Phát Triển Cụm Công Nghiệp Tại Huyện Yên Lập, Tỉnh Phú Thọ

• Tác giả: Vũ Văn Thuận
• Người hướng dẫn: TS. Hoàng Vũ Hải
• Trường học: Trường Đại Học Lâm Nghiệp
• Chuyên ngành: Quản Lý Kinh Tế
• Đề tài: Phát Triển Cụm Công Nghiệp Tại Huyện Yên Lập, Tỉnh Phú Thọ
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN CỤM CÔNG NGHIỆP
• 1.1. Cơ sở lý luận về phát triển cụm công nghiệp
• 1.1.1. Một số khái niệm
• 2. CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đặc điểm cơ bản của huyện Yên Lập
• 2.1.1. Điều kiện tự nhiên
• 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 2.1.3. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện có ảnh hưởng đến phát triển cụm công nghiệp
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu
• 2.2.2. Tổng hợp, xử lý số liệu
• 2.2.3. Phân tích số liệu
• 2.2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Thực trạng quản lý các cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập
• 3.1.1. Tình hình hoạt động của Trung tâm phát triển cụm công nghiệp và công trình công cộng huyện Yên Lập. Thuận lợi và khó khăn
• 3.1.2. Thực trạng các cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập
• 3.1.3. Thực trạng phát triển các CCN trên địa bàn huyện Yên Lập
• 3.1.4. Quy hoạch phát triển Cụm công nghiệp
• 3.1.5. Phát triển kết cấu hạ tầng tại CCN
• 3.1.6. Vốn và thu hút vốn tại CCN
• 3.1.7. Phát triển lực lượng lao động tại CCN
• 3.1.8. Ứng dụng tiến bộ KH - CN tại CCN
• 3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập
• 3.2.1. Những yếu tố chủ quan
• 3.2.2. Yếu tố chủ quan
• 3.2.3. Đánh giá chung về phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập
• 3.2.3.1. Những thành tựu
• 3.2.3.2. Những hạn chế
• 3.2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế
• 3.3. Định hướng và giải pháp thúc đẩy phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập
• 3.3.1. Định hướng phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập
• 3.3.2. Giải pháp thúc đẩy phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Phát Triển Cụm Công Nghiệp Tại Yên Lập Phú Thọ

Phát triển cụm công nghiệp (CCN) là một xu hướng quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam, đặc biệt tại các huyện miền núi như Yên Lập, Phú Thọ. CCN đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút đầu tư, tạo việc làm, và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương. Khái niệm CCN ra đời từ Quyết định số 132/2000/QĐ-TTG, đánh dấu một hình thức tổ chức sản xuất công nghiệp theo lãnh thổ mới, gắn liền với quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp nông thôn, đặc biệt là tại các làng nghề truyền thống. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích thực trạng, tiềm năng, và giải pháp phát triển CCN tại Yên Lập, Phú Thọ, nhằm đóng góp vào sự phát triển bền vững của huyện. Các chính sách ưu đãi đầu tư Yên Lập đóng vai trò then chốt trong việc thu hút các doanh nghiệp tham gia vào các dự án cụm công nghiệp Yên Lập.

1.1. Khái niệm Cụm Công Nghiệp và Vai Trò

Theo Nghị định 68/2017/NĐ-CP, CCN là nơi sản xuất, dịch vụ cho sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, có ranh giới địa lý xác định, không có dân cư sinh sống, được đầu tư xây dựng để thu hút doanh nghiệp vừa và nhỏ. CCN có vai trò quan trọng trong việc khắc phục ô nhiễm môi trường, tạo kết cấu hạ tầng tốt hơn cho phát triển sản xuất kinh doanh. Ông Đào Kim Phương - Phó Giám đốc Trung tâm phát triển Cụm công nghiệp và công trình công cộng huyện Yên Lập nhấn mạnh vai trò của CCN trong việc tạo ra sự bứt phá và điểm nhấn cho CN - TTCN của địa phương. Quy hoạch cụm công nghiệp Yên Lập cần chú trọng đến tính đồng bộ và kết nối với hạ tầng khu vực.

1.2. Tính Cấp Thiết Của Phát Triển Cụm Công Nghiệp

Đến năm 2020, cả nước có 968 CCN với tổng diện tích 30.912 ha. Việc phát triển CCN giúp tiết kiệm đất đai, dễ dàng kiểm soát và bảo vệ môi trường. Yên Lập, từ một huyện miền núi nghèo, thuần nông, đã có 3 CCN, tạo nên sự thay đổi lớn trong bức tranh CN - TTCN. Theo quy hoạch của UBND tỉnh, từ năm 2015, huyện đã hình thành 2 CCN: CCN thị trấn Yên Lập và CCN Lương Sơn. Đến năm 2021, CCN Đồng Lạc được thành lập. Việc cho thuê đất cụm công nghiệp Yên Lập cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp.

II. Phân Tích Thực Trạng Quản Lý Cụm Công Nghiệp Yên Lập

Thực trạng quản lý các cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của CCN. Tình hình hoạt động của Trung tâm phát triển CCN và công trình công cộng huyện Yên Lập, các thuận lợi và khó khăn, tình hình quy hoạch, phát triển kết cấu hạ tầng, vốn và thu hút vốn, phát triển lực lượng lao động, ứng dụng tiến bộ KH - CN, đều cần được phân tích kỹ lưỡng. Những yếu tố chủ quan và khách quan tác động đến sự phát triển CCN cũng cần được xem xét. Điều này giúp đưa ra những đánh giá khách quan và toàn diện về sự phát triển CCN trên địa bàn huyện.

2.1. Tình Hình Hoạt Động của Trung Tâm Phát Triển CCN Yên Lập

Trung tâm phát triển CCN đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý, điều hành và hỗ trợ các CCN trên địa bàn. Việc đánh giá tình hình hoạt động của trung tâm, bao gồm các thuận lợi và khó khăn, sẽ giúp đưa ra các giải pháp cải thiện hiệu quả hoạt động. Cần tập trung vào việc cải thiện quy trình thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cán bộ, và tăng cường phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan. Sơ đồ bộ máy quản lý của Trung tâm phát triển cụm công nghiệp và công trình công cộng huyện Yên Lập là một ví dụ.

2.2. Thực Trạng Quy Hoạch và Phát Triển Hạ Tầng CCN Yên Lập

Quy hoạch CCN cần phải phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của huyện và tỉnh. Việc phát triển kết cấu hạ tầng tại CCN, bao gồm giao thông, điện, nước, xử lý nước thải, cần được đầu tư đồng bộ và hiện đại. Cần chú trọng đến việc kết nối các CCN với các trục giao thông chính của tỉnh. Lãnh đạo UBND tỉnh đi kiểm tra, đôn đốc xây dựng hạ tầng kỹ thuật các cụm công nghiệp trên địa bàn huyện tháng 12/2022 là một minh chứng.

2.3. Thu Hút Vốn Đầu Tư Và Phát Triển Nguồn Nhân Lực

Việc thu hút vốn đầu tư là yếu tố then chốt để phát triển CCN. Cần có các chính sách ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp, tạo môi trường đầu tư thuận lợi. Đồng thời, cần chú trọng đến việc phát triển lực lượng lao động, nâng cao trình độ tay nghề cho người lao động địa phương. Tổng số doanh nghiệp đăng ký sản xuất trong 2 Cụm công nghiệp trên địa bàn huyện là 15 đơn vị, thu hút và tạo việc làm cho trên 1.600 lao động, kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp đạt xấp xỉ 11,8 triệu USD.

III. Đánh Giá Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến CCN Tại Yên Lập Phú Thọ

Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển CCN trên địa bàn huyện Yên Lập bao gồm cả yếu tố chủ quan và khách quan. Yếu tố chủ quan bao gồm năng lực quản lý của địa phương, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, chất lượng nguồn nhân lực. Yếu tố khách quan bao gồm vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội của khu vực và cả nước. Việc đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố này giúp xác định được những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với sự phát triển CCN.

3.1. Yếu Tố Chủ Quan Tác Động Đến Phát Triển CCN

Năng lực quản lý của địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi. Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cần phải thiết thực và hiệu quả, giúp doanh nghiệp giảm chi phí, tăng lợi nhuận. Chất lượng nguồn nhân lực cần được nâng cao để đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp trong CCN.

3.2. Yếu Tố Khách Quan Ảnh Hưởng Đến CCN Yên Lập

Vị trí địa lý thuận lợi, gần các trục giao thông chính, sẽ giúp giảm chi phí vận chuyển, tăng tính cạnh tranh. Điều kiện tự nhiên thuận lợi, tài nguyên phong phú, sẽ tạo điều kiện cho phát triển các ngành công nghiệp chế biến. Tình hình kinh tế - xã hội ổn định, tăng trưởng, sẽ tạo ra nhu cầu tiêu dùng lớn, thúc đẩy sản xuất.

IV. Định Hướng Giải Pháp Thúc Đẩy Phát Triển CCN Yên Lập

Để thúc đẩy phát triển CCN trên địa bàn huyện Yên Lập trong thời gian tới, cần có những định hướng và giải pháp cụ thể. Định hướng phát triển CCN cần phải phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và huyện. Giải pháp cần tập trung vào việc cải thiện môi trường đầu tư, thu hút vốn, phát triển nguồn nhân lực, và bảo vệ môi trường. Trong những năm tới, huyện Yên Lập phấn đấu nâng giá trị sản xuất CN - TTCN lên trên 800 tỷ đồng/năm, chủ lực là công nghiệp chế biến, may mặc, vật liệu xây dựng.

4.1. Định Hướng Phát Triển CCN Đến Năm 2030

Phát triển CCN theo hướng bền vững, thân thiện với môi trường. Thu hút các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao, sử dụng công nghệ tiên tiến. Tạo ra nhiều việc làm cho người lao động địa phương. Huyện tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp thu hút doanh nghiệp vào đầu tư, đẩy mạnh tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhất là việc công khai quy hoạch, cơ chế, chính sách, về phát triển CN - TTCN.

4.2. Giải Pháp Cụ Thể Thúc Đẩy CCN Yên Lập

Cải thiện thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư thông thoáng. Tăng cường xúc tiến đầu tư, thu hút các nhà đầu tư tiềm năng. Đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật và xã hội đồng bộ. Chú trọng công tác đào tạo nghề, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp. Nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho doanh nghiệp và người dân.

Tổng quan nghiên cứu

Đến năm 2020, Việt Nam đã thành lập khoảng 968 cụm công nghiệp (CCN) với tổng diện tích gần 31.000 ha, trong đó 74,5% cụm công nghiệp đã đi vào hoạt động, thu hút hơn 13.400 dự án đầu tư và tạo việc làm cho trên 580.500 lao động. Huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ, từ một huyện miền núi nghèo, thuần nông, đã phát triển 3 cụm công nghiệp với tổng diện tích trên 130 ha, góp phần tạo đà phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp (CN - TTCN) địa phương. Tuy nhiên, việc phát triển cụm công nghiệp tại đây vẫn còn nhiều khó khăn về hạ tầng, vốn đầu tư và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Yên Lập trong giai đoạn 2020-2023, nhằm đánh giá các yếu tố ảnh hưởng, thuận lợi, khó khăn và đề xuất giải pháp thúc đẩy phát triển bền vững. Mục tiêu cụ thể gồm hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng, xác định các yếu tố tác động và đề xuất các giải pháp phù hợp. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ huyện Yên Lập với số liệu thứ cấp giai đoạn 2020-2022 và khảo sát sơ cấp năm 2023.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ hoạch định chính sách phát triển công nghiệp địa phương, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai, thu hút đầu tư, tạo việc làm và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển cụm công nghiệp, bao gồm:

• Khái niệm cụm công nghiệp: Là địa điểm tập trung sản xuất công nghiệp vừa và nhỏ, có ranh giới địa lý rõ ràng, hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, không có dân cư sinh sống, được thành lập theo quyết định của chính quyền địa phương. Quy mô diện tích từ 10 đến 75 ha, riêng vùng miền núi có thể nhỏ hơn.

• Lý thuyết phát triển kinh tế vùng: Phát triển cụm công nghiệp là quá trình vận động từ thấp đến cao, nhằm tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực địa phương.

• Mô hình các yếu tố quyết định phát triển cụm công nghiệp: Bao gồm điều kiện nhà máy, nhu cầu trong nước, ngành công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp liên quan. Các yếu tố khách quan như vị trí địa lý, chính sách, khoa học công nghệ và yếu tố chủ quan như trình độ quản lý, lực lượng lao động cũng được xem xét.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tỷ lệ lấp đầy cụm công nghiệp, quy hoạch phát triển cụm công nghiệp, kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội, chính sách ưu đãi thu hút đầu tư, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, ứng dụng khoa học công nghệ.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Sử dụng số liệu thứ cấp thu thập từ các báo cáo của UBND huyện Yên Lập, Trung tâm phát triển cụm công nghiệp, các cơ quan quản lý tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2020-2022; số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn các doanh nghiệp, cán bộ quản lý và người lao động năm 2023.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát trực tiếp 15 doanh nghiệp hoạt động trong các cụm công nghiệp trên địa bàn, cùng với phỏng vấn sâu 10 cán bộ quản lý và chuyên gia địa phương. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện kết hợp với mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu.

• Phương pháp phân tích: Phân tích định lượng với các chỉ tiêu như tỷ lệ lấp đầy, vốn đầu tư, số lượng lao động, giá trị sản xuất; phân tích định tính qua phỏng vấn để làm rõ các yếu tố ảnh hưởng, thuận lợi, khó khăn. Sử dụng phần mềm thống kê để xử lý số liệu, biểu đồ và bảng biểu minh họa kết quả.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu thứ cấp từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2023; khảo sát sơ cấp và phỏng vấn từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2023; phân tích và hoàn thiện luận văn từ tháng 7 đến tháng 9 năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ lấp đầy cụm công nghiệp: Cụm công nghiệp thị trấn Yên Lập đạt tỷ lệ lấp đầy 75% với 10 nhà đầu tư thuê 22,67 ha đất, trong đó 6 doanh nghiệp đã đi vào hoạt động, thu hút hơn 1.100 lao động. Cụm công nghiệp Lương Sơn có tỷ lệ lấp đầy thấp hơn, khoảng 20%, với 5 nhà đầu tư thuê 5,83 ha đất và gần 100 lao động đang làm việc.

2. Vốn đầu tư và giá trị sản xuất: Tổng vốn đầu tư của các doanh nghiệp trong cụm công nghiệp thị trấn Yên Lập trên 700 tỷ đồng, kim ngạch xuất khẩu đạt gần 11,8 triệu USD. Huyện phấn đấu nâng giá trị sản xuất CN - TTCN lên trên 800 tỷ đồng/năm trong những năm tới.

3. Nguồn nhân lực: Tổng số lao động tại các cụm công nghiệp trên địa bàn là khoảng 1.600 người, chủ yếu là lao động phổ thông. Chất lượng nguồn nhân lực còn hạn chế, thiếu lao động có kỹ năng cao và trình độ quản lý chuyên môn.

4. Hạ tầng kỹ thuật và môi trường: Hạ tầng các cụm công nghiệp đã được đầu tư đồng bộ nhưng còn nhiều hạn chế về hệ thống xử lý nước thải tập trung, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu bảo vệ môi trường. Việc cải thiện hạ tầng giao thông, cấp điện, cấp nước vẫn là thách thức lớn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tỷ lệ lấp đầy