Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành Thiết kế Thời trang ngày càng phát triển, việc trang bị kiến thức mỹ thuật căn bản cho sinh viên ngành này trở nên thiết yếu. Tại Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh, khảo sát cho thấy có đến 86% sinh viên ngành Thiết kế Thời trang chưa từng học qua mỹ thuật căn bản, dẫn đến nhiều khó khăn trong quá trình học môn Vẽ Mỹ thuật Trang phục (VMTTP). Môn học này được bố trí trong học kỳ đầu tiên với tổng thời lượng 75 tiết, bao gồm 15 tiết lý thuyết và 60 tiết thực hành, nhằm trang bị kiến thức về màu sắc, đường nét, hình khối và kỹ năng phác thảo trang phục phù hợp với cơ thể người. Tuy nhiên, do thời gian học trên lớp hạn chế và thiếu tài liệu học tập sinh động, nhiều sinh viên chỉ tiếp thu dưới 50% kiến thức được truyền đạt, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập và sáng tạo trong các môn chuyên ngành tiếp theo.

Mục tiêu nghiên cứu là thiết kế phần mềm hỗ trợ tự học VMTTP nhằm cung cấp một công cụ học tập hiện đại, tương tác cao, giúp sinh viên nâng cao kỹ năng vẽ mỹ thuật trang phục, đặc biệt là kỹ năng pha màu, phối màu và phác thảo mẫu. Phần mềm được phát triển trong phạm vi khoa May - Thời trang, Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh, tập trung vào phần nội dung màu sắc trong môn học VMTTP. Việc ứng dụng phần mềm này không chỉ phù hợp với chủ trương đổi mới phương pháp giảng dạy của Bộ Giáo dục và Đào tạo mà còn đáp ứng nhu cầu thực tế của sinh viên ngành Thiết kế Thời trang, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát huy tính tích cực trong học tập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình học tập hiện đại nhằm phát huy tính tích cực và động lực tự học của sinh viên. Hai mô hình chính được áp dụng là:

  • Mô hình động lực Malone-Lepper (1987) với bốn yếu tố: sự thử thách, sự tò mò, sự kiểm soát và khả năng tưởng tượng. Mô hình nhấn mạnh việc thiết kế bài học phù hợp với năng lực người học, tạo môi trường học tập hấp dẫn, cho phép người học kiểm soát quá trình học và khuyến khích sáng tạo.

  • Mô hình ARCS của Keller tập trung vào bốn yếu tố: sự chú ý, sự phù hợp, sự tự tin và sự hài lòng. Mô hình này giúp thiết kế phần mềm tạo sự thu hút liên tục, đảm bảo nội dung phù hợp với nhu cầu người học, xây dựng sự tự tin qua các thử thách hợp lý và tạo cảm giác hài lòng thông qua phản hồi tích cực.

Ngoài ra, nghiên cứu còn vận dụng các khái niệm về tự học, được hiểu là quá trình người học chủ động chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng và phát triển phẩm chất cá nhân thông qua các hoạt động nhận thức độc lập. Phần mềm hỗ trợ tự học được định nghĩa là công cụ giáo dục ứng dụng công nghệ thông tin nhằm cung cấp tài liệu, bài giảng, bài tập và các phương tiện tương tác giúp người học tự rèn luyện hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Tổng hợp, phân tích tài liệu sách vở, báo chí, các phần mềm hỗ trợ tự học trong và ngoài nước để xây dựng cơ sở lý luận cho thiết kế phần mềm.

  • Phương pháp điều tra giáo dục: Khảo sát thực trạng học tập môn VMTTP của 80 sinh viên ngành Thiết kế Thời trang tại Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh bằng bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp với sinh viên và giảng viên.

  • Phương pháp thực nghiệm: Thử nghiệm phần mềm hỗ trợ tự học VMTTP trên nhóm sinh viên thực nghiệm và nhóm đối chứng, đánh giá mức độ hài lòng và hiệu quả học tập thông qua kết quả kiểm tra và phản hồi của người dùng.

  • Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phần mềm xử lý dữ liệu để phân tích kết quả khảo sát và thực nghiệm, đánh giá mức độ phù hợp và hiệu quả của phần mềm.

Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline gồm ba giai đoạn chính: lập kế hoạch thiết kế, thiết kế phần mềm và thực nghiệm đánh giá. Cỡ mẫu khảo sát là 80 sinh viên, được chọn ngẫu nhiên từ khoa May - Thời trang nhằm đảm bảo tính đại diện và khách quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng kiến thức đầu vào và tiếp thu môn VMTTP: Có đến 86% sinh viên chưa từng học mỹ thuật căn bản trước khi nhập học. Trong quá trình học, 42.5% sinh viên chỉ tiếp thu dưới 50% kiến thức môn VMTTP, trong đó 5% tiếp thu dưới 30%. Chỉ 8.75% sinh viên tiếp thu trên 70% kiến thức. Điều này cho thấy sự thiếu hụt kiến thức nền tảng và khó khăn trong tiếp thu bài giảng trên lớp.

  2. Khó khăn về kỹ năng vẽ mỹ thuật trang phục: 30% sinh viên cho biết kỹ năng pha màu, phối màu là yếu nhất, tiếp theo là kỹ năng vẽ dáng người (28.25%) và vẽ tả chất (15%). Đây là những kỹ năng quan trọng trong thiết kế thời trang nhưng sinh viên chưa được rèn luyện đầy đủ do thời gian học hạn chế và thiếu tài liệu hỗ trợ.

  3. Nguồn tài liệu học tập hạn chế: 30% sinh viên chỉ có một tài liệu học, 32.5% có ba tài liệu, 26.25% tìm tài liệu từ giáo viên, 57.5% tìm trên internet nhưng phần lớn tài liệu tiếng Anh khó tiếp cận. Tài liệu hiện tại chủ yếu là giáo trình in đen trắng, thiếu hình ảnh minh họa sinh động, gây khó khăn cho việc tự học.

  4. Đánh giá về phần mềm hỗ trợ tự học VMTTP: Sau khi sử dụng phần mềm, nhóm sinh viên thực nghiệm có điểm số trung bình cao hơn nhóm đối chứng khoảng 15%, đồng thời 85% sinh viên đánh giá phần mềm giúp họ học tập hiệu quả hơn, tăng hứng thú và khả năng tự học. Phần mềm cung cấp các bài giảng đa phương tiện, bài tập tương tác, video minh họa và công cụ pha phối màu giúp bù đắp hạn chế của phương pháp học truyền thống.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng học tập kém hiệu quả môn VMTTP là do sinh viên thiếu kiến thức nền tảng mỹ thuật, thời gian học trên lớp hạn chế và thiếu tài liệu học tập phù hợp. Kết quả khảo sát và thực nghiệm cho thấy phần mềm hỗ trợ tự học VMTTP đã góp phần cải thiện đáng kể hiệu quả học tập, đặc biệt trong kỹ năng pha màu và phối màu – những kỹ năng mà sinh viên yếu nhất.

So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục ứng dụng CNTT, việc tích hợp các yếu tố động lực học tập theo mô hình Malone-Lepper và Keller trong thiết kế phần mềm đã tạo ra môi trường học tập hấp dẫn, tăng sự chú ý và tự tin của người học. Việc sử dụng đa phương tiện như hình ảnh, âm thanh, video và các bài tập tương tác giúp sinh viên tiếp thu kiến thức sâu sắc hơn so với phương pháp truyền thống.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm số giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng, biểu đồ tần suất tiếp thu kiến thức và biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng của sinh viên về phần mềm, minh họa rõ ràng hiệu quả của phần mềm trong việc nâng cao chất lượng học tập.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Phát triển và phổ biến phần mềm hỗ trợ tự học VMTTP: Triển khai rộng rãi phần mềm tại khoa May - Thời trang và các trường đại học có ngành Thiết kế Thời trang nhằm nâng cao kỹ năng mỹ thuật cho sinh viên. Thời gian thực hiện trong vòng 1 năm, chủ thể là nhà trường phối hợp với bộ môn Thiết kế Thời trang.

  2. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng giảng viên về ứng dụng CNTT trong giảng dạy: Tổ chức các khóa tập huấn giúp giảng viên nâng cao năng lực thiết kế bài giảng tích hợp phần mềm, tạo điều kiện hỗ trợ sinh viên tự học hiệu quả. Thời gian 6 tháng, chủ thể là phòng đào tạo và bộ môn.

  3. Cập nhật và bổ sung tài liệu học tập đa phương tiện: Xây dựng hệ thống tài liệu điện tử phong phú, có minh họa màu sắc, video hướng dẫn kỹ thuật vẽ, giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận và tự học. Thời gian 1 năm, chủ thể là bộ môn và nhóm phát triển phần mềm.

  4. Tổ chức các hoạt động hỗ trợ tự học và rèn luyện kỹ năng mỹ thuật: Thiết lập các câu lạc bộ mỹ thuật, tổ chức workshop, cuộc thi vẽ nhằm tạo môi trường thực hành và giao lưu học hỏi cho sinh viên. Thời gian liên tục hàng năm, chủ thể là khoa May - Thời trang và các câu lạc bộ sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên ngành Thiết kế Thời trang: Nghiên cứu giúp cải tiến phương pháp giảng dạy, ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả truyền đạt kiến thức mỹ thuật.

  2. Sinh viên ngành Thiết kế Thời trang: Tận dụng phần mềm hỗ trợ tự học để nâng cao kỹ năng vẽ mỹ thuật trang phục, đặc biệt là kỹ năng pha màu, phối màu và phác thảo mẫu.

  3. Nhà quản lý giáo dục đại học: Tham khảo để xây dựng chính sách phát triển ứng dụng CNTT trong đào tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng lấy người học làm trung tâm.

  4. Nhà phát triển phần mềm giáo dục: Học hỏi quy trình thiết kế phần mềm hỗ trợ tự học tích hợp các mô hình động lực học tập, đa phương tiện và tương tác cao, phù hợp với đặc thù ngành học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phần mềm hỗ trợ tự học VMTTP có những tính năng chính nào?
    Phần mềm bao gồm bài giảng đa phương tiện, bài tập tương tác, video minh họa kỹ thuật vẽ, công cụ pha phối màu và hệ thống đánh giá kết quả học tập, giúp sinh viên tự học hiệu quả và sinh động.

  2. Phần mềm có phù hợp với sinh viên chưa có kiến thức mỹ thuật cơ bản không?
    Có. Phần mềm được thiết kế theo lộ trình từ cơ bản đến nâng cao, phù hợp với năng lực đa dạng của sinh viên, giúp họ từng bước làm quen và nâng cao kỹ năng mỹ thuật.

  3. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của phần mềm trong học tập?
    Hiệu quả được đánh giá qua kết quả kiểm tra kiến thức, mức độ hài lòng của sinh viên, sự tăng tiến kỹ năng vẽ và khả năng tự học được cải thiện sau khi sử dụng phần mềm.

  4. Phần mềm có hỗ trợ trên nhiều nền tảng không?
    Phần mềm được thiết kế để cài đặt trên máy tính cá nhân với giao diện thân thiện, đồng thời có thể phát triển phiên bản trực tuyến để thuận tiện cho sinh viên truy cập mọi lúc, mọi nơi.

  5. Làm sao để giảng viên có thể tích hợp phần mềm vào giảng dạy?
    Giảng viên có thể sử dụng phần mềm như một công cụ bổ trợ trong giảng dạy, giao bài tập tự học, theo dõi tiến độ và kết quả học tập của sinh viên, đồng thời tổ chức các buổi thực hành dựa trên nội dung phần mềm.

Kết luận

  • Thiết kế phần mềm hỗ trợ tự học VMTTP đáp ứng nhu cầu thực tế của sinh viên ngành Thiết kế Thời trang tại Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh, giúp khắc phục hạn chế về kiến thức nền tảng và tài liệu học tập.
  • Phần mềm tích hợp các mô hình động lực học tập hiện đại, tạo môi trường học tập tương tác, sinh động và phù hợp với đặc điểm tâm lý người học.
  • Kết quả thực nghiệm cho thấy phần mềm nâng cao hiệu quả học tập, đặc biệt trong kỹ năng pha màu, phối màu và phác thảo mẫu trang phục.
  • Đề xuất triển khai rộng rãi phần mềm, đồng thời tăng cường đào tạo giảng viên và phát triển tài liệu học tập đa phương tiện để nâng cao chất lượng đào tạo.
  • Các bước tiếp theo bao gồm hoàn thiện phần mềm, mở rộng nội dung và tổ chức các hoạt động hỗ trợ tự học nhằm phát huy tối đa hiệu quả ứng dụng công nghệ trong giáo dục ngành Thiết kế Thời trang.

Hãy bắt đầu áp dụng phần mềm hỗ trợ tự học VMTTP để nâng cao kỹ năng và hiệu quả học tập ngay hôm nay!