Tổng quan nghiên cứu

Thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La, với dân số trên 100.000 người và 12 đơn vị hành chính cấp xã/phường, đóng vai trò trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục và y tế của tỉnh. Đội ngũ cán bộ, công chức (CBCC) cấp xã/phường là lực lượng chủ chốt trong việc thực thi chính sách, pháp luật và quản lý nhà nước tại địa phương. Tính đến năm 2023, tổng số CBCC cấp xã/phường trên địa bàn là 257 người, trong đó cán bộ chiếm 49% và công chức chiếm 51%. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong công tác tuyển dụng, đào tạo và bồi dưỡng, đội ngũ này vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế về cơ cấu, trình độ chuyên môn, kỹ năng và thái độ làm việc, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và phục vụ nhân dân.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng phát triển CBCC cấp xã/phường trên địa bàn thành phố Sơn La giai đoạn 2021-2023, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ này đến năm 2030, đáp ứng yêu cầu đổi mới và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước ở cơ sở. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 12 xã, phường thuộc thành phố Sơn La, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo chính quyền, khảo sát trực tiếp 100 phiếu điều tra từ CBCC, lãnh đạo quản lý và công dân.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã/phường, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, ổn định chính trị và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý nguồn nhân lực và phát triển tổ chức, tập trung vào phát triển đội ngũ CBCC cấp xã/phường. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:

  1. Mô hình phát triển nguồn nhân lực: Nhấn mạnh quá trình tuyển dụng, đào tạo, sử dụng và đánh giá CBCC nhằm nâng cao năng lực, phẩm chất và hiệu quả công việc. Mô hình này bao gồm các yếu tố về số lượng, cơ cấu, chất lượng (thể lực, trí lực, tâm lực) và các nhân tố ảnh hưởng khách quan, chủ quan.

  2. Lý thuyết quản lý công vụ: Tập trung vào vai trò của CBCC trong quản lý nhà nước, đặc biệt là đạo đức công vụ, kỹ năng nghiệp vụ và thái độ phục vụ nhân dân. Lý thuyết này làm cơ sở cho việc đánh giá và cải thiện hiệu quả thực thi công vụ của CBCC cấp xã/phường.

Các khái niệm chính bao gồm: cán bộ, công chức, cấp xã/phường, phát triển CBCC, tiêu chí đánh giá phát triển (số lượng, cơ cấu, chất lượng), công tác tuyển dụng, đào tạo, bố trí sử dụng, đánh giá và đãi ngộ CBCC.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các báo cáo của UBND thành phố Sơn La, Phòng Nội vụ, các văn bản pháp luật liên quan và tài liệu học thuật.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 100 phiếu, gồm 50 phiếu dành cho CBCC cấp xã/phường, 25 phiếu cho lãnh đạo quản lý và 25 phiếu cho công dân, tổ chức đến làm việc tại các xã/phường.

Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, so sánh, tổng hợp và khái quát hóa. Dữ liệu sơ cấp được xử lý trên phần mềm Excel để đảm bảo tính chính xác và khách quan.

Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2021-2023, với đề xuất giải pháp phát triển đến năm 2030. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu đảm bảo đại diện cho đội ngũ CBCC và các bên liên quan trên địa bàn thành phố Sơn La.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng và cơ cấu CBCC cấp xã/phường: Tổng số CBCC năm 2023 là 257 người, tăng 16 người so với năm 2021. Cán bộ chiếm 49%, công chức chiếm 51%. Độ tuổi chủ yếu từ 30 đến dưới 40 tuổi chiếm 36,5%, nhóm dưới 30 tuổi chiếm khoảng 12,8%. Dân tộc thiểu số chiếm 74,3%, dân tộc Kinh chiếm 25,7%.

  2. Chất lượng đội ngũ: 100% CBCC có trình độ văn hóa THPT trở lên. Trình độ chuyên môn đại học chiếm 73,9%, trên đại học chiếm 1,2%, trung cấp chiếm 17,5%. Trình độ lý luận chính trị trung cấp chiếm 68,1%, sơ cấp và chưa qua đào tạo chiếm 30,7%. Đào tạo, bồi dưỡng về quản lý nhà nước đạt 65% CBCC đã qua bồi dưỡng.

  3. Kỹ năng và đạo đức công vụ: Kỹ năng chuyên môn và nghiệp vụ chủ yếu ở mức trung bình và khá, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin thấp nhất. Đạo đức công vụ được đánh giá tốt bởi CBCC và lãnh đạo, tuy nhiên vẫn còn khoảng 12% công dân phản ánh thái độ phục vụ chưa tốt, có hiện tượng phiền hà, thiếu tôn trọng.

  4. Tuyển dụng và bố trí sử dụng: Tuyển dụng chủ yếu qua thi tuyển và xét tuyển, tập trung vào trình độ đại học. Việc bố trí công chức phù hợp với vị trí việc làm nhưng vẫn còn một số trường hợp chưa phù hợp về năng lực và chuyên môn. Dự kiến từ 2024-2025 có khoảng 20 CBCC nghỉ hưu, cần có kế hoạch thay thế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy đội ngũ CBCC cấp xã/phường tại thành phố Sơn La đã có sự phát triển tích cực về số lượng và chất lượng trong giai đoạn 2021-2023. Tỷ lệ CBCC có trình độ đại học và trên đại học tăng dần, phù hợp với yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ theo quy định hiện hành. Tuy nhiên, tỷ lệ CBCC có kỹ năng công nghệ thông tin còn thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý công việc trong bối cảnh chuyển đổi số.

Đạo đức công vụ nhìn chung được duy trì tốt, nhưng vẫn tồn tại một bộ phận nhỏ có thái độ chưa tích cực, gây ảnh hưởng đến hình ảnh chính quyền cơ sở. Điều này tương đồng với các nghiên cứu trong ngành quản lý công vụ cho thấy yếu tố đạo đức và thái độ là nhân tố quyết định hiệu quả phục vụ nhân dân.

Việc tuyển dụng và bố trí sử dụng CBCC còn một số hạn chế về sự phù hợp năng lực, chuyên môn, đặc biệt ở các vị trí đòi hỏi kiến thức đa ngành như địa chính - nông nghiệp - xây dựng. Điều này phản ánh nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu và quy hoạch nguồn nhân lực phù hợp hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ CBCC theo trình độ chuyên môn, độ tuổi, và biểu đồ tròn về cơ cấu dân tộc, cũng như bảng tổng hợp đánh giá kỹ năng và đạo đức công vụ để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác tuyển dụng: Tăng cường đánh giá kỹ năng, phẩm chất đạo đức trong quá trình tuyển dụng, ưu tiên tuyển dụng CBCC trẻ, có trình độ đại học trở lên, đặc biệt chú trọng kỹ năng công nghệ thông tin. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể: UBND thành phố, Phòng Nội vụ.

  2. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng: Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu, phù hợp với từng vị trí công tác, tăng cường đào tạo kỹ năng công nghệ thông tin và kỹ năng giao tiếp. Tổ chức các lớp bồi dưỡng thường xuyên cho CBCC dân tộc thiểu số. Thời gian: 2024-2028. Chủ thể: Trung tâm đào tạo cán bộ, UBND các xã/phường.

  3. Hoàn thiện công tác bố trí, sử dụng CBCC: Đánh giá lại sự phù hợp giữa năng lực và vị trí công tác, thực hiện quy hoạch nguồn nhân lực để thay thế CBCC nghỉ hưu, đảm bảo tính liên tục và hiệu quả công việc. Thời gian: 2024-2026. Chủ thể: UBND thành phố, các cơ quan quản lý cán bộ.

  4. Nâng cao chế độ đãi ngộ và môi trường làm việc: Cải thiện chính sách tiền lương, phụ cấp, tạo môi trường làm việc dân chủ, thân thiện, khuyến khích sáng tạo và tinh thần trách nhiệm. Thời gian: 2024-2030. Chủ thể: UBND tỉnh, UBND thành phố.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo UBND thành phố và các xã/phường: Để xây dựng chính sách phát triển đội ngũ CBCC phù hợp với thực tiễn địa phương, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

  2. Phòng Nội vụ và các cơ quan quản lý cán bộ: Là tài liệu tham khảo trong công tác tuyển dụng, đào tạo, bố trí và đánh giá CBCC cấp xã/phường.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực trong quản lý nhà nước cấp cơ sở.

  4. Các tổ chức, cá nhân quan tâm đến phát triển chính quyền cơ sở: Giúp hiểu rõ vai trò, thách thức và giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã/phường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phát triển CBCC cấp xã/phường lại quan trọng?
    CBCC cấp xã/phường là lực lượng trực tiếp thực thi chính sách, pháp luật và quản lý nhà nước tại cơ sở, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống nhân dân và hiệu quả quản lý địa phương.

  2. Đội ngũ CBCC cấp xã/phường hiện nay có những hạn chế gì?
    Hạn chế về cơ cấu tuổi tác, trình độ chuyên môn chưa đồng đều, kỹ năng công nghệ thông tin thấp, thái độ phục vụ chưa đồng đều và một số trường hợp chưa phù hợp với vị trí công tác.

  3. Phương pháp tuyển dụng CBCC cấp xã/phường hiện được áp dụng như thế nào?
    Tuyển dụng chủ yếu qua thi tuyển và xét tuyển, dựa trên yêu cầu vị trí việc làm và trình độ chuyên môn, tuy nhiên cần tăng cường đánh giá kỹ năng và phẩm chất đạo đức.

  4. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng công nghệ thông tin cho CBCC?
    Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về CNTT, áp dụng công nghệ trong công việc hàng ngày và khuyến khích tự học, cập nhật kiến thức mới.

  5. Chế độ đãi ngộ ảnh hưởng thế nào đến sự phát triển CBCC?
    Chế độ đãi ngộ hợp lý tạo động lực làm việc, giữ chân nhân tài, nâng cao tinh thần trách nhiệm và hiệu quả công việc, góp phần phát triển đội ngũ CBCC bền vững.

Kết luận

  • Đội ngũ CBCC cấp xã/phường thành phố Sơn La đã có sự phát triển tích cực về số lượng và chất lượng trong giai đoạn 2021-2023.
  • Tỷ lệ CBCC có trình độ đại học trở lên chiếm đa số, tuy nhiên kỹ năng công nghệ thông tin và thái độ phục vụ còn hạn chế.
  • Công tác tuyển dụng, đào tạo, bố trí sử dụng và đánh giá CBCC đã được thực hiện bài bản nhưng cần tiếp tục hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu đổi mới.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao chất lượng tuyển dụng, đổi mới đào tạo, bố trí phù hợp và cải thiện chế độ đãi ngộ.
  • Nghiên cứu đề xuất lộ trình phát triển đội ngũ CBCC đến năm 2030, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ nhân dân tại cơ sở.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển của thành phố Sơn La. Các cơ quan quản lý và nhà nghiên cứu được khuyến khích sử dụng kết quả nghiên cứu này làm cơ sở hoạch định chính sách và kế hoạch phát triển nguồn nhân lực cấp xã/phường.