng của bốn dân tộc Kinh, Hoa, Chăm, Khmer đã tạo nên một bản sắc riêng biệt. Tiềm năng lớn nhất của Châu Đốc nằm ở du lịch tâm linh An Giang, với hạt nhân là Khu du lịch quốc gia Núi Sam. Nơi đây quy tụ nhiều di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia như Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam, Lăng Thoại Ngọc Hầu, Chùa Tây An, Chùa Hang. Đặc biệt, Lễ hội Vía Bà được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm, đóng góp lớn vào doanh thu du lịch An Giang. Bên cạnh đó, Châu Đốc còn sở hữu tiềm năng phát triển du lịch sinh thái, du lịch sông nước và du lịch ẩm thực với các đặc sản Châu Đốc nổi tiếng như mắm, khô cá tra phồng. Theo Luận văn Thạc sĩ của tác giả Vũ Thanh Trúc (2021), trước giai đoạn bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, Châu Đốc thu hút trên 4 triệu lượt khách hàng năm, tạo ra nguồn thu ngân sách quan trọng và giải quyết việc làm cho người dân địa phương. Sự kết hợp giữa giá trị tâm linh, cảnh quan thiên nhiên và bản sắc văn hóa độc đáo chính là nền tảng vững chắc để phát triển du lịch Châu Đốc trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, không chỉ của tỉnh An Giang mà còn của cả vùng.

1.1. Du lịch tâm linh An Giang Sức hút từ Miếu Bà Chúa Xứ

Sức hút cốt lõi của du lịch Châu Đốc đến từ các giá trị tâm linh, tín ngưỡng. Trung tâm của hoạt động này là Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam, một trong những địa điểm hành hương quan trọng nhất khu vực phía Nam. Hàng năm, Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ diễn ra từ ngày 22 đến 27 tháng 4 âm lịch, thu hút hàng triệu du khách đến chiêm bái và cầu an. Lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo mà còn là một không gian văn hóa đặc sắc, thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa các dân tộc. Năm 2015, Lễ hội đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, và tỉnh An Giang đang xây dựng hồ sơ trình UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Sức ảnh hưởng của Miếu Bà đã thúc đẩy toàn bộ hệ thống dịch vụ xung quanh Khu du lịch quốc gia Núi Sam, từ cơ sở lưu trú đến các dịch vụ ăn uống, vận chuyển, góp phần định hình rõ nét thương hiệu du lịch tâm linh An Giang.

1.2. Nền tảng văn hóa và ẩm thực đặc sắc của Châu Đốc

Châu Đốc là nơi hội tụ của nhiều nền văn hóa, tạo nên một bức tranh ẩm thực và đời sống phong phú. Văn hóa ẩm thực độc đáo với sự hòa trộn của các dân tộc Kinh, Hoa, Chăm, Khmer đã tạo ra những đặc sản Châu Đốc không thể lẫn vào đâu được. Nổi bật nhất là nghề làm mắm truyền thống, với các loại mắm cá linh, cá sặc, mắm thái trứ danh. Bên cạnh đó, các món ăn như bún cá, lẩu mắm, bò bảy núi, khô cá tra phồng cũng là những trải nghiệm không thể bỏ qua. Nét văn hóa độc đáo còn thể hiện qua phương tiện di chuyển xe lôi, hình ảnh làng bè nuôi cá trên sông, hay các làng nghề thủ công truyền thống. Chính những yếu tố này đã tạo ra các sản phẩm du lịch đặc thù, làm phong phú thêm trải nghiệm của du khách ngoài các hoạt động tâm linh, góp phần giữ chân họ ở lại lâu hơn và chi tiêu nhiều hơn, thúc đẩy kinh tế du lịch Châu Đốc.

II. Top thách thức ngành du lịch Châu Đốc cần phải vượt qua

Bên cạnh những tiềm năng to lớn, việc thực hiện chính sách phát triển du lịch Châu Đốc vẫn đối mặt với nhiều bất cập và hạn chế. Báo cáo của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch An Giang và các nghiên cứu liên quan đã chỉ ra nhiều thách thức ngành du lịch cần giải quyết triệt để. Một trong những vấn đề lớn nhất là sản phẩm du lịch đặc thù chưa đa dạng, chủ yếu vẫn khai thác du lịch tâm linh một cách tự phát, thiếu tính chuyên nghiệp. Hoạt động kinh doanh còn manh mún, nhỏ lẻ, thiếu sự liên kết giữa các doanh nghiệp. Tình trạng "cò mồi", chèo kéo, nâng giá vào mùa cao điểm vẫn còn tồn tại, gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh điểm đến. Công tác xúc tiến, quảng bá du lịch dù đã có nỗ lực nhưng hiệu quả chưa cao, chưa tạo dựng được thương hiệu mạnh và bền vững. Nguồn nhân lực du lịch vừa thiếu về số lượng, vừa yếu về chất lượng, đặc biệt là kỹ năng ngoại ngữ và nghiệp vụ chuyên sâu. Cơ sở hạ tầng tuy được đầu tư nhưng chưa đồng bộ, các cơ sở lưu trú cao cấp còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu của dòng khách chi tiêu cao. Đây là những rào cản lớn, đòi hỏi phải có những giải pháp chiến lược và quyết liệt để đưa du lịch Châu Đốc phát triển tương xứng với tiềm năng.

2.1. Hạ tầng du lịch và cơ sở lưu trú chưa đáp ứng nhu cầu

Mặc dù đã có sự đầu tư, hạ tầng du lịch tại Châu Đốc vẫn chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng lượng khách, đặc biệt vào mùa lễ hội. Hệ thống giao thông kết nối đến các điểm tham quan đôi lúc quá tải. Các dịch vụ phụ trợ như điểm dừng chân, nhà vệ sinh công cộng, khu vui chơi giải trí còn thiếu và chất lượng thấp. Số lượng cơ sở lưu trú đạt chuẩn từ 3-5 sao còn ít, chưa đủ sức phục vụ các đoàn khách lớn hoặc du khách có yêu cầu cao. Nghiên cứu của Vũ Thanh Trúc (2021) chỉ ra rằng, tình trạng này dẫn đến việc du khách chủ yếu đến và đi trong ngày, làm giảm doanh thu và hạn chế khả năng phát triển các dịch vụ cao cấp.

2.2. Sản phẩm du lịch đặc thù còn đơn điệu thiếu chuyên nghiệp

Các sản phẩm du lịch đặc thù của Châu Đốc hiện nay vẫn xoay quanh hoạt động tham quan, cúng bái tại Khu du lịch Núi Sam. Các tiềm năng khác như du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm văn hóa, du lịch đường sông chưa được khai thác hiệu quả và có hệ thống. Các sản phẩm lưu niệm còn nghèo nàn, chủ yếu là hàng hóa phổ thông, thiếu bản sắc địa phương. Cung cách phục vụ tại nhiều cơ sở còn thiếu tính chuyên nghiệp, chưa tạo được ấn tượng tốt cho du khách. Sự thiếu đa dạng trong sản phẩm khiến du lịch Châu Đốc mang tính thời vụ cao, phụ thuộc lớn vào Lễ hội Vía Bà.

2.3. Hạn chế về nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao

Báo cáo số 20/BC-BCĐ của Ban Chỉ đạo phát triển du lịch thành phố đã nêu rõ: "Nguồn nhân lực du lịch phục vụ còn yếu và thiếu, cán bộ quản lý du lịch chưa được đào tạo chuyên sâu". Đội ngũ lao động trực tiếp như lễ tân, phục vụ nhà hàng, hướng dẫn viên còn hạn chế về trình độ ngoại ngữ và kỹ năng nghiệp vụ. Công tác đào tạo chưa được đầu tư bài bản và thường xuyên. Sự thiếu hụt nhân lực chất lượng cao là một trong những thách thức ngành du lịch lớn nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dịch vụ và khả năng cạnh tranh của du lịch Châu Đốc trên thị trường.

III. Giải pháp chính sách phát triển du lịch Châu Đốc bền vững

Để khắc phục những hạn chế, tỉnh An Giang và thành phố Châu Đốc đã ban hành một hệ thống chính sách và kế hoạch đồng bộ. Trọng tâm là Nghị quyết số 11-NQ/TU của Tỉnh ủy An Giang và Kế hoạch số 86/KH-UBND của UBND thành phố Châu Đốc. Các văn bản này xác định rõ mục tiêu đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, phát triển theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại và bền vững. Quy hoạch tổng thể du lịch được chú trọng, đặc biệt là Quyết định phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Núi Sam đến năm 2030. Chính sách tập trung vào việc đa dạng hóa sản phẩm, không chỉ dựa vào du lịch tâm linh mà còn phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và văn hóa. Một trong những giải pháp then chốt là thu hút đầu tư du lịch thông qua các cơ chế ưu đãi, cải thiện môi trường kinh doanh. Việc đầu tư nâng cấp hạ tầng du lịch được ưu tiên, bao gồm hệ thống giao thông, cấp thoát nước, và các công trình dịch vụ công cộng. Các chính sách này còn nhấn mạnh đến việc bảo tồn các giá trị di sản văn hóa, bảo vệ môi trường, và đảm bảo an ninh trật tự, hướng tới mục tiêu du lịch bền vững.

3.1. Quy hoạch tổng thể du lịch Lấy Núi Sam làm trọng điểm

Việc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch quốc gia Núi Sam đã tạo ra một hành lang pháp lý quan trọng. Quy hoạch này định hướng phát triển Núi Sam thành một trung tâm du lịch đặc sắc về văn hóa, tâm linh của quốc gia và khu vực. Các phân khu chức năng được xác định rõ ràng, bao gồm khu tâm linh, khu nghỉ dưỡng, khu vui chơi giải trí và khu dịch vụ thương mại. Đây là cơ sở để kêu gọi các nhà đầu tư chiến lược, xây dựng các dự án quy mô lớn, đồng bộ, khắc phục tình trạng phát triển manh mún, tự phát trước đây. Mục tiêu là xây dựng Núi Sam trở thành một điểm đến hấp dẫn, có thương hiệu mạnh.

3.2. Chính sách thu hút đầu tư du lịch và phát triển hạ tầng

Chính quyền các cấp đã và đang triển khai nhiều chính sách nhằm thu hút đầu tư du lịch. Các hội nghị xúc tiến đầu tư được tổ chức thường xuyên để giới thiệu tiềm năng và các dự án trọng điểm. Địa phương cam kết tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục hành chính, giải phóng mặt bằng, và cung cấp các ưu đãi về thuế, đất đai cho các nhà đầu tư. Song song đó, ngân sách nhà nước được tập trung để đầu tư vào các công trình hạ tầng du lịch thiết yếu như đường giao thông quanh Núi Sam, bãi đỗ xe, hệ thống chiếu sáng và xử lý môi trường. Sự kết hợp giữa đầu tư công và huy động nguồn lực tư nhân được xem là chìa khóa để tạo ra đột phá về cơ sở vật chất kỹ thuật cho ngành du lịch thành phố.

IV. Cách thực thi chính sách phát triển du lịch Châu Đốc hiệu quả

Việc thực thi chính sách phát triển du lịch Châu Đốc được triển khai thông qua nhiều chương trình hành động cụ thể. Công tác truyền thông, xúc tiến, quảng bá du lịch được đẩy mạnh một cách chuyên nghiệp hơn. Thành phố đã xây dựng bộ nhận diện thương hiệu với slogan "An Nhiên Châu Đốc" và logo "Miếu Bà và sen đá". Các hoạt động quảng bá được thực hiện đa kênh, từ báo chí, truyền hình đến các nền tảng số như website, mạng xã hội. Kế hoạch đào tạo, phát triển nguồn nhân lực du lịch được chú trọng với mục tiêu đến năm 2025 có 75% lao động qua đào tạo nghiệp vụ. Các khóa bồi dưỡng ngắn hạn về lễ tân, buồng phòng, hướng dẫn viên được tổ chức thường xuyên. Đồng thời, địa phương cũng đang từng bước tiếp cận chuyển đổi số trong du lịch, ứng dụng công nghệ để quản lý điểm đến, cung cấp thông tin cho du khách và marketing trực tuyến. Một yếu tố quan trọng khác là tăng cường liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long, xây dựng các tour, tuyến kết nối Châu Đốc với các điểm đến khác như Cần Thơ, Kiên Giang, tạo ra chuỗi sản phẩm hấp dẫn, kéo dài thời gian lưu trú của khách.

4.1. Đẩy mạnh xúc tiến quảng bá và xây dựng thương hiệu

Công tác xúc tiến, quảng bá du lịch không còn dừng lại ở việc phát tờ rơi, băng rôn mà đã chuyển sang các hình thức hiện đại, có mục tiêu rõ ràng. Phòng Văn hóa và Thông tin thành phố đã biên soạn và phát hành hàng chục ngàn ấn phẩm, bản đồ, video clip giới thiệu điểm đến bằng nhiều ngôn ngữ. Việc tham gia các hội chợ du lịch lớn trong và ngoài nước giúp kết nối với các công ty lữ hành, đưa hình ảnh Châu Đốc đến gần hơn với du khách. Tổ chức các cuộc thi trực tuyến như "Tìm hiểu điểm đến du lịch và lịch sử Châu Đốc" cũng là một cách làm sáng tạo để lan tỏa thông tin và thu hút sự quan tâm của công chúng.

4.2. Kế hoạch đào tạo và phát triển nguồn nhân lực du lịch

Để giải quyết bài toán thiếu hụt nhân lực, Đề án phát triển du lịch giai đoạn 2018-2025 đã đặt ra các chỉ tiêu cụ thể về đào tạo. Mục tiêu không chỉ là tăng số lượng mà còn nâng cao chất lượng. Các chương trình đào tạo tập trung vào các kỹ năng thực hành, nghiệp vụ chuyên môn theo tiêu chuẩn ngành, và đặc biệt là kỹ năng giao tiếp, ngoại ngữ. Địa phương cũng phối hợp với các trường cao đẳng, đại học trong khu vực để mở các lớp đào tạo tại chỗ, tạo điều kiện cho người lao động địa phương nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

4.3. Hướng tới chuyển đổi số trong du lịch để tăng cạnh tranh

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số trong du lịch là xu hướng tất yếu. Châu Đốc đang từng bước xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu du lịch, phát triển các ứng dụng di động hỗ trợ du khách (bản đồ thông minh, thuyết minh tự động), và tăng cường marketing số. Việc ứng dụng công nghệ giúp nâng cao hiệu quả quản lý, cải thiện trải nghiệm của du khách và giúp các hoạt động quảng bá tiếp cận đúng đối tượng khách hàng mục tiêu, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh cho du lịch địa phương.

V. Đánh giá thực trạng du lịch Châu Đốc qua kết quả đạt được

Quá trình thực hiện chính sách phát triển du lịch Châu Đốc trong những năm qua đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận. Lượng khách du lịch và doanh thu tăng trưởng ổn định qua từng năm (trước đại dịch). Theo thống kê được trích dẫn trong luận văn của Vũ Thanh Trúc, tổng nguồn thu từ hoạt động du lịch giai đoạn 2008-2019 đạt trên 600 tỷ đồng, góp phần quan trọng vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế du lịch Châu Đốc. Diện mạo đô thị, đặc biệt là tại Khu du lịch quốc gia Núi Sam, đã có nhiều thay đổi tích cực với hạ tầng được đầu tư khang trang hơn. Nhận thức của cộng đồng về làm du lịch đã được nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh thành tựu, thực trạng triển khai vẫn còn nhiều tồn tại. Tốc độ triển khai một số dự án đầu tư còn chậm. Hiệu quả của công tác quảng bá còn khiêm tốn, chưa thực sự tương xứng với tiềm năng. Chất lượng dịch vụ chưa đồng đều và tình trạng chèo kéo du khách vẫn chưa được giải quyết triệt để. Những hạn chế này cho thấy việc thực thi chính sách cần sự giám sát, đôn đốc quyết liệt và linh hoạt hơn nữa.

5.1. Tăng trưởng doanh thu du lịch An Giang và lượng khách

Các số liệu thống kê cho thấy sự tăng trưởng tích cực. Lượng khách đến Châu Đốc duy trì ở mức trên 4 triệu lượt mỗi năm, là một trong những địa phương có lượng khách cao nhất vùng ĐBSCL. Sự tăng trưởng này đã tác động trực tiếp đến doanh thu du lịch An Giang, đồng thời tạo ra hàng ngàn việc làm trực tiếp và gián tiếp cho người dân. Các hoạt động kinh doanh dịch vụ, từ nhà hàng, khách sạn đến vận tải, bán lẻ đều được hưởng lợi. Đây là minh chứng rõ ràng cho vai trò động lực của ngành du lịch đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

5.2. Những tồn tại hạn chế trong quá trình triển khai thực tế

Báo cáo của UBND thành phố Châu Đốc đã thẳng thắn chỉ ra những hạn chế. Công tác dự báo để xây dựng chỉ tiêu kế hoạch còn chưa sát thực tiễn. Việc phối hợp giữa các ban, ngành đôi lúc còn thiếu đồng bộ. Một số dự án đăng ký đầu tư nhưng chậm triển khai, gây lãng phí nguồn lực. Phương pháp tuyên truyền, quảng bá đôi khi còn mang tính hình thức, chưa thu hút. Đặc biệt, theo Báo cáo số 17/BC-UBND, các ấn phẩm quảng bá tuy có nhưng "chưa phong phú, đa dạng, chưa thực sự tương xứng với tiềm năng". Những tồn tại này cần được đánh giá nghiêm túc để có giải pháp điều chỉnh kịp thời.

VI. Tương lai du lịch Châu Đốc Hướng tới trung tâm ĐBSCL

Định hướng phát triển du lịch Châu Đốc trong giai đoạn tới là tập trung vào chiều sâu, nâng cao chất lượng và tính bền vững. Mục tiêu đến năm 2025, du lịch cơ bản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, và đến năm 2030, Châu Đốc khẳng định vị thế là trung tâm du lịch, thương mại, dịch vụ của tỉnh An Giang và vùng. Để hiện thực hóa mục tiêu này, thành phố sẽ tiếp tục hoàn thiện hạ tầng du lịch, đặc biệt là các dự án lớn trong Khu du lịch quốc gia Núi Sam. Việc phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù mới, hấp dẫn bên cạnh du lịch tâm linh sẽ là ưu tiên hàng đầu. Tăng cường liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long để tạo ra các sản phẩm liên tuyến, thu hút du khách quốc tế. Đặc biệt, việc đưa Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam trở thành di sản văn hóa thế giới sẽ là một cú hích lớn, nâng tầm thương hiệu du lịch Châu Đốc trên bản đồ du lịch quốc tế. Tương lai của du lịch Châu Đốc gắn liền với sự chuyên nghiệp, hiện đại nhưng vẫn bảo tồn và phát huy được những giá trị văn hóa cốt lõi, độc đáo của vùng đất thiêng.

6.1. Mục tiêu đến 2030 Trở thành điểm đến chuyên nghiệp hiện đại

Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 đặt ra yêu cầu cao về tính chuyên nghiệp và năng lực cạnh tranh. Bám sát định hướng này, Châu Đốc đặt mục tiêu hoàn thiện hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, tạo ra các khu dịch vụ, du lịch phức hợp quy mô lớn. Tầm nhìn là xây dựng Châu Đốc không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là nơi nghỉ dưỡng, giải trí hấp dẫn. Để đạt được điều này, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch và đẩy mạnh chuyển đổi số trong du lịch sẽ đóng vai trò quyết định, giúp Châu Đốc hội nhập sâu hơn vào thị trường du lịch khu vực và thế giới.

6.2. Tăng cường liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Du lịch Châu Đốc không thể phát triển đơn lẻ. Việc tăng cường liên kết vùng Đồng bằng sông Cửu Long là nhiệm vụ sống còn. Hợp tác sẽ tập trung vào ba lĩnh vực chính: xây dựng sản phẩm chung (ví dụ tour "Sắc màu văn hóa biên giới" kết nối Châu Đốc - Hà Tiên), xúc tiến quảng bá chung (tham gia các sự kiện du lịch quốc tế dưới thương hiệu chung của vùng), và đào tạo nguồn nhân lực. Sự liên kết này sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực, phát huy thế mạnh của từng địa phương và tạo ra sức mạnh tổng hợp, đưa cả vùng ĐBSCL, với Châu Đốc là một hạt nhân quan trọng, trở thành điểm đến hấp dẫn hàng đầu Việt Nam.