Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng nông thôn mới nâng cao là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm phát triển kinh tế - xã hội bền vững ở khu vực nông thôn. Tại huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp, chương trình này đã được triển khai từ năm 2011 đến 2020 với sự tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là phụ nữ. Theo số liệu thống kê, đến năm 2019, toàn huyện có 12/12 xã đạt chuẩn nông thôn mới, thu nhập bình quân đầu người đạt 47,351 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,89%. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích vai trò của phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới nâng cao tại huyện Tháp Mười, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức và năng lực tham gia của phụ nữ, từ đó đề xuất các giải pháp thúc đẩy sự tham gia của lực lượng này nhằm nâng cao hiệu quả và tính bền vững của chương trình. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào địa bàn huyện Tháp Mười, sử dụng dữ liệu thu thập từ năm 2011 đến 2020. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần nâng cao nhận thức về vai trò của phụ nữ trong phát triển nông thôn mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách phát triển kinh tế - xã hội địa phương, góp phần cải thiện các chỉ số về thu nhập, giảm nghèo và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về vai trò của phụ nữ: Phụ nữ là lực lượng lao động quan trọng, có vai trò không thể thiếu trong sự nghiệp cách mạng và phát triển xã hội. Chủ nghĩa Mác – Lênin nhấn mạnh sự bình đẳng giới và sự tham gia tích cực của phụ nữ trong lao động sản xuất và quản lý xã hội.

  • Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò của phụ nữ: Phụ nữ chiếm một nửa dân số, là lực lượng lao động quan trọng, cần được giải phóng và phát huy vai trò trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt trong xây dựng nông thôn mới.

  • Khái niệm nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao: Nông thôn mới là khu vực có kết cấu hạ tầng hiện đại, sản xuất phát triển bền vững, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao. Nông thôn mới nâng cao tập trung vào phát triển kinh tế, cải thiện hạ tầng, tiếp cận giáo dục và y tế, phát triển bền vững và xây dựng cộng đồng mạnh mẽ.

  • Mô hình phát huy vai trò phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới: Bao gồm các hoạt động vận động, tuyên truyền, hỗ trợ phát triển kinh tế, xây dựng mô hình gia đình 5 không, 3 sạch, và các mô hình kinh tế tập thể do phụ nữ quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng số liệu thứ cấp từ các báo cáo thống kê của xã, huyện, tỉnh Đồng Tháp, các tài liệu pháp luật liên quan đến xây dựng nông thôn mới và bình đẳng giới, cùng các kết quả nghiên cứu trước đây về vai trò của phụ nữ trong phát triển nông thôn.

  • Phương pháp thu thập số liệu: Thu thập dữ liệu từ năm 2011 đến 2020, tập trung vào các chỉ tiêu về kinh tế, xã hội, đặc điểm dân số và sự tham gia của phụ nữ trong các hoạt động xây dựng nông thôn mới.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp định tính kết hợp thống kê mô tả và so sánh. Phân tích số liệu bằng phần mềm Excel để đánh giá thực trạng, so sánh sự thay đổi trước và sau khi triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu tổng hợp từ toàn bộ 12 xã của huyện Tháp Mười, đảm bảo tính đại diện cho toàn huyện. Phương pháp chọn mẫu dựa trên dữ liệu có sẵn từ các cơ quan quản lý địa phương và các tổ chức Hội Liên hiệp Phụ nữ.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành từ năm 2018 đến năm 2022, tập trung phân tích dữ liệu giai đoạn 2011-2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới và nâng cao: Đến năm 2019, 100% xã trên địa bàn huyện Tháp Mười đã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó xã Mỹ Đông là xã đầu tiên đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao với thu nhập bình quân đầu người đạt 63 triệu đồng/năm và tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 7,82% xuống 0%.

  2. Đóng góp kinh tế của phụ nữ: Tổng dư nợ các nguồn tín dụng giúp phụ nữ vay vốn đạt khoảng 100 tỷ đồng, với hơn 6.000 thành viên tham gia các hợp tác xã và tổ hợp tác do phụ nữ quản lý. Số lao động nữ được đào tạo nghề đạt trên 1.000 người trong giai đoạn 2010-2019.

  3. Tham gia xây dựng môi trường và văn hóa: Phụ nữ đã vận động xây dựng hơn 54 km đường hoa, hỗ trợ xây dựng hơn 1.100 công trình nước sạch và nhà tiêu hợp vệ sinh. Tỷ lệ hộ gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa chiếm 91,4%, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và môi trường nông thôn.

  4. Tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh: Trong giai đoạn 2010-2018, Hội Liên hiệp Phụ nữ đã giúp đỡ 5.743 hộ nghèo, trong đó có 811 hộ đã thoát nghèo bền vững, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện xuống còn 1,89% năm 2019.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy vai trò của phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới nâng cao tại huyện Tháp Mười là rất quan trọng và đa dạng, từ phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường đến xây dựng văn hóa cộng đồng. Sự tham gia tích cực của phụ nữ đã góp phần nâng cao thu nhập, giảm nghèo và cải thiện điều kiện sống cho người dân nông thôn. So với các nghiên cứu trước đây về xây dựng nông thôn mới tại các địa phương khác, huyện Tháp Mười có sự phát huy vai trò phụ nữ rõ nét hơn nhờ các chính sách hỗ trợ vay vốn, đào tạo nghề và các mô hình kinh tế tập thể do phụ nữ quản lý. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế như nhận thức của một bộ phận dân cư về vai trò của phụ nữ chưa đầy đủ, sự phối hợp giữa các địa phương chưa đồng đều, và một số tiêu chí xây dựng nông thôn mới còn cứng nhắc, chưa phù hợp với đặc thù vùng miền. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ xã đạt chuẩn, số lượng hộ nghèo giảm theo năm, và bảng thống kê các mô hình kinh tế do phụ nữ quản lý để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về vai trò và quyền lợi của phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, nhằm thay đổi nhận thức của cộng đồng và khuyến khích sự tham gia chủ động của phụ nữ. Chủ thể thực hiện là Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện phối hợp với các cơ quan truyền thông, thực hiện trong vòng 1-2 năm.

  2. Phát triển các mô hình kinh tế tập thể do phụ nữ quản lý: Hỗ trợ thành lập và phát triển các hợp tác xã, tổ hợp tác do phụ nữ làm chủ, tạo điều kiện tiếp cận vốn vay, kỹ thuật và thị trường tiêu thụ sản phẩm. Mục tiêu tăng số lượng mô hình hiệu quả lên ít nhất 20% trong 3 năm tới, do Hội Phụ nữ và UBND huyện phối hợp thực hiện.

  3. Nâng cao năng lực và kỹ năng cho phụ nữ: Tổ chức các lớp đào tạo nghề, kỹ năng quản lý, tiếp cận khoa học kỹ thuật và công nghệ mới cho phụ nữ nông thôn nhằm nâng cao năng lực sản xuất và kinh doanh. Thời gian thực hiện liên tục trong 5 năm, do các trung tâm đào tạo nghề và Hội Phụ nữ chủ trì.

  4. Cải tiến chính sách và tiêu chí xây dựng nông thôn mới phù hợp vùng miền: Đề xuất điều chỉnh các tiêu chí xây dựng nông thôn mới để phù hợp với đặc thù kinh tế - xã hội của huyện Tháp Mười, tạo điều kiện thuận lợi cho phụ nữ tham gia và phát huy vai trò. Chủ thể là Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện phối hợp với các sở ngành tỉnh, thực hiện trong 1-2 năm.

  5. Tăng cường phối hợp liên ngành và cộng đồng: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, tổ chức Hội, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư nhằm huy động nguồn lực và tạo môi trường thuận lợi cho phụ nữ tham gia xây dựng nông thôn mới. Thời gian thực hiện liên tục, do UBND huyện và Hội Liên hiệp Phụ nữ chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng, điều chỉnh chính sách phát triển nông thôn mới, đặc biệt là các chính sách hỗ trợ phụ nữ, góp phần nâng cao hiệu quả chương trình.

  2. Hội Liên hiệp Phụ nữ và các tổ chức xã hội: Tài liệu giúp các cấp Hội hiểu rõ vai trò, thực trạng và các giải pháp phát huy vai trò phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới, từ đó triển khai các hoạt động phù hợp, hiệu quả.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên cao học ngành quản lý kinh tế, phát triển nông thôn: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển kinh tế xã hội vùng nông thôn, đặc biệt liên quan đến bình đẳng giới.

  4. Các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn: Hiểu rõ vai trò và tiềm năng của phụ nữ trong phát triển kinh tế nông thôn giúp doanh nghiệp xây dựng các mô hình hợp tác, đầu tư hiệu quả, bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phụ nữ đóng vai trò gì trong xây dựng nông thôn mới nâng cao tại huyện Tháp Mười?
    Phụ nữ là lực lượng lao động chính, tham gia phát triển kinh tế hộ gia đình, quản lý các mô hình kinh tế tập thể, bảo vệ môi trường và xây dựng văn hóa cộng đồng. Họ cũng là chủ thể trong các phong trào xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến sự tham gia của phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới?
    Bao gồm điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế xã hội, chính sách của Nhà nước và địa phương, trình độ văn hóa, nhận thức và năng lực của phụ nữ, cũng như sự hỗ trợ từ các tổ chức Hội và cộng đồng.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp định tính kết hợp thống kê mô tả và so sánh, thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, số liệu thống kê và tài liệu pháp luật, phân tích bằng phần mềm Excel để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  4. Những giải pháp nào được đề xuất để phát huy vai trò của phụ nữ?
    Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức, phát triển mô hình kinh tế tập thể do phụ nữ quản lý, đào tạo nâng cao năng lực, cải tiến chính sách phù hợp vùng miền và tăng cường phối hợp liên ngành, cộng đồng.

  5. Vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ trong xây dựng nông thôn mới tại huyện Tháp Mười như thế nào?
    Hội đóng vai trò trung tâm trong vận động, tuyên truyền, hỗ trợ phụ nữ vay vốn, đào tạo nghề, xây dựng mô hình kinh tế tập thể, tổ chức các phong trào thi đua và giám sát thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững.

Kết luận

  • Phụ nữ huyện Tháp Mười đóng vai trò chủ thể quan trọng trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, góp phần nâng cao thu nhập, giảm nghèo và cải thiện môi trường sống.
  • Đã có 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới, với nhiều mô hình kinh tế tập thể do phụ nữ quản lý hiệu quả, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho lao động nữ.
  • Các chính sách hỗ trợ vay vốn, đào tạo nghề và vận động xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch đã phát huy hiệu quả tích cực trong cộng đồng phụ nữ.
  • Cần tiếp tục nâng cao nhận thức, cải tiến chính sách và tăng cường phối hợp liên ngành để phát huy tối đa vai trò của phụ nữ trong phát triển nông thôn.
  • Giai đoạn tiếp theo (2024-2028) tập trung nhân rộng mô hình hiệu quả, đào tạo nâng cao năng lực và hoàn thiện hệ thống tiêu chí xây dựng nông thôn mới phù hợp đặc thù địa phương.

Call-to-action: Các cấp chính quyền, tổ chức Hội và cộng đồng cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp đề xuất, tạo điều kiện thuận lợi cho phụ nữ phát huy vai trò, góp phần xây dựng nông thôn mới nâng cao bền vững tại huyện Tháp Mười và các địa phương tương đồng.