I. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Nghiên cứu về nghệ thuật trang trí khảm sành sứ trong kiến trúc thời Khải Định đã nhận được sự quan tâm từ nhiều nhà nghiên cứu. Các tài liệu liên quan được phân chia thành ba nhóm chính: nghiên cứu về Quần thể di tích Cố đô Huế dưới thời Khải Định, nghiên cứu về nghệ thuật trang trí triều Nguyễn, và nghiên cứu về nghệ thuật trang trí khảm sành sứ. Những nghiên cứu này cung cấp cái nhìn tổng thể về bối cảnh chính trị, xã hội và văn hóa ảnh hưởng đến nghệ thuật trang trí. Đặc biệt, các bộ sử liệu như Đại Nam thực lục đã ghi chép lại các sự kiện quan trọng, giúp xác định rõ hơn về bối cảnh hình thành nghệ thuật trang trí dưới triều Khải Định. Theo nghiên cứu của Trần Đức Anh Sơn và Phan Thanh Hải, các công trình kiến trúc giai đoạn này đã tạo nên diện mạo mới cho quần thể di tích, nhấn mạnh tầm quan trọng của nghệ thuật trang trí trong việc thể hiện giá trị văn hóa nghệ thuật của thời kỳ này.
II. Biểu hiện của nghệ thuật trang trí khảm sành sứ
Nghệ thuật trang trí khảm sành sứ trên kiến trúc thời Khải Định (1916-1925) thể hiện qua nhiều đề tài và kiểu thức trang trí phong phú. Các đồ án trang trí không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn chứa đựng thông điệp văn hóa sâu sắc. Đề tài trang trí thường lấy cảm hứng từ thiên nhiên, văn hóa dân gian và các yếu tố phương Tây, phản ánh sự giao thoa văn hóa trong bối cảnh lịch sử. Kiểu thức trang trí được tổ chức một cách hài hòa, thể hiện tính thống nhất và sự sáng tạo trong bố cục. Đặc biệt, nghệ thuật khảm sành sứ đã được nâng tầm thành một hình thức nghệ thuật độc lập, với sự kết hợp tinh tế giữa chất liệu và màu sắc, tạo nên những tác phẩm nghệ thuật có giá trị cao. Những biểu hiện này không chỉ làm phong phú thêm không gian kiến trúc mà còn góp phần khẳng định giá trị văn hóa nghệ thuật của di sản Huế.
III. Đặc trưng và giá trị văn hóa nghệ thuật
Nghệ thuật trang trí khảm sành sứ thời Khải Định không chỉ là sự kế thừa truyền thống mà còn là sự cách tân mạnh mẽ. Các yếu tố phương Tây được áp dụng một cách khéo léo, tạo nên sự hòa quyện độc đáo giữa truyền thống và hiện đại. Đặc trưng của nghệ thuật này còn thể hiện qua sự tinh xảo trong từng chi tiết, từ hình thức biểu đạt đến kỹ thuật thực hiện. Giá trị văn hóa nghệ thuật của nghệ thuật khảm sành sứ không chỉ nằm ở tính thẩm mỹ mà còn phản ánh bối cảnh chính trị, xã hội của thời kỳ đó. Nghệ thuật này thể hiện tư tưởng hiện đại hóa mà vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống, góp phần tạo nên một bức tranh toàn cảnh về sự phát triển của nghệ thuật trang trí trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam.