Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý (CBQL) trường tiểu học trở thành nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng, với 14 trường tiểu học và hơn 6.600 học sinh, đang đối mặt với thách thức về cơ cấu và chất lượng đội ngũ CBQL chưa hoàn toàn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ CBQL theo Chuẩn hiệu trưởng, từ đó đề xuất các biện pháp phát triển phù hợp nhằm nâng cao năng lực quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông 2018. Nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn thành phố Cao Bằng trong giai đoạn 2017-2020, với phạm vi khảo sát tại 6 trường tiểu học đại diện cho cả khu vực trung tâm và vùng ven. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ CBQL, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục tiểu học tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết phát triển nguồn nhân lực và chuẩn nghề nghiệp cán bộ quản lý giáo dục. Lý thuyết phát triển nguồn nhân lực nhấn mạnh quá trình nâng cao quy mô, chất lượng và cơ cấu đội ngũ CBQL nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại. Chuẩn hiệu trưởng theo Thông tư 14/2018/TT-BGDĐT quy định các tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, năng lực quản trị nhà trường, phát triển mối quan hệ nhà trường – gia đình – xã hội, sử dụng ngoại ngữ và công nghệ thông tin. Các khái niệm chính bao gồm: phát triển đội ngũ CBQL, chuẩn hiệu trưởng, năng lực quản lý nhà trường, quy hoạch và đào tạo bồi dưỡng CBQL.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm: khảo sát 150 cán bộ quản lý và giáo viên tại 6 trường tiểu học trên địa bàn thành phố Cao Bằng; phỏng vấn chuyên viên quản lý giáo dục cấp tỉnh và thành phố; nghiên cứu hồ sơ quản lý, báo cáo đánh giá CBQL theo Chuẩn hiệu trưởng. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các trường trung tâm và vùng ven. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, tính điểm trung bình và tỷ lệ phần trăm để đánh giá thực trạng và mức độ thực hiện các tiêu chí phát triển đội ngũ CBQL. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2017 đến 2020, tập trung vào đánh giá năng lực, mục tiêu, nội dung phát triển và các yếu tố ảnh hưởng đến đội ngũ CBQL.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và chất lượng đội ngũ CBQL: Thành phố Cao Bằng có 30 hiệu trưởng trường tiểu học, trong đó 26 người đạt trình độ sau đại học (chiếm khoảng 87%), 11 người có trình độ lý luận chính trị cao cấp (37%), 100% có chứng chỉ tin học và ngoại ngữ theo quy định. Điều này cho thấy đội ngũ CBQL cơ bản đáp ứng yêu cầu về trình độ chuyên môn và chính trị.

  2. Năng lực CBQL theo Chuẩn hiệu trưởng: Kết quả đánh giá trong 3 năm học gần đây cho thấy 100% hiệu trưởng đạt chuẩn, trong đó tỷ lệ đạt mức tốt và khá chiếm trên 70%. Tuy nhiên, việc đánh giá còn thiếu minh chứng cụ thể và chưa huy động được sự tham gia của gia đình, cộng đồng, dẫn đến kết quả chưa phản ánh đầy đủ điểm mạnh, điểm yếu của từng cá nhân.

  3. Mục tiêu phát triển đội ngũ CBQL: Các mục tiêu như năng lực chính trị, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp (4,13 điểm), năng lực quản trị hoạt động dạy học (4,08 điểm), phát triển mối quan hệ xã hội (4,07 điểm) được đánh giá ở mức khá cao. Điểm trung bình chung các mục tiêu đạt 4,05 trên thang 5, cho thấy nhận thức của CBQL và giáo viên về mục tiêu phát triển đội ngũ là tích cực.

  4. Thực trạng công tác đánh giá và quy hoạch: Đánh giá CBQL theo chuẩn hiệu trưởng được thực hiện hàng năm với mức độ thực hiện trung bình khá (3,43 điểm). Công tác quy hoạch và xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ đạt điểm trung bình 3,34, trong đó việc dự kiến nguồn lực và lựa chọn giải pháp thực hiện còn hạn chế (khoảng 3,0 điểm). Việc huy động các lực lượng xã hội tham gia đánh giá còn yếu, ảnh hưởng đến tính khách quan và hiệu quả của công tác phát triển đội ngũ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh sự chuyển biến tích cực trong phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học tại thành phố Cao Bằng, đặc biệt về mặt trình độ chuyên môn và nhận thức về mục tiêu phát triển. Tuy nhiên, hạn chế trong công tác đánh giá và quy hoạch cho thấy sự thiếu đồng bộ và chưa khai thác hiệu quả các nguồn lực xã hội. So sánh với các nghiên cứu trong nước, kết quả tương đồng về việc đội ngũ CBQL cần được phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực quản lý. Việc chưa có minh chứng đánh giá cụ thể và chưa huy động cộng đồng tham gia là điểm cần khắc phục để nâng cao chất lượng đội ngũ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố trình độ CBQL, bảng điểm trung bình các mục tiêu phát triển và biểu đồ mức độ thực hiện công tác đánh giá, quy hoạch nhằm minh họa rõ nét hơn thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác quy hoạch đội ngũ CBQL: Xây dựng quy hoạch tổng thể, có tầm nhìn chiến lược dài hạn, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn. Phòng Giáo dục – Đào tạo cần rà soát, bổ sung quy hoạch hàng năm, chú trọng phát hiện và bồi dưỡng cán bộ tiềm năng. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học tiếp theo; chủ thể: Phòng GD&ĐT thành phố.

  2. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản trị nhà trường, kỹ năng lãnh đạo, sử dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ. Khuyến khích CBQL tự học tập, nghiên cứu để nâng cao năng lực. Thời gian: liên tục hàng năm; chủ thể: các cơ sở đào tạo, Phòng GD&ĐT.

  3. Cải tiến công tác đánh giá CBQL: Đa dạng hóa các kênh đánh giá, huy động sự tham gia của giáo viên, phụ huynh và cộng đồng nhằm tăng tính khách quan. Xây dựng hệ thống minh chứng cụ thể cho từng tiêu chí đánh giá. Thời gian: triển khai trong 1-2 năm tới; chủ thể: Phòng GD&ĐT, Ban giám hiệu các trường.

  4. Tăng cường chính sách đãi ngộ và tạo động lực: Xây dựng cơ chế khen thưởng, kỷ luật công bằng, minh bạch, tạo môi trường làm việc tích cực để CBQL phát huy tối đa năng lực. Thời gian: thực hiện ngay và duy trì thường xuyên; chủ thể: UBND thành phố, Phòng GD&ĐT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Nhận diện thực trạng, nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ phù hợp với chuẩn nghề nghiệp.

  2. Giảng viên, nghiên cứu sinh ngành Quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo có hệ thống về lý luận và thực tiễn phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng.

  3. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy hoạch và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBQL nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

  4. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh, hoàn thiện các quy định, chuẩn mực về phát triển đội ngũ CBQL trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chuẩn hiệu trưởng là gì và tại sao quan trọng?
    Chuẩn hiệu trưởng là bộ tiêu chuẩn quy định phẩm chất, năng lực cần có của cán bộ quản lý trường phổ thông. Nó giúp đảm bảo CBQL đủ năng lực lãnh đạo, quản lý nhà trường hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Phương pháp đánh giá năng lực CBQL được thực hiện như thế nào?
    Đánh giá dựa trên nhiều kênh: tự đánh giá, đồng nghiệp, cấp trên và cộng đồng. Kết quả được phân loại theo các tiêu chí chuẩn hiệu trưởng, giúp xác định điểm mạnh, điểm yếu để xây dựng kế hoạch phát triển cá nhân.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến phát triển đội ngũ CBQL?
    Ngoài năng lực cá nhân, yếu tố quản lý nhà nước, chính sách đào tạo, bồi dưỡng, điều kiện kinh tế – xã hội và sự tham gia của cộng đồng đều ảnh hưởng quan trọng đến chất lượng và sự phát triển đội ngũ.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch CBQL?
    Cần xây dựng quy hoạch khoa học, linh hoạt, có sự tham gia của các bên liên quan, thường xuyên rà soát, bổ sung và gắn kết với công tác đào tạo, sử dụng, đánh giá CBQL.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin và ngoại ngữ trong quản lý nhà trường?
    Sử dụng công nghệ thông tin giúp quản lý dữ liệu, điều hành hiệu quả; ngoại ngữ mở rộng khả năng giao lưu, học hỏi kinh nghiệm quốc tế, nâng cao năng lực quản lý trong bối cảnh hội nhập.

Kết luận

  • Đội ngũ CBQL trường tiểu học tại thành phố Cao Bằng cơ bản đáp ứng yêu cầu về quy mô và trình độ chuyên môn, với 87% đạt trình độ sau đại học và 100% có chứng chỉ tin học, ngoại ngữ.
  • Năng lực CBQL theo Chuẩn hiệu trưởng được đánh giá ở mức khá, tuy nhiên công tác đánh giá còn thiếu minh chứng cụ thể và chưa huy động đầy đủ các lực lượng xã hội.
  • Mục tiêu phát triển đội ngũ CBQL được nhận thức đúng, tập trung vào phẩm chất chính trị, năng lực quản trị và phát triển mối quan hệ xã hội.
  • Công tác quy hoạch và xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ còn hạn chế về dự kiến nguồn lực và lựa chọn giải pháp thực hiện.
  • Cần triển khai đồng bộ các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo, cải tiến công tác đánh giá, tăng cường quy hoạch và chính sách đãi ngộ để phát triển đội ngũ CBQL đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả thực hiện để điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, tăng cường đầu tư nguồn lực và nâng cao nhận thức để phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học theo chuẩn hiệu trưởng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục địa phương.