I. Tổng Quan về Quản Trị Chuỗi Cung Ứng Xanh Ô tô VN
Trong những thập kỷ gần đây, thế giới đối mặt với thách thức cân bằng giữa phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường. Nghiên cứu của Shultz và Holbrook (1999) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc này đối với các doanh nghiệp. Phát triển bền vững đòi hỏi doanh nghiệp vừa cạnh tranh, vừa tuân thủ quy định, vừa gia tăng giá trị cho cộng đồng. Quản trị chuỗi cung ứng (SCM) ngày càng được quan tâm, đặc biệt khi các công ty phụ thuộc vào mạng lưới cung ứng phức tạp để đáp ứng kỳ vọng cao của khách hàng. Lồng ghép các yếu tố môi trường vào Quản trị chuỗi cung ứng xanh (GSCM) trở nên quan trọng để đạt lợi thế cạnh tranh (Zhu và cộng sự, 2008). GSCM đang trở nên phổ biến trên toàn cầu, đặc biệt ở Mỹ, EU và Nhật Bản, và được các tổ chức có tư duy tương lai chấp nhận (Bhooll và Narwal, 2013).
1.1. Khái Niệm và Đặc Điểm của SCM Xanh
Quản trị chuỗi cung ứng xanh (GSCM) nổi lên như một cách tiếp cận môi trường có hệ thống mới trong quản lý chuỗi cung ứng. Nó ngày càng được chấp nhận và thực hành bởi các tổ chức có tư duy tương lai. Một cuộc khảo sát tại 17 quốc gia cho thấy khoảng 70% người tiêu dùng Nhật Bản sẵn sàng trả giá cao hơn 5% cho sản phẩm xanh (VLR, 2015). Mặc dù là xu hướng phát triển toàn cầu, GSCM vẫn là một khái niệm khá mới tại Việt Nam.
1.2. Vai Trò và Sự Cần Thiết của Ứng Dụng SCM Xanh
Sự cần thiết của ứng dụng quản trị chuỗi cung ứng xanh trong các doanh nghiệp ngày càng trở nên cấp thiết. Điều này xuất phát từ áp lực của người tiêu dùng, các quy định pháp luật về môi trường, và mong muốn nâng cao hình ảnh thương hiệu. GSCM giúp doanh nghiệp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, tối ưu hóa chi phí, và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
1.3. Phát Triển Bền Vững và Quản Trị Chuỗi Cung Ứng Xanh
Phát triển bền vững là mục tiêu chung của xã hội hiện đại. Việc áp dụng quản trị chuỗi cung ứng xanh là một phần quan trọng để đạt được mục tiêu này. Doanh nghiệp cần tích hợp các yếu tố môi trường vào mọi hoạt động, từ thiết kế sản phẩm, lựa chọn nguyên vật liệu, đến sản xuất, phân phối, và tái chế. Điều này đòi hỏi sự thay đổi trong tư duy và hành động của cả doanh nghiệp và các bên liên quan.
II. Thách Thức Cơ Hội Ứng Dụng SCM Xanh Ngành Ô Tô
Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam bắt đầu hình thành muộn hơn các nước trong khu vực khoảng 30 năm. Thái Lan, Indonesia, Malaysia phát triển công nghiệp ô tô từ những năm 1960, trong khi tại Việt Nam đến năm 1991 ngành công nghiệp ô tô mới ra đời. Vì vậy, khi Việt Nam mới đặt những viên gạch đầu tiên để xây dựng ngành, công nghiệp ô tô tại các nước khác đã rất phát triển, tạo ra áp lực cạnh tranh lớn. Chính phủ đã có những giải pháp chiến lược dài hạn thông qua các quyết định và quy hoạch, nhằm khuyến khích phát triển ngành một cách bền vững và hội nhập quốc tế.
2.1. Lịch Sử Hình Thành và Thực Trạng Ngành Ô Tô Việt Nam
Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ giai đoạn sơ khai đến giai đoạn hội nhập và cạnh tranh. Hiện nay, ngành vẫn còn nhiều hạn chế về công nghệ, nguồn nhân lực, và chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của chính phủ và nỗ lực của doanh nghiệp, ngành đang dần khẳng định vị thế trên thị trường.
2.2. Áp Lực Cạnh Tranh và Yêu Cầu Phát Triển Sản Xuất Xanh
Áp lực cạnh tranh từ các nước trong khu vực và thế giới, cùng với yêu cầu phát triển sản xuất xanh, đang đặt ra nhiều thách thức cho các doanh nghiệp ô tô Việt Nam. Để tồn tại và phát triển, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới công nghệ, và áp dụng các giải pháp quản lý môi trường hiệu quả.
2.3. Chính Sách Hỗ Trợ và Định Hướng Phát Triển Logistics Xanh
Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp ô tô, trong đó có các chính sách khuyến khích sản xuất xanh và logistics xanh. Các chính sách này tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp áp dụng các giải pháp quản lý môi trường và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
III. Cách Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Ứng Dụng SCM Xanh Ô Tô
Các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam đã thực hiện những nỗ lực hướng tới việc thiết lập thực hành quản lý chuỗi cung ứng xanh. Tuy nhiên Lin, (2013) cho rằng cần phải tìm ra các nhân tố thúc đẩy việc áp dụng thực hành GSCM đối với các doanh nghiệp. Tseng, Islam, Karia, Fauzi và Afrin, (2019) đã tổng quan các tài liệu về quản lý chuỗi cung ứng xanh được xuất bản từ năm 1998 đến năm 2017 cho thấy rằng nghiên cứu về các yếu tố thúc đẩy hoặc phân tích các rào cản trong quản lý chuỗi cung ứng xanh có xu hướng giảm dần. Le (2020) đã chỉ ra rằng ở Việt Nam, các ý kiến về chuỗi cung ứng xanh cũng như GSCM chưa thực sự được các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và các nhà nghiên cứu quan tâm. Mục tiêu của nghiên cứu này là điều tra các yếu tố tác động đến áp dụng thực hành GSCM tại các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam.
3.1. Nhận Thức và Cam Kết từ Bên Trong Doanh Nghiệp
Nhận thức và cam kết từ bên trong doanh nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy ứng dụng SCM xanh. Nếu lãnh đạo và nhân viên không nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, thì việc triển khai các giải pháp SCM xanh sẽ gặp nhiều khó khăn.
3.2. Hợp Tác với Nhà Cung Cấp Xanh và Khách Hàng Xanh
Hợp tác với nhà cung cấp xanh và khách hàng xanh là yếu tố quan trọng để xây dựng chuỗi cung ứng xanh hoàn chỉnh. Doanh nghiệp cần lựa chọn nhà cung cấp có cam kết bảo vệ môi trường và khuyến khích khách hàng sử dụng sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường.
3.3. Ảnh Hưởng của Chính Sách Môi Trường và Tiêu Chuẩn Môi Trường
Chính sách môi trường và tiêu chuẩn môi trường có ảnh hưởng lớn đến việc áp dụng SCM xanh. Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định pháp luật về môi trường và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế để đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh bền vững.
IV. Ứng Dụng Quản Trị Chuỗi Cung Ứng Xanh Nghiên Cứu Điển Hình
Trên thế giới, các nghiên cứu về Quản trị chuỗi cung ứng xanh ngày càng được thực hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau như sản xuất, thương mại và dịch vụ. mãt sá nghiên cāu có thể kể đÁn nh¤: Zhu và cãng sā (2008) đã thāc hián nghiên cāu thāc viác thāc hành quÁn lý chuái cung āng xanh (GSCM) giÿa các nhà sÁn xuÃt. Vßi dÿ liáu thu thÁp tă 341 nhà sÁn xuÃt Trung Quác, hai mô hình đo l¤áng và viác thāc hián GSCM đã đ¤ÿc kiểm đánh và so sánh bằng phân tích nhân tá khẳng đánh. Các phát hián thāc nghiám cho thÃy rằng cÁ mô hình bÁc nhÃt và bÁc hai để triển khai GSCM đÃu đáng tin cÁy và hÿp lá. Nghiên cāu tuy nhiên nghiên cāu ch¤a thể đánh giá māc đã tác đãng cÿa các nhân tá đÁn viác thāc hành quÁn lý chuái cung āng xanh.
4.1. Kinh Nghiệm từ Apple trong Quản Trị Chuỗi Cung Ứng Xanh
Nghiên cứu về kinh nghiệm của tập đoàn Apple trong quản trị chuỗi cung ứng xanh đã chỉ ra tầm quan trọng của việc sử dụng nguyên liệu tái chế trong sản xuất và năng lượng tái tạo thay thế cho tài nguyên thiên nhiên. Điều này giúp tăng bước hoàn thiện chuỗi cung ứng xanh khép kín.
4.2. Nghiên Cứu tại Khu Công Nghiệp BÃc Ninh về Yếu Tố Ảnh Hưởng
Nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thực hành quản lý chuỗi cung ứng xanh trong khu công nghiệp tại tỉnh Bắc Ninh đã đề xuất một mô hình phương trình cấu trúc về mối quan hệ giữa bán yếu tá: nhÁn thāc bên trong (IA); áp lāc cÿa nhà cung cÃp (SP); nhÁn thāc cÿa khách hàng (CA); áp lāc cÿa các quy đánh (RP) và Ánh h¤ãng cÿa chúng đái vßi thāc hành GSCM (PA) và hiáu suÃt sÁn xuÃt (PE).
4.3. Đánh Giá tại Hà Nãi về Thực Hiện Mô Hình Quản Trị SCM Xanh
Trong nghiên cứu đánh giá các nhân tá Ánh h¤ãng đÁn thāc hién mô hình quÁn trá chuái cung āng xanh t¿i các công ty trên đáa bàn Hà Nãi cho thÃy cÁ 4 nhân tá: Nhân thāc tă bên trong doanh nghiáp, hÿp tác vßi các nhà cung cÃp, cam kÁt vßi khách hàng và tuân thÿ các quy đánh và môi tr¤áng đÃu có tác đãng tích cāc đÁn thāc hién quÁn trá chuái cung āng xanh t¿i các công ty ã Hà Nãi.
V. Phương Pháp Kết Quả Nghiên Cứu về Quản Trị SCM Xanh
Nghiên cāu này áp dāng ph¤¢ng pháp đánh giá há tháng tài liáu (systematic literature review- SLR) và tuân theo các h¤ßng d¿n cÿa Tranfield (2003), Kitchenham (2007) và Okoli (2010) Dāa trên các tài liáu, SLR này có 8 mãt sá ho¿t đãng nh¤ lÁp kÁ ho¿ch (xác đánh câu hßi nghiên cāu), thāc hién (tìm kiÁm tài liáu, lāa chọn nghiên cāu và tßng hÿp dÿ liáu), và báo cáo (viÁt báo cáo). Đái vßi các ho¿t đãng tiÁn hành nghiên cāu bao gồm cac b¤ßc: Tìm kiÁm dÿ liáu thô, thông qua các tă khóa nh¤: QuÁn lý chuái cung āng xanh, Ngành công nghiáp ô tô,. Quá trình khÁo cāu tông qua sáu há tháng c¢ sã dÿ liáu học thuÁt bao gồm: the Researchgate, Science Direct, IEEE Explore, Scopus, Emerald Insight, Taylor, and Francis tandfonline bên c¿nh đó công cā tìm kiÁm Google Scholar cũng đ¤ÿc sử dāng.
5.1. Quy trình nghiên cāu cÿa luÁn văn
Nghiên cāu này áp dāng ph¤¢ng pháp đánh giá há tháng tài liáu (systematic literature review- SLR) và tuân theo các h¤ßng d¿n cÿa Tranfield (2003), Kitchenham (2007) và Okoli (2010) Dāa trên các tài liáu, SLR này có 8 mãt sá ho¿t đãng nh¤ lÁp kÁ ho¿ch (xác đánh câu hßi nghiên cāu), thāc hién (tìm kiÁm tài liáu, lāa chọn nghiên cāu và tßng hÿp dÿ liáu), và báo cáo (viÁt báo cáo).
5.2. Kỹ thuÁt phân tích Ph ng sai bình ph ng nhß nhÃt PLS SEM
Phương pháp phân tích tác giÁ sử dāng kỹ thuÁt phân tích Ph¤¢ng sai bình ph¤¢ng nhß nhÃt PLS-SEM (Partial Least Squares – Structural Equation Model) để thāc hién phân tích hồi quy các nhân tá. Kỹ thuÁt phân tích PLS- SEM là kỹ thuÁt phân tích dÿ liáu đa biÁn thÁ há 2 th¤áng đ¤ÿc sử dāng trong nghiên cāu kinh doanh nhá vào khÁ năng kiểm...
VI. Giải Pháp Ứng Dụng SCM Xanh Cho Doanh Nghiệp Ô tô VN
Để nâng cao khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững, các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam cần tích cực áp dụng các giải pháp quản trị chuỗi cung ứng xanh. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, nhà cung cấp, khách hàng, và chính phủ.
6.1. Hợp Tác với Nhà Cung Cấp để Xây Dựng Chuỗi Cung Ứng Xanh
Để xây dựng chuỗi cung ứng xanh, doanh nghiệp cần hợp tác chặt chẽ với nhà cung cấp trong việc lựa chọn nguyên vật liệu thân thiện với môi trường, áp dụng quy trình sản xuất tiết kiệm năng lượng, và quản lý chất thải hiệu quả.
6.2. Thúc Đẩy Nhận Thức và Yêu Cầu từ Khách Hàng
Khách hàng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy doanh nghiệp áp dụng SCM xanh. Doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức của khách hàng về lợi ích của sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường, đồng thời đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao của khách hàng về chất lượng và tính bền vững.
6.3. Tuân Thủ Quy Định và Tiêu Chuẩn Môi Trường
Để đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh bền vững, doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về môi trường và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư vào công nghệ và quy trình sản xuất hiện đại, đồng thời xây dựng hệ thống quản lý môi trường hiệu quả.
