Tổng quan nghiên cứu

Ngành chăn nuôi heo thịt tại Việt Nam, đặc biệt là tại huyện Dương Minh Châu, tỉnh Tây Ninh, đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, trong đó có dịch tả heo Châu Phi gây thiệt hại lớn về sản lượng và chất lượng sản phẩm. Năm 2019, tổng đàn heo cả nước giảm 25,5% so với năm 2018, dẫn đến sản lượng thịt hơi giảm gần 4% (Bộ NN&PTNT, 2019). Trước tình hình đó, việc phát triển chăn nuôi heo thịt theo tiêu chuẩn VietGAHP được xem là giải pháp chiến lược nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững ngành chăn nuôi.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào đánh giá thực trạng phát triển chăn nuôi heo thịt theo tiêu chuẩn VietGAHP tại huyện Dương Minh Châu giai đoạn 2017-2019, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp thúc đẩy phát triển trong giai đoạn 2020-2025. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ các trang trại chăn nuôi heo thịt trên địa bàn huyện, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo chính thức, khảo sát trực tiếp 119 trang trại và phỏng vấn 31 cán bộ quản lý liên quan.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao giá trị sản xuất ngành chăn nuôi, tăng thu nhập cho người dân, đồng thời góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường. Việc áp dụng tiêu chuẩn VietGAHP giúp sản phẩm heo thịt đạt chất lượng ổn định, dễ dàng tiếp cận thị trường trong và ngoài tỉnh, tạo lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9000:2015, bao gồm bốn chức năng chính: hoạch định chất lượng, kiểm soát chất lượng, đảm bảo chất lượng và cải tiến chất lượng. Hoạch định chất lượng tập trung vào việc xác định mục tiêu và quy trình cần thiết để đạt được chất lượng mong muốn. Kiểm soát chất lượng là việc giám sát và điều chỉnh các yếu tố sản xuất nhằm đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn. Đảm bảo chất lượng tạo lòng tin cho khách hàng và các bên liên quan về chất lượng sản phẩm. Cải tiến chất lượng là quá trình liên tục nâng cao hiệu quả và khả năng đáp ứng yêu cầu chất lượng.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng mô hình thực hành nông nghiệp tốt VietGAHP, một bộ tiêu chuẩn kỹ thuật nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, sức khỏe người lao động và phúc lợi xã hội trong chăn nuôi heo. Các khái niệm chính bao gồm: chất lượng sản phẩm, quản lý chất lượng trong nông nghiệp, trang trại chăn nuôi, và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển chăn nuôi theo tiêu chuẩn VietGAHP.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo của Bộ NN&PTNT, UBND tỉnh Tây Ninh, Sở NN&PTNT, các luận án, tạp chí khoa học và số liệu thống kê giai đoạn 2017-2019. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tiếp 119 trang trại chăn nuôi heo thịt và phỏng vấn 31 cán bộ quản lý địa phương trong tháng 2-3/2020.

Cỡ mẫu được xác định theo công thức Slovin với tổng số trang trại 119, sai số cho phép 5%, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0, phân tích thống kê mô tả và tính toán các chỉ số thành phần theo phương pháp LAT để đánh giá mức độ thực hiện các tiêu chí VietGAHP.

Quy trình nghiên cứu bao gồm tổng hợp cơ sở lý thuyết, thu thập và phân tích dữ liệu, họp chuyên gia để đánh giá kết quả và đề xuất giải pháp. Phương pháp chuyên gia được sử dụng để bổ sung nhận định về điểm mạnh, điểm yếu và các yêu cầu cải tiến trong quản lý chăn nuôi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ chăn nuôi trang trại tăng mạnh: Từ năm 2017 đến 2019, tỷ lệ chăn nuôi heo theo hình thức trang trại tại huyện Dương Minh Châu tăng từ 80,63% lên 95,82% tổng đàn (Phòng NN&PTNT huyện, 2019). Số lượng trang trại cũng tăng từ 49 lên 119 trang trại.

  2. Tỷ lệ heo đạt tiêu chuẩn VietGAHP chiếm 63,35% tổng đàn năm 2019: Số lượng heo được cấp giấy chứng nhận VietGAHP tăng từ 12.600 con năm 2017 lên 58.500 con năm 2019, chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng đàn (Phòng NN&PTNT huyện, 2019).

  3. Thị trường tiêu thụ mở rộng: Sản lượng thịt heo tiêu thụ ngoài tỉnh chiếm tỷ lệ tăng dần qua các năm, từ 62,85% năm 2017 lên 72,14% năm 2019, chủ yếu tiêu thụ tại TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương và các tỉnh lân cận (Phòng NN&PTNT huyện, 2019).

  4. Bộ máy quản lý chất lượng còn hạn chế: Đội ngũ quản lý chất lượng gồm 5 người, chủ yếu thuộc Phòng NN&PTNT huyện, có trình độ đại học trở lên, nhưng chưa bao phủ các lĩnh vực như quy hoạch chăn nuôi, xúc tiến thương mại và bảo vệ môi trường (Phòng NN&PTNT huyện, 2020).

Thảo luận kết quả

Việc tăng tỷ lệ chăn nuôi trang trại và số lượng heo đạt tiêu chuẩn VietGAHP phản ánh sự chuyển dịch tích cực trong phương thức chăn nuôi tại huyện Dương Minh Châu. Điều này phù hợp với mục tiêu của UBND tỉnh Tây Ninh về phát triển chăn nuôi bền vững, nâng cao giá trị gia tăng và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Sự mở rộng thị trường tiêu thụ ngoài tỉnh cho thấy sản phẩm heo thịt theo tiêu chuẩn VietGAHP được đánh giá cao về chất lượng và an toàn, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, bộ máy quản lý chất lượng còn thiếu đồng bộ và chưa đủ nhân lực chuyên môn đa ngành, gây khó khăn trong việc giám sát và hỗ trợ các trang trại.

So sánh với các nghiên cứu trong khu vực như Thái Lan và Malaysia, việc xây dựng hệ thống quản lý chất lượng toàn diện, tăng cường đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật là yếu tố then chốt để phát triển chăn nuôi theo tiêu chuẩn VietGAHP hiệu quả. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ trang trại đạt chuẩn, số lượng heo VietGAHP và phân bố thị trường tiêu thụ sẽ minh họa rõ nét xu hướng phát triển và hiệu quả của các chính sách đã triển khai.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng, kỹ thuật chăn nuôi VietGAHP cho cán bộ quản lý và chủ trang trại nhằm nâng cao trình độ và hiệu quả giám sát. Thời gian thực hiện: 2021-2023. Chủ thể: Phòng NN&PTNT huyện phối hợp với Trường Cán bộ Quản lý NN&PTNT.

  2. Xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá đồng bộ: Thiết lập bộ máy quản lý chất lượng đa ngành, bao gồm các lĩnh vực quy hoạch, môi trường, xúc tiến thương mại để giám sát toàn diện hoạt động chăn nuôi. Thời gian: 2021-2022. Chủ thể: UBND huyện, Sở NN&PTNT tỉnh.

  3. Hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho các trang trại: Cung cấp các gói vay ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật áp dụng VietGAHP, đặc biệt cho các trang trại quy mô nhỏ và vừa để mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng sản phẩm. Thời gian: 2021-2025. Chủ thể: Ngân hàng Nông nghiệp, Hội Chăn nuôi và Thú y tỉnh.

  4. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường: Tổ chức các chương trình quảng bá sản phẩm VietGAHP, kết nối với các doanh nghiệp chế biến, siêu thị trong và ngoài tỉnh nhằm tăng giá trị và thị phần sản phẩm. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: UBND huyện, Hội Chăn nuôi và Thú y tỉnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý ngành nông nghiệp: Giúp hiểu rõ về các tiêu chuẩn VietGAHP, phương pháp quản lý chất lượng và các giải pháp phát triển chăn nuôi bền vững, từ đó áp dụng hiệu quả trong công tác quản lý địa phương.

  2. Chủ trang trại chăn nuôi heo: Cung cấp kiến thức về quy trình VietGAHP, các yếu tố ảnh hưởng và cách thức cải tiến chất lượng, giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, nông nghiệp: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng lý thuyết quản trị chất lượng trong thực tiễn chăn nuôi, đồng thời cung cấp dữ liệu thực tế và phương pháp nghiên cứu khoa học.

  4. Doanh nghiệp chế biến và phân phối thực phẩm: Hiểu rõ về tiêu chuẩn VietGAHP và quy trình sản xuất an toàn, từ đó lựa chọn đối tác cung cấp sản phẩm chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.

Câu hỏi thường gặp

  1. VietGAHP là gì và tại sao quan trọng trong chăn nuôi heo?
    VietGAHP là bộ tiêu chuẩn thực hành chăn nuôi tốt nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường và sức khỏe người lao động. Áp dụng VietGAHP giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng giá trị và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

  2. Các yếu tố chính ảnh hưởng đến phát triển chăn nuôi heo theo VietGAHP là gì?
    Bao gồm hoạch định chất lượng, kiểm soát chất lượng, đảm bảo chất lượng và cải tiến chất lượng. Ngoài ra, yếu tố về nguồn nhân lực, chi phí đầu tư và nhận thức của người chăn nuôi cũng rất quan trọng.

  3. Tỷ lệ heo đạt tiêu chuẩn VietGAHP tại Dương Minh Châu hiện nay là bao nhiêu?
    Năm 2019, tỷ lệ heo đạt tiêu chuẩn VietGAHP chiếm khoảng 63,35% tổng đàn heo trên địa bàn huyện, thể hiện sự phát triển tích cực của mô hình này.

  4. Những khó khăn khi áp dụng VietGAHP trong chăn nuôi heo là gì?
    Chi phí đầu tư cao, yêu cầu kỹ thuật và quản lý nghiêm ngặt, trình độ người chăn nuôi chưa đồng đều, cùng với việc xây dựng hệ thống quản lý chất lượng còn hạn chế.

  5. Làm thế nào để mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm heo VietGAHP?
    Cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, liên kết chuỗi giá trị và đảm bảo chất lượng sản phẩm ổn định để tạo niềm tin với người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh.

Kết luận

  • Phát triển chăn nuôi heo thịt theo tiêu chuẩn VietGAHP tại huyện Dương Minh Châu đã đạt được nhiều kết quả tích cực với tỷ lệ trang trại và heo đạt chuẩn tăng rõ rệt trong giai đoạn 2017-2019.
  • Việc áp dụng VietGAHP góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ và tăng thu nhập cho người chăn nuôi.
  • Bộ máy quản lý chất lượng hiện còn hạn chế về nhân lực và phạm vi hoạt động, cần được củng cố và mở rộng.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực quản lý, hỗ trợ kỹ thuật và tài chính, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến thương mại.
  • Giai đoạn tiếp theo (2020-2025) cần triển khai đồng bộ các giải pháp để phát triển chăn nuôi heo bền vững, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và chủ trang trại cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật tiêu chuẩn và công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả chăn nuôi theo tiêu chuẩn VietGAHP.