PHÁP LUẬT VỀ CHIA TÀI SẢN CHUNG CỦA VỢ CHỒNG LÀ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT KHI LY HÔN TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN SÔNG LÔ, TỈNH VĨNH PHÚC

Việc chia tài sản khi ly hôn liên quan đến việc phân chia những gì vợ chồng đã tích lũy trong thời gian hôn nhân. Tài sản chung của vợ chồng được xác định theo Luật Hôn nhân và Gia đình, bao gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập từ lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh và những tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung. Pháp luật quy định rõ ràng về các nguyên tắc và căn cứ để tòa án xem xét, quyết định việc phân chia tài sản chung một cách công bằng, bảo vệ quyền lợi của cả hai bên. Căn cứ theo Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, tài sản chung của vợ chồng về nguyên tắc được chia đôi nhưng có xem xét đến các yếu tố như hoàn cảnh gia đình, công sức đóng góp của mỗi bên vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung.

Giải quyết việc chia tài sản chung một cách công bằng và hợp pháp có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cả vợ và chồng sau khi ly hôn. Điều này giúp đảm bảo rằng không bên nào bị thiệt thòi hoặc lạm dụng trong quá trình phân chia. Hơn nữa, việc giải quyết tranh chấp tài sản một cách dứt điểm giúp các bên tránh khỏi những tranh cãi kéo dài, tạo điều kiện cho họ ổn định cuộc sống và tái hòa nhập xã hội. Theo nghiên cứu của tác giả Lê Thu Hiền, các vụ án ly hôn ở Vĩnh Phúc cũng thường xuyên gặp phải vấn đề này và việc giải quyết thỏa đáng có ý nghĩa lớn đến sự ổn định xã hội.

Nhiều yếu tố góp phần làm phức tạp tranh chấp QSDĐ khi ly hôn. Thứ nhất, việc xác định nguồn gốc của QSDĐ, liệu đó là tài sản chung của vợ chồng hay tài sản riêng của một bên, có thể gặp khó khăn nếu không có đầy đủ giấy tờ chứng minh. Thứ hai, việc định giá QSDĐ, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường bất động sản biến động, có thể gây ra tranh cãi. Thứ ba, việc phân chia QSDĐ có thể trở nên phức tạp nếu liên quan đến nhiều đồng sở hữu hoặc có các hạn chế về quyền sử dụng. Cuối cùng, tình cảm và mâu thuẫn cá nhân giữa vợ và chồng thường làm gia tăng căng thẳng và khó khăn trong việc đạt được thỏa thuận chung.

Một số quy định của pháp luật hiện hành về chia QSDĐ khi ly hôn còn chưa rõ ràng hoặc thiếu chi tiết, gây khó khăn cho việc áp dụng trên thực tế. Ví dụ, việc xác định công sức đóng góp của mỗi bên vào việc tạo lập, duy trì và phát triển QSDĐ có thể mang tính chủ quan và khó chứng minh. Bên cạnh đó, việc xử lý các trường hợp QSDĐ được tạo lập từ trước khi kết hôn hoặc được thừa kế, tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân cũng cần được quy định cụ thể hơn. Theo tác giả Lê Thu Hiền, các quy định chưa rõ ràng là một trong các nguyên nhân làm cho tòa án nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc gặp nhiều khó khăn khi giải quyết các vụ án.

Theo thống kê của tác giả Lê Thu Hiền, từ năm 2018 đến năm 2022, số lượng vụ án ly hôn ở Vĩnh Phúc liên quan đến tranh chấp QSDĐ có xu hướng tăng. Tòa án đã áp dụng nhiều biện pháp nghiệp vụ để giải quyết các vụ án này, bao gồm hòa giải, thu thập chứng cứ, thẩm định giá trị QSDĐ và tổ chức phiên tòa xét xử. Tuy nhiên, quá trình giải quyết thường kéo dài do sự phức tạp của các tình tiết và sự khác biệt trong quan điểm của các bên. Cụ thể, một số vụ án liên quan đến việc xác định nguồn gốc QSDĐ, liệu đó là tài sản riêng hay tài sản chung của vợ chồng, trong khi một số vụ án khác liên quan đến việc định giá QSDĐ hoặc phân chia QSDĐ cho các bên.

Trong quá trình giải quyết các vụ án ly hôn liên quan đến tranh chấp QSDĐ, Tòa án nhân dân huyện Sông Lô gặp phải nhiều khó khăn, vướng mắc. Thứ nhất, việc xác định nguồn gốc QSDĐ gặp khó khăn do thiếu chứng cứ hoặc chứng cứ không rõ ràng. Thứ hai, việc định giá QSDĐ gặp khó khăn do thị trường bất động sản biến động và thiếu các quy định cụ thể về phương pháp định giá. Thứ ba, việc phân chia QSDĐ gặp khó khăn do các quy định của pháp luật còn chung chung và thiếu hướng dẫn cụ thể. Cuối cùng, sự khác biệt trong quan điểm của các bên và sự phức tạp của các tình tiết vụ án làm kéo dài thời gian giải quyết và tăng chi phí tố tụng.

Cần sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình và các văn bản pháp luật liên quan để làm rõ khái niệm tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng. Cần quy định cụ thể về các loại tài sản được coi là tài sản chung, tài sản riêng và các trường hợp ngoại lệ. Đồng thời, cần có quy định rõ ràng về việc xác định nguồn gốc của tài sản và cách chứng minh tài sản là tài sản chung hay tài sản riêng. Việc sửa đổi, bổ sung các quy định này sẽ giúp các bên dễ dàng xác định quyền và nghĩa vụ của mình đối với tài sản, từ đó giảm thiểu tranh chấp và tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải quyết ly hôn.

Cần xây dựng các quy định cụ thể về việc định giá QSDĐ và phương pháp phân chia QSDĐ khi ly hôn. Quy định về định giá QSDĐ cần bao gồm các phương pháp định giá được công nhận, các yếu tố cần xem xét khi định giá và các cơ quan có thẩm quyền định giá. Quy định về phân chia QSDĐ cần xác định các nguyên tắc phân chia, các trường hợp ưu tiên và các biện pháp bảo vệ quyền lợi của các bên. Việc xây dựng các quy định này sẽ giúp đảm bảo việc định giá và phân chia QSDĐ được thực hiện một cách khách quan, công bằng và hợp lý, từ đó bảo vệ quyền lợi của cả vợ và chồng.

Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hôn nhân và gia đình cần được thực hiện một cách thường xuyên, sâu rộng và đa dạng về hình thức. Cần sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng, tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, tư vấn pháp luật miễn phí để cung cấp thông tin cho người dân. Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào các quy định về chế độ tài sản của vợ chồng, quyền và nghĩa vụ của vợ chồng khi ly hôn, thủ tục ly hôn và các biện pháp giải quyết tranh chấp. Việc tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật sẽ giúp người dân nâng cao nhận thức pháp luật, từ đó phòng ngừa và giải quyết tranh chấp một cách hòa bình.

Đội ngũ cán bộ tư pháp, đặc biệt là thẩm phán và thư ký tòa án, đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vụ án ly hôn. Cần nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ cho đội ngũ này thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên. Cần trang bị cho họ kiến thức sâu rộng về pháp luật hôn nhân và gia đình, kỹ năng giải quyết tranh chấp và kỹ năng hòa giải. Đồng thời, cần đảm bảo đội ngũ cán bộ tư pháp làm việc một cách công tâm, khách quan và tuân thủ pháp luật.