Tổng quan nghiên cứu

Tỉnh Tây Ninh, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam Việt Nam, có diện tích tự nhiên 4.032 km² và dân số hơn 1,1 triệu người với cơ cấu dân số trẻ, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ. Tính đến năm 2017, Tây Ninh đã thu hút được 270 dự án đầu tư nước ngoài với tổng vốn đăng ký 5.137 triệu USD và 448 dự án đầu tư trong nước với vốn đăng ký khoảng 45 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, so với các tỉnh lân cận như Bình Dương, Đồng Nai, Long An, mức độ thu hút đầu tư của Tây Ninh còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của doanh nghiệp đầu tư tại Tây Ninh nhằm giúp chính quyền địa phương cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao mức độ hài lòng của doanh nghiệp, từ đó thu hút và giữ chân các nhà đầu tư. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố như nguồn lực tài nguyên, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, cơ chế chính sách, môi trường sống và làm việc đến sự hài lòng của doanh nghiệp đầu tư trên địa bàn tỉnh.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các doanh nghiệp đầu tư đang hoạt động tại Tây Ninh, với dữ liệu sơ cấp thu thập trong tháng 3 và 4 năm 2019, kết hợp với số liệu thứ cấp từ các báo cáo kinh tế xã hội tỉnh năm 2017. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp luận cứ khoa học cho các nhà quản lý địa phương trong việc hoạch định chính sách thu hút đầu tư, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tỉnh Tây Ninh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình nghiên cứu của Nguyễn Đình Thọ và cộng sự (2005) cùng Nguyễn Mạnh Toàn (2010), tập trung vào năm yếu tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của doanh nghiệp đầu tư: nguồn lực tài nguyên, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, cơ chế chính sách, môi trường sống và làm việc.

  • Nguồn lực tài nguyên: Bao gồm khả năng tiếp cận nguồn vật liệu giá rẻ, tài nguyên thiên nhiên phong phú và vị trí địa lý thuận lợi cho phát triển sản xuất.
  • Cơ sở hạ tầng: Hệ thống giao thông, cấp điện, cấp thoát nước, bưu chính viễn thông, hạ tầng khu công nghiệp và khu kinh tế.
  • Nguồn nhân lực: Chất lượng lao động, khả năng tiếp thu công nghệ, chi phí thuê lao động, trình độ quản lý và hệ thống đào tạo nghề.
  • Cơ chế chính sách: Chính sách ưu đãi đầu tư, thủ tục hành chính, hệ thống thuế và năng động của lãnh đạo địa phương.
  • Môi trường sống và làm việc: Chất lượng môi trường sống, hệ thống giáo dục, y tế, giải trí, sự hòa hợp giữa doanh nghiệp và người lao động.

Các giả thuyết nghiên cứu được xây dựng dựa trên mối quan hệ cùng chiều giữa từng yếu tố trên với sự hài lòng của doanh nghiệp đầu tư.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 170 doanh nghiệp đầu tư đang hoạt động tại Tây Ninh, trong đó 158 phiếu hợp lệ được phân tích bằng phần mềm SPSS 20.

  • Chọn mẫu: Phương pháp chọn mẫu phi xác suất, tập trung vào các cán bộ quản lý cấp trưởng, phó phòng trở lên của doanh nghiệp.
  • Thang đo: Sử dụng thang đo Likert 5 mức độ, dựa trên các nghiên cứu trước và điều chỉnh phù hợp với thực trạng Tây Ninh.
  • Phân tích dữ liệu: Kiểm định độ tin cậy bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các nhân tố, phân tích hồi quy bội để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự hài lòng của doanh nghiệp, phân tích phương sai ANOVA để kiểm định sự khác biệt giữa các nhóm doanh nghiệp theo lĩnh vực, quy mô, thời gian hoạt động và thị trường mục tiêu.

Quy trình nghiên cứu được thực hiện theo các bước: xây dựng thang đo, khảo sát sơ bộ, điều chỉnh thang đo, thu thập dữ liệu chính thức, kiểm định độ tin cậy, phân tích nhân tố, kiểm định giả thuyết và báo cáo kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của cơ chế chính sách: Đây là yếu tố có tác động mạnh nhất đến sự hài lòng của doanh nghiệp đầu tư tại Tây Ninh, với hệ số hồi quy bội cao nhất trong mô hình. Doanh nghiệp đánh giá cao tính năng động của lãnh đạo địa phương, chính sách ưu đãi đầu tư và thủ tục hành chính đơn giản, minh bạch.

  2. Cơ sở hạ tầng: Yếu tố này đứng thứ hai về mức độ ảnh hưởng, với các doanh nghiệp đánh giá cao hệ thống giao thông kết nối, điện nước ổn định và hạ tầng khu công nghiệp. Tuy nhiên, tỷ lệ lấp đầy các khu công nghiệp còn thấp (khoảng 20,7%), cho thấy cần đầu tư đồng bộ hơn.

  3. Nguồn nhân lực: Chất lượng nguồn nhân lực có ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng, đặc biệt là khả năng tiếp thu công nghệ và trình độ quản lý. Tuy nhiên, chi phí lao động rẻ không còn là lợi thế, do đó cần nâng cao chất lượng đào tạo nghề và thu hút lao động có trình độ cao.

  4. Môi trường sống và làm việc: Yếu tố này cũng có tác động tích cực nhưng mức độ ảnh hưởng thấp hơn so với các yếu tố trên. Các doanh nghiệp đánh giá cao môi trường sống ổn định, hệ thống giáo dục và y tế, tuy nhiên các dịch vụ vui chơi giải trí còn hạn chế và chưa đa dạng.

  5. Nguồn lực tài nguyên: Mặc dù Tây Ninh có lợi thế về tài nguyên thiên nhiên và vị trí địa lý thuận lợi, yếu tố này không có tác động đáng kể đến sự hài lòng của doanh nghiệp trong nghiên cứu này, có thể do các doanh nghiệp chưa khai thác hiệu quả hoặc còn lo ngại về môi trường biên giới.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò quan trọng của cơ chế chính sách và cơ sở hạ tầng trong thu hút và giữ chân doanh nghiệp đầu tư. Việc cải cách thủ tục hành chính, minh bạch chính sách và nâng cao chất lượng dịch vụ công được xem là chìa khóa tạo sự hài lòng cho doanh nghiệp.

Cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ và tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp thấp phản ánh nhu cầu đầu tư bổ sung và quy hoạch hợp lý hơn. Nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt trong bối cảnh chuyển dịch sang công nghiệp công nghệ cao, đòi hỏi các chính sách đào tạo và thu hút lao động phù hợp.

Môi trường sống và làm việc tuy có ảnh hưởng thấp hơn nhưng vẫn là yếu tố cần được quan tâm để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người lao động gắn bó lâu dài với địa phương.

Việc nguồn lực tài nguyên không có tác động rõ ràng có thể do các doanh nghiệp chưa khai thác hết tiềm năng hoặc lo ngại về các yếu tố an ninh biên giới, cần có các chính sách hỗ trợ và đảm bảo an ninh để phát huy lợi thế này.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến sự hài lòng, bảng phân tích hồi quy bội và bảng phân tích ANOVA cho thấy không có sự khác biệt đáng kể giữa các nhóm doanh nghiệp theo lĩnh vực, quy mô, thời gian hoạt động và thị trường mục tiêu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường cải cách thủ tục hành chính và nâng cao năng lực lãnh đạo địa phương

    • Động từ hành động: Nâng cao, đơn giản hóa, minh bạch
    • Mục tiêu: Giảm thời gian và chi phí thực hiện thủ tục hành chính, tăng sự hài lòng của doanh nghiệp
    • Timeline: Triển khai trong 1-2 năm
    • Chủ thể thực hiện: Chính quyền tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Công thương

  2. Đầu tư đồng bộ và hiện đại hóa cơ sở hạ tầng

    • Động từ hành động: Huy động, hoàn thiện, mở rộng
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp lên trên 50% trong 3 năm tới
    • Timeline: 3 năm
    • Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý Khu kinh tế, Sở Giao thông Vận tải, các nhà đầu tư hạ tầng

  3. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao

    • Động từ hành động: Tự do hóa, thu hút, nâng cao
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề và trình độ quản lý phù hợp với yêu cầu doanh nghiệp
    • Timeline: 2-3 năm
    • Chủ thể thực hiện: Sở Lao động Thương binh và Xã hội, các trường đào tạo nghề, doanh nghiệp

  4. Cải thiện môi trường sống và làm việc

    • Động từ hành động: Xây dựng, nâng cao, phát triển
    • Mục tiêu: Tăng chất lượng dịch vụ y tế, giáo dục và giải trí, giảm chi phí sinh hoạt hợp lý
    • Timeline: 3-5 năm
    • Chủ thể thực hiện: Sở Y tế, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch

  5. Phát huy lợi thế nguồn lực tài nguyên và vị trí địa lý

    • Động từ hành động: Khai thác, bảo vệ, đảm bảo an ninh
    • Mục tiêu: Tăng cường sử dụng hiệu quả tài nguyên, đảm bảo an ninh biên giới để thu hút đầu tư
    • Timeline: 3 năm
    • Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Bộ đội Biên phòng, Sở Tài nguyên và Môi trường

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ quản lý địa phương

    • Lợi ích: Có cơ sở khoa học để xây dựng và điều chỉnh chính sách thu hút đầu tư phù hợp với thực tiễn tỉnh Tây Ninh.
    • Use case: Hoạch định chiến lược phát triển kinh tế, cải thiện môi trường đầu tư.

  2. Các nhà đầu tư và doanh nghiệp

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng và môi trường đầu tư tại Tây Ninh, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác.
    • Use case: Lựa chọn địa điểm đầu tư, đánh giá rủi ro và cơ hội kinh doanh.

  3. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực kinh tế và quản lý công

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả nghiên cứu thực tiễn tại một tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm.
    • Use case: Phát triển nghiên cứu tiếp theo về môi trường đầu tư và sự hài lòng của doanh nghiệp.

  4. Các cơ quan hoạch định chính sách và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp

    • Lợi ích: Cung cấp dữ liệu và phân tích để thiết kế các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả hơn.
    • Use case: Xây dựng các chương trình đào tạo, hỗ trợ thủ tục hành chính, cải thiện dịch vụ công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của doanh nghiệp đầu tư tại Tây Ninh?
    Cơ chế chính sách được xác định là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, bao gồm chính sách ưu đãi, thủ tục hành chính đơn giản và sự năng động của lãnh đạo địa phương.

  2. Tại sao nguồn lực tài nguyên không có tác động rõ ràng đến sự hài lòng?
    Mặc dù Tây Ninh có tài nguyên phong phú, nhưng doanh nghiệp còn lo ngại về môi trường biên giới và chưa khai thác hiệu quả lợi thế này, dẫn đến tác động không rõ ràng.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng, sử dụng khảo sát với 158 doanh nghiệp, phân tích dữ liệu bằng SPSS 20 qua các bước kiểm định độ tin cậy, phân tích nhân tố và hồi quy bội.

  4. Có sự khác biệt về sự hài lòng giữa các nhóm doanh nghiệp không?
    Kết quả phân tích ANOVA cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng giữa các nhóm doanh nghiệp theo lĩnh vực hoạt động, quy mô lao động, thời gian hoạt động và thị trường mục tiêu.

  5. Những khuyến nghị chính sách nào được đề xuất để nâng cao sự hài lòng của doanh nghiệp?
    Các khuyến nghị bao gồm cải cách thủ tục hành chính, đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, cải thiện môi trường sống và phát huy lợi thế tài nguyên, vị trí địa lý.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định 4 yếu tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của doanh nghiệp đầu tư tại Tây Ninh: cơ chế chính sách, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và môi trường sống và làm việc.
  • Cơ chế chính sách được đánh giá là yếu tố quan trọng nhất, ảnh hưởng mạnh mẽ đến quyết định đầu tư và sự hài lòng của doanh nghiệp.
  • Tây Ninh cần tập trung đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế hiện đại.
  • Môi trường sống và làm việc cần được cải thiện để giữ chân doanh nghiệp và người lao động lâu dài.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý địa phương trong việc hoạch định chính sách thu hút đầu tư hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tỉnh Tây Ninh trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Chính quyền và các cơ quan liên quan cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi khảo sát để đánh giá toàn diện hơn về sự hài lòng của doanh nghiệp đầu tư tại Tây Ninh.