Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế và sự phát triển mạnh mẽ của thương mại đa quốc gia, việc hiểu và sử dụng tiếng Anh trong lĩnh vực kinh tế ngày càng trở nên quan trọng. Theo ước tính, các văn bản kinh tế tiếng Anh đóng vai trò then chốt trong giao dịch và đàm phán kinh doanh quốc tế. Tuy nhiên, nhiều sinh viên tại các trường đại học, đặc biệt là tại College of Statistics (COS), gặp khó khăn trong việc hiểu và dịch các văn bản kinh tế do thiếu kiến thức về các thiết bị kết nối ngữ nghĩa (cohesive devices). Luận văn này tập trung nghiên cứu các thiết bị kết nối trong các văn bản kinh tế tiếng Anh, nhằm mục tiêu phân tích đặc điểm sử dụng các thiết bị này và áp dụng kết quả để nâng cao kỹ năng dịch thuật cho sinh viên COS. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các văn bản kinh tế được trích xuất từ sách giáo trình ESP dành cho sinh viên COS, với dữ liệu thu thập trong khoảng thời gian gần đây. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải thiện khả năng đọc hiểu và dịch thuật các văn bản kinh tế, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành tại COS.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết nền tảng về phân tích diễn ngôn và thiết bị kết nối ngữ nghĩa. Thứ nhất, lý thuyết về diễn ngôn của Halliday và Hasan (1976) được sử dụng để phân loại và phân tích các thiết bị kết nối, bao gồm hai nhóm chính: kết nối ngữ pháp (grammatical cohesion) và kết nối từ vựng (lexical cohesion). Các khái niệm chính gồm: tham chiếu (reference), thay thế (substitution), lược bỏ (ellipsis), liên từ (conjunction), tái diễn từ vựng (reiteration) và kết hợp từ vựng (collocation). Thứ hai, lý thuyết về phân tích lỗi dịch thuật và phương pháp phân tích mô tả được áp dụng để khảo sát các lỗi phổ biến của sinh viên trong việc dịch các thiết bị kết nối trong văn bản kinh tế. Ngoài ra, các khái niệm về diễn ngôn viết và nói, cũng như sự khác biệt giữa kết nối và mạch lạc (coherence) được làm rõ để đảm bảo sự hiểu biết toàn diện về cấu trúc văn bản.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích mô tả kết hợp với phân tích diễn ngôn và phân tích lỗi. Dữ liệu chính bao gồm 7 văn bản kinh tế tiếng Anh được trích xuất từ các sách giáo trình ESP dành cho sinh viên COS, thuộc các chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng, Quản trị Kinh doanh và Kinh tế. Cỡ mẫu khảo sát gồm 80 sinh viên khoa tiếng Anh tại COS, đang học các khóa dịch thuật chuyên ngành. Phương pháp chọn mẫu là ngẫu nhiên thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm sinh viên đang học ESP. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách đếm tần suất xuất hiện các thiết bị kết nối trong văn bản, chuyển đổi sang tỷ lệ phần trăm để so sánh, đồng thời phân tích các lỗi dịch thuật qua bảng câu hỏi khảo sát và quan sát giảng dạy. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong một học kỳ, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích và tổng hợp kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tần suất sử dụng các thiết bị kết nối ngữ pháp: Trong 7 văn bản kinh tế, tổng cộng có 455 lần xuất hiện các thiết bị kết nối ngữ pháp, trong đó liên từ chiếm tỷ lệ cao nhất với 255 lần (chiếm 56%), tham chiếu xuất hiện 187 lần (41%), thay thế và lược bỏ xuất hiện ít hơn với 5 và 9 lần tương ứng.
  2. Phân loại tham chiếu: Trong 187 lần tham chiếu, tham chiếu chỉ định (demonstrative) chiếm 95 lần (51%), tham chiếu nhân xưng (personal) 67 lần (36%), và tham chiếu so sánh (comparative) 25 lần (13%).
  3. Lỗi dịch thuật phổ biến: Qua khảo sát 80 sinh viên, khoảng 65% mắc lỗi trong việc dịch các thiết bị tham chiếu và liên từ, đặc biệt là nhầm lẫn trong việc sử dụng đại từ nhân xưng và liên từ đối lập.
  4. So sánh với các nghiên cứu trước: Kết quả phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy liên từ và tham chiếu là các thiết bị kết nối phổ biến nhất trong văn bản học thuật và kinh tế, tuy nhiên, mức độ sử dụng thay thế và lược bỏ trong văn bản kinh tế thấp hơn so với các thể loại khác.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của việc liên từ chiếm ưu thế là do chức năng của chúng trong việc liên kết các câu và đoạn văn, tạo nên sự mạch lạc trong các văn bản kinh tế vốn có cấu trúc chặt chẽ và mang tính giải thích cao. Tham chiếu chỉ định được sử dụng nhiều nhằm xác định rõ đối tượng hoặc khái niệm trong văn bản, giúp người đọc dễ dàng theo dõi nội dung. Lượng nhỏ các thiết bị thay thế và lược bỏ phản ánh đặc thù của văn bản kinh tế, nơi sự chính xác và rõ ràng được ưu tiên hơn sự ngắn gọn. Các lỗi dịch thuật phổ biến của sinh viên chủ yếu do thiếu hiểu biết sâu về chức năng ngữ pháp của các thiết bị kết nối, dẫn đến dịch sai hoặc bỏ sót các yếu tố quan trọng, ảnh hưởng đến tính chính xác và mạch lạc của bản dịch. Kết quả này được minh họa qua các bảng thống kê tần suất và biểu đồ phân bố lỗi dịch thuật, giúp trực quan hóa mức độ sử dụng và khó khăn của sinh viên. So với các nghiên cứu trước, luận văn đã bổ sung thêm góc nhìn về việc áp dụng phân tích thiết bị kết nối trong giảng dạy và học tập tiếng Anh chuyên ngành kinh tế tại Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giảng dạy về thiết bị kết nối: Cần xây dựng các bài giảng chuyên sâu về các loại thiết bị kết nối, đặc biệt là tham chiếu và liên từ, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng cho sinh viên trong vòng 1 học kỳ.
  2. Phát triển tài liệu tham khảo chuyên ngành: Soạn thảo và cung cấp tài liệu tham khảo về các thiết bị kết nối trong văn bản kinh tế tiếng Anh, giúp sinh viên tự học và ôn luyện hiệu quả trong suốt khóa học.
  3. Tổ chức các buổi thực hành dịch thuật có phản hồi: Tổ chức các buổi workshop dịch thuật tập trung vào các lỗi phổ biến, với sự tham gia của giảng viên và chuyên gia để hướng dẫn và sửa lỗi kịp thời, thực hiện trong 2 học kỳ liên tiếp.
  4. Áp dụng công nghệ hỗ trợ học tập: Sử dụng phần mềm kiểm tra và phân tích văn bản để giúp sinh viên nhận diện và sửa lỗi thiết bị kết nối trong bản dịch, triển khai thí điểm trong năm học tới.
  5. Đào tạo giảng viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng nâng cao năng lực giảng dạy về phân tích diễn ngôn và thiết bị kết nối cho giảng viên COS, nhằm đảm bảo chất lượng giảng dạy và cập nhật kiến thức mới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh chuyên ngành kinh tế: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thiết kế chương trình giảng dạy phù hợp, nâng cao hiệu quả truyền đạt kiến thức về thiết bị kết nối.
  2. Sinh viên ngành kinh tế và ngôn ngữ Anh: Giúp sinh viên hiểu rõ hơn về cấu trúc và đặc điểm của văn bản kinh tế tiếng Anh, từ đó cải thiện kỹ năng đọc hiểu và dịch thuật.
  3. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng: Cung cấp dữ liệu và phân tích chi tiết về thiết bị kết nối trong văn bản kinh tế, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực phân tích diễn ngôn và dịch thuật.
  4. Các tổ chức đào tạo và biên soạn giáo trình: Tham khảo để phát triển tài liệu giảng dạy ESP và các khóa học dịch thuật chuyên ngành, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của sinh viên và thị trường lao động.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thiết bị kết nối là gì và tại sao quan trọng trong văn bản kinh tế?
    Thiết bị kết nối là các yếu tố ngữ pháp và từ vựng giúp liên kết các câu và đoạn văn, tạo nên sự mạch lạc và dễ hiểu cho văn bản. Trong văn bản kinh tế, chúng giúp truyền tải thông tin chính xác và logic, rất quan trọng cho giao tiếp chuyên ngành.

  2. Sinh viên thường mắc lỗi gì khi dịch các thiết bị kết nối?
    Phổ biến nhất là nhầm lẫn trong việc sử dụng đại từ nhân xưng, liên từ đối lập và bỏ sót các thiết bị thay thế hoặc lược bỏ, dẫn đến bản dịch thiếu mạch lạc hoặc sai nghĩa.

  3. Làm thế nào để cải thiện kỹ năng dịch các thiết bị kết nối?
    Sinh viên nên luyện tập nhận diện và phân tích các thiết bị kết nối trong văn bản gốc, tham gia các bài tập dịch thuật có phản hồi, và sử dụng tài liệu tham khảo chuyên ngành để nâng cao kiến thức.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp phân tích mô tả kết hợp phân tích diễn ngôn và phân tích lỗi, dựa trên dữ liệu từ sách giáo trình và khảo sát sinh viên, nhằm đảm bảo tính khách quan và toàn diện.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng như thế nào trong giảng dạy?
    Giảng viên có thể sử dụng kết quả để thiết kế bài giảng tập trung vào các thiết bị kết nối phổ biến và các lỗi thường gặp, đồng thời phát triển tài liệu và bài tập phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả học tập của sinh viên.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích chi tiết các thiết bị kết nối ngữ pháp và từ vựng trong văn bản kinh tế tiếng Anh, với liên từ và tham chiếu là hai nhóm thiết bị phổ biến nhất.
  • Khảo sát cho thấy sinh viên COS gặp nhiều khó khăn trong việc dịch các thiết bị kết nối, đặc biệt là tham chiếu và liên từ đối lập.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao kỹ năng dịch thuật cho sinh viên, bao gồm tăng cường giảng dạy, phát triển tài liệu và ứng dụng công nghệ hỗ trợ.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của thiết bị kết nối trong việc đảm bảo mạch lạc và hiệu quả giao tiếp trong văn bản kinh tế.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong giảng dạy tại COS và mở rộng nghiên cứu sang các loại văn bản kinh tế khác để hoàn thiện hơn kiến thức và ứng dụng thực tiễn.

Hành động ngay: Giảng viên và sinh viên nên áp dụng các kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập tiếng Anh chuyên ngành kinh tế, góp phần phát triển năng lực ngoại ngữ và dịch thuật trong bối cảnh hội nhập quốc tế.