Nhận Thức Của Giáo Viên Mầm Non Về Rối Loạn Bướng Bỉnh Chống Đối Ở Trẻ Dưới 6 Tuổi Tại Thành Phố Buôn Ma Thuột

• Tác giả: Võ Đắc Bảo Trân
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Tuấn Vĩnh
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Tâm lý học lâm sàng trẻ em và vị thành niên
• Đề tài: Nhận Thức Về Rối Loạn Bướng Bỉnh Chống Đối Ở Trẻ Dưới 6 Tuổi Tại Buôn Ma Thuột
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Buôn Ma Thuột

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• 0.3.1. Khách thể nghiên cứu
• 0.3.2. Đối tượng nghiên cứu
• 0.4. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.4.1. Nghiên cứu lý luận
• 0.4.2. Nghiên cứu thực tiễn
• 0.5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
• 0.6. Giả thuyết khoa học
• 0.6.1. Thứ nhất
• 0.6.2. Thứ hai
• 0.7. Phương pháp nghiên cứu
• 0.7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
• 0.7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
• 0.7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
• 0.7.2.2. Phương pháp phỏng vấn
• 0.7.3. Phương pháp thống kê toán học
• 0.8. Cấu trúc của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NHẬN THỨC CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON VỀ RỐI LOẠN BƯỚNG BỈNH CHỐNG ĐỐI Ở TRẺ DƯỚI 6 TUỔI
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu nhận thức của giáo viên mầm non về rối loạn bướng bỉnh chống đối ở trẻ dưới 6 tuổi
• 1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới
• 1.1.2. Nghiên cứu tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Rối Loạn Bướng Bỉnh Chống Đối Ở Trẻ 6 Tuổi

Ngày nay, nhận thức về sức khỏe tinh thần trẻ em ngày càng được nâng cao. Việc chẩn đoán và điều trị sớm các rối loạn tâm thần ở trẻ em được nhấn mạnh. Rối loạn bướng bỉnh chống đối (ODD) là một trong những lý do thường gặp nhất khiến trẻ cần được tư vấn về sức khỏe tâm thần. Trẻ nhỏ có rối loạn bướng bỉnh chống đối thường gặp khó khăn trong giao tiếp với gia đình, giáo viên và bạn bè. Tình trạng này thường xuất hiện khi cha mẹ và giáo viên ít thời gian quản lý hành vi của trẻ. Nghiên cứu chỉ ra rằng, hành vi hung tính ở mẫu giáo có thể tiếp tục bộc lộ ở tuổi thiếu niên, dẫn đến kém thích ứng trong quá trình phát triển. Vì vậy, phát hiện và can thiệp sớm là rất quan trọng. Bên cạnh đó, trẻ có vấn đề về hành vi là một trong những mối quan tâm đối với giáo viên. Nếu không được quản lý đúng cách, có thể có tác động tiêu cực đến trẻ, môi trường học tập và giáo viên. Các chương trình đào tạo giáo viên mầm non về ODD còn hạn chế.

1.1. Định Nghĩa và Dấu Hiệu ODD ở Trẻ Nhỏ Tại Buôn Ma Thuột

Rối loạn bướng bỉnh chống đối (ODD) là một dạng rối loạn hành vi, đặc trưng bởi các hành vi thách thức, bất hợp tác, và thường xuyên nổi giận. Các dấu hiệu ODD ở trẻ dưới 6 tuổi có thể bao gồm: thường xuyên mất bình tĩnh, cãi lời người lớn, cố ý làm phiền người khác, đổ lỗi cho người khác về lỗi lầm của mình, và dễ bị kích động. Các biểu hiện này cần được quan sát và đánh giá cẩn thận bởi các chuyên gia. Theo nghiên cứu, triệu chứng ODD có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển xã hội, cảm xúc và học tập của trẻ. Cha mẹ và giáo viên cần trang bị kiến thức để nhận biết và hỗ trợ trẻ kịp thời.

1.2. Tầm Quan Trọng của Nhận Thức Cộng Đồng về ODD ở Trẻ Dưới 6 Tuổi

Nhận thức cộng đồng về ODD đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện sớm và can thiệp hiệu quả. Khi cộng đồng, đặc biệt là cha mẹ và giáo viên, hiểu rõ về ODD, họ có thể nhận biết các dấu hiệu ban đầu và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý trẻ em. Sự thiếu hiểu biết có thể dẫn đến việc bỏ qua các triệu chứng, trì hoãn việc điều trị, và gây ra những hậu quả tiêu cực lâu dài cho sự phát triển của trẻ. Nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần trẻ em là một bước quan trọng để xây dựng một xã hội quan tâm và hỗ trợ trẻ em tốt hơn.

II. Thực Trạng Nhận Thức Về ODD Của Giáo Viên Mầm Non BMT

Nghiên cứu cho thấy việc phát hiện và can thiệp sớm các rối loạn hành vi ở trẻ là chìa khóa giúp trẻ cải thiện tình trạng rối loạn. Độ tuổi vàng để can thiệp là 3-6 tuổi. Giáo dục từ nhà trường có ảnh hưởng quan trọng, đặc biệt giáo viên là người trực tiếp tác động giáo dục đối với trẻ, cần nhận thức đầy đủ về rối loạn. Hành vi của trẻ có rối loạn phát triển thường gây khó khăn cho giáo viên. Cụ thể, hành vi có vấn đề của trẻ không chỉ tác động đến kết quả phát triển mà còn có thể gây hậu quả tiêu cực cho giáo viên. Giáo viên không nhận thức đầy đủ về rối loạn sẽ khó định hướng tác động can thiệp phù hợp. Cách giáo viên quản lý lớp học cũng tùy thuộc vào khả năng nhận thức và kinh nghiệm.

2.1. Nghiên Cứu Về Kiến Thức Của Giáo Viên Mầm Non Về ODD Tại Buôn Ma Thuột

Nghiên cứu sâu về kiến thức của giáo viên mầm non tại Buôn Ma Thuột cho thấy sự khác biệt đáng kể trong nhận thức về ODD. Một số giáo viên có kiến thức tốt về các triệu chứng và nguyên nhân ODD, trong khi những người khác lại có ít thông tin hơn. Sự khác biệt này có thể do nhiều yếu tố, bao gồm trình độ đào tạo, kinh nghiệm làm việc, và tiếp cận với các nguồn thông tin về sức khỏe tâm thần trẻ em. Điều này đặt ra yêu cầu cần thiết về việc tăng cường đào tạo và cung cấp thông tin cho giáo viên mầm non về ODD để họ có thể hỗ trợ trẻ một cách hiệu quả nhất.

2.2. Những Thách Thức Trong Việc Nhận Biết ODD Ở Trẻ Nhỏ Tại Buôn Ma Thuột

Việc nhận biết ODD ở trẻ nhỏ tại Buôn Ma Thuột đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những khó khăn lớn nhất là sự nhầm lẫn giữa các hành vi bình thường của trẻ em và các dấu hiệu ODD. Ngoài ra, sự thiếu hụt các công cụ đánh giá ODD phù hợp với lứa tuổi và văn hóa địa phương cũng gây khó khăn cho việc chẩn đoán chính xác. Sự kỳ thị và định kiến về sức khỏe tâm thần cũng có thể khiến phụ huynh và giáo viên ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ. Vượt qua những thách thức này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia tâm lý, giáo viên, và phụ huynh.

III. Nguyên Nhân và Hậu Quả Của Rối Loạn Bướng Bỉnh Ở Trẻ Nhỏ BMT

Nhiều giáo viên có định kiến, chưa đồng cảm với khó khăn, tâm trạng của trẻ hoặc phạt những trẻ có hành vi trước lớp làm cho các trẻ khác có nguy cơ tập nhiễm và tái diễn hành vi này. Xếp hạng của giáo viên về các vấn đề hành vi khác với xếp hạng của phụ huynh và những người quan sát độc lập, đặc biệt là về các hành vi hung hăng. Tuy nhiên, về các vấn đề liên quan đến các mối quan hệ và các vấn đề hoạt động học tập, giáo viên đánh giá vấn đề cao hơn cha mẹ. Nghiên cứu cho thấy giáo viên có nhiều tiềm năng kiểm soát những hành vi tiêu cực của trẻ nếu những hành vi đó được can thiệp đúng cách.

3.1. Các Yếu Tố Nguy Cơ Dẫn Đến ODD Ở Trẻ Em Buôn Ma Thuột

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến ODD ở trẻ em Buôn Ma Thuột có thể bao gồm yếu tố di truyền, môi trường gia đình, và trải nghiệm tiêu cực. Trẻ em có tiền sử gia đình về các rối loạn tâm thần, hoặc sống trong môi trường gia đình không ổn định, bạo lực, hoặc thiếu sự quan tâm có nguy cơ cao hơn mắc ODD. Ngoài ra, các yếu tố như chấn thương tâm lý, bị bỏ rơi, hoặc trải qua các sự kiện căng thẳng cũng có thể góp phần vào sự phát triển của rối loạn này. Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ giúp chúng ta có thể triển khai các biện pháp phòng ngừa và can thiệp sớm hiệu quả.

3.2. Hậu Quả Lâu Dài Của ODD Nếu Không Được Điều Trị Kịp Thời Ở Buôn Ma Thuột

Hậu quả lâu dài của ODD nếu không được điều trị kịp thời ở Buôn Ma Thuột có thể rất nghiêm trọng. Trẻ em mắc ODD có thể gặp khó khăn trong việc học tập, xây dựng các mối quan hệ xã hội, và duy trì các hành vi tích cực. Họ có nguy cơ cao hơn phát triển các rối loạn tâm thần khác, như rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), và rối loạn cư xử (CD). Ngoài ra, ODD không được điều trị có thể dẫn đến các vấn đề về pháp luật, lạm dụng chất kích thích, và thậm chí tự tử. Việc can thiệp sớm và hiệu quả là rất quan trọng để ngăn ngừa những hậu quả này.

IV. Phương Pháp Can Thiệp và Điều Trị ODD Hiệu Quả Cho Trẻ 6 Tuổi

Nghiên cứu nhận thức của 346 giáo viên ở Asturias về hành vi gây rối trong lớp học cho thấy các kỹ năng quản lý lớp học giáo viên còn hạn chế. Việc nâng cao nhận thức cho giáo viên giúp giảm hành vi thách thức ở trẻ về sau. Tuy nhiên, giáo viên ít được đào tạo và ít sự hỗ trợ từ các chuyên gia. Những hành vi thách thức đã được chứng minh là có thể nhận biết được từ những độ tuổi rất sớm và có thể được can thiệp sớm. Nhưng giáo viên ít được đào tạo và ít tài liệu để giúp quản lý các hành vi của trẻ.

4.1. Các Chiến Lược Quản Lý Hành Vi Cho Trẻ ODD Tại Trường Mầm Non

Việc quản lý hành vi của trẻ ODD tại trường mầm non đòi hỏi sự kiên nhẫn, nhất quán, và các chiến lược phù hợp. Các chiến lược này có thể bao gồm: thiết lập các quy tắc rõ ràng và nhất quán, sử dụng các phần thưởng và hình phạt tích cực, dạy trẻ các kỹ năng giải quyết vấn đề và quản lý cảm xúc, và tạo ra một môi trường học tập an toàn và hỗ trợ. Ngoài ra, việc phối hợp chặt chẽ với phụ huynh và các chuyên gia tâm lý là rất quan trọng để đảm bảo tính liên tục và hiệu quả của các biện pháp can thiệp. Quan trọng là giáo viên cần hiểu rõ rằng mỗi trẻ là duy nhất, và cần có các chiến lược cá nhân hóa để đáp ứng nhu cầu cụ thể của từng trẻ.

4.2. Can Thiệp Sớm ODD Với Sự Hợp Tác Giữa Gia Đình và Chuyên Gia Tâm Lý Buôn Ma Thuột

Can thiệp sớm ODD cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa gia đình và chuyên gia tâm lý Buôn Ma Thuột. Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường ổn định, yêu thương, và hỗ trợ cho trẻ. Chuyên gia tâm lý có thể cung cấp các liệu pháp tâm lý cá nhân hoặc nhóm, hướng dẫn cha mẹ về cách quản lý hành vi của trẻ, và phối hợp với trường học để xây dựng một kế hoạch can thiệp toàn diện. Sự hợp tác này đảm bảo rằng trẻ nhận được sự hỗ trợ liên tục và nhất quán từ mọi phía, giúp trẻ phát triển các kỹ năng cần thiết để đối phó với ODD và đạt được tiềm năng tối đa.

V. Nâng Cao Nhận Thức Cho Giáo Viên Về ODD Tại Buôn Ma Thuột

Tại Việt Nam, nhìn chung, những nghiên cứu chuyên sâu về trẻ RLBBCĐ còn rất hạn chế. Các nghiên cứu khác hầu hết được thực hiện nhằm tìm hiểu biểu hiện rối loạn chống đối ở trẻ như là một rối loạn phối hợp của một loại rối loạn được chú ý hơn là rối loạn tăng động giảm chú ý. Như vậy, hành vi gây hấn có thể xuất hiện từ rất sớm trong những năm đầu đời. Các kết quả cũng chỉ ra rằng, trẻ có hành vi gây hấn trong thời thơ ấu và vị thành niên thường có nguy cơ cao trở thành trẻ cá biệt, bị từ chối ở trường học, khó có thể duy trì được việc làm, trở thành tội phạm và khó kết hôn.

5.1. Đào Tạo và Tập Huấn Cho Giáo Viên Mầm Non Về ODD và Tâm Lý Trẻ Em

Để nâng cao nhận thức của giáo viên mầm non, cần tăng cường các chương trình đào tạo và tập huấn về ODD và tâm lý trẻ em. Các chương trình này cần cung cấp cho giáo viên kiến thức cơ bản về ODD, các dấu hiệu nhận biết, các nguyên nhân tiềm ẩn, và các phương pháp can thiệp hiệu quả. Ngoài ra, giáo viên cần được trang bị các kỹ năng giao tiếp, quản lý hành vi, và giải quyết xung đột để có thể hỗ trợ trẻ một cách tốt nhất. Đào tạo và tập huấn cần được thực hiện thường xuyên và liên tục để đảm bảo rằng giáo viên luôn cập nhật kiến thức và kỹ năng mới nhất.

5.2. Xây Dựng Mạng Lưới Hỗ Trợ và Chia Sẻ Kinh Nghiệm Giữa Giáo Viên Ở Buôn Ma Thuột

Xây dựng một mạng lưới hỗ trợ và chia sẻ kinh nghiệm giữa các giáo viên mầm non ở Buôn Ma Thuột là một cách hiệu quả để nâng cao nhận thức và năng lực của họ. Mạng lưới này có thể bao gồm các buổi hội thảo, các nhóm thảo luận, hoặc các diễn đàn trực tuyến, nơi giáo viên có thể chia sẻ những kinh nghiệm thực tế, thảo luận về các thách thức gặp phải, và tìm kiếm sự hỗ trợ từ đồng nghiệp. Sự chia sẻ kinh nghiệm giúp giáo viên học hỏi lẫn nhau, tìm ra các giải pháp sáng tạo, và cảm thấy được hỗ trợ và động viên trong công việc của mình.

VI. Nghiên Cứu Tiếp Theo Về ODD Và Nhận Thức Ở Buôn Ma Thuột

Những nghiên cứu về nhận thức của giáo viên nói chung và giáo viên mầm non về RLBBCĐ ở trẻ mầm non hầu như chưa có. Tuy nhiên, đã có nghiên cứu có liên quan đến giáo viên mầm non và quá trình chăm sóc giáo dục trẻ, trong đó có trẻ bướng bỉnh chống đối được thực hiện như nghiên cứu tìm hiểu về “Một số yếu tố ảnh hưởng đến hành vi ứng xử của giáo viên mầm non trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ”. Trong nghiên cứu này nhấn mạnh giáo viên mầm non có ảnh hưởng to lớn đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

6.1. Đề Xuất Nghiên Cứu Định Lượng Về Mối Liên Hệ Giữa Nhận Thức Và Can Thiệp ODD

Cần có các nghiên cứu định lượng để làm rõ hơn mối liên hệ giữa nhận thức của giáo viên và hiệu quả của các biện pháp can thiệp ODD. Các nghiên cứu này có thể sử dụng các phương pháp thống kê để phân tích mối tương quan giữa nhận thức của giáo viên (được đo bằng các thang đo ODD hoặc các bảng hỏi) và các chỉ số về sự cải thiện của trẻ (ví dụ: giảm các hành vi chống đối, cải thiện khả năng tập trung, tăng cường kỹ năng xã hội). Kết quả của các nghiên cứu này sẽ cung cấp bằng chứng khoa học để xây dựng các chương trình đào tạo và tập huấn hiệu quả hơn cho giáo viên.

6.2. Nghiên Cứu Định Tính Về Trải Nghiệm Của Giáo Viên Khi Làm Việc Với Trẻ ODD

Bên cạnh các nghiên cứu định lượng, các nghiên cứu định tính cũng rất quan trọng để hiểu sâu hơn về trải nghiệm của giáo viên khi làm việc với trẻ ODD. Các nghiên cứu này có thể sử dụng các phương pháp phỏng vấn sâu, quan sát, hoặc phân tích nội dung để khám phá những thách thức, khó khăn, và thành công mà giáo viên gặp phải trong quá trình can thiệp. Các nghiên cứu định tính có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những nhu cầu và mong muốn của giáo viên, và từ đó xây dựng các chương trình hỗ trợ phù hợp hơn.

Tổng quan nghiên cứu

Rối loạn bướng bỉnh chống đối (RLBBCĐ) là một trong những rối loạn hành vi phổ biến ở trẻ dưới 6 tuổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển tâm lý và xã hội của trẻ. Theo báo cáo của ngành giáo dục tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, tỷ lệ trẻ dưới 6 tuổi có biểu hiện RLBBCĐ tuy chưa được thống kê chính thức đầy đủ nhưng theo ước tính, số lượng trẻ có dấu hiệu này đang gia tăng, đặc biệt tại các trường mầm non tư thục. RLBBCĐ không chỉ ảnh hưởng đến trẻ mà còn tác động tiêu cực đến môi trường học tập và công tác của giáo viên mầm non (GVMN). Nhận thức của GVMN về RLBBCĐ đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục và hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng nhận thức của GVMN về RLBBCĐ ở trẻ dưới 6 tuổi tại thành phố Buôn Ma Thuột, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức này và đề xuất các giải pháp nâng cao nhận thức cho GVMN. Nghiên cứu được thực hiện trên 140 giáo viên mầm non tại các trường công lập, dân lập và tư thục trong năm học 2020-2021. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giáo dục mầm non, giảm thiểu các hành vi tiêu cực ở trẻ và hỗ trợ công tác chăm sóc giáo dục trẻ có rối loạn hành vi tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết hành vi xã hội (Ajzen, 2011; Skinner, 1996): Giải thích cách nhận thức và kinh nghiệm của GVMN ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát và quản lý hành vi của trẻ có RLBBCĐ trong lớp học.
• Mô hình nhận thức theo Hubert Dreyfus và Stuart Dreyfus (1980): Phân loại mức độ nhận thức của con người từ khởi nghiệp đến chuyên gia, được áp dụng để đánh giá mức độ nhận thức của GVMN về RLBBCĐ.
• Phân loại DSM-5 về RLBBCĐ: Cung cấp khung chuẩn về biểu hiện, chẩn đoán và tiêu chí đánh giá rối loạn bướng bỉnh chống đối ở trẻ dưới 6 tuổi.
• Khái niệm nhận thức trong tâm lý học: Nhận thức được hiểu là quá trình thu nhận, xử lý và vận dụng thông tin về RLBBCĐ, bao gồm nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính.

Các khái niệm chính bao gồm: RLBBCĐ, nhận thức của GVMN, biểu hiện hành vi, nguyên nhân và yếu tố nguy cơ, chẩn đoán, can thiệp, các yếu tố ảnh hưởng như tuổi, giới tính, trình độ đào tạo và thâm niên công tác.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định lượng và định tính:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 140 GVMN tại 8 trường mầm non trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, bao gồm công lập, dân lập và tư thục.
• Phương pháp chọn mẫu: Mẫu thuận tiện và ngẫu nhiên không xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.
• Công cụ nghiên cứu: Phiếu điều tra xây dựng dựa trên thang Likert 5 mức độ, gồm 21 câu hỏi về nhận thức biểu hiện, nguyên nhân, chẩn đoán và can thiệp RLBBCĐ; bảng phỏng vấn sâu với 4 GVMN có và chưa có kinh nghiệm chăm sóc trẻ RLBBCĐ.
• Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu định lượng, kiểm định độ tin cậy Cronbach’s alpha (α = 0,796), phân tích tương quan và so sánh các biến số; dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích nội dung nhằm làm rõ các vấn đề nổi bật.
• Timeline nghiên cứu: Thực hiện trong năm học 2020-2021, gồm giai đoạn xây dựng công cụ, thu thập dữ liệu, phân tích và báo cáo kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mức độ nhận thức chung của GVMN về RLBBCĐ còn hạn chế: Trung bình mức độ nhận thức đạt khoảng 3,2 trên thang 5 điểm, trong đó nhận thức về biểu hiện đạt 3,4, nguyên nhân 3,0, chẩn đoán 2,9 và can thiệp 3,1. Khoảng 45% GVMN chưa nhận biết đầy đủ các biểu hiện đặc trưng của RLBBCĐ.

2. Ảnh hưởng của trình độ đào tạo: GVMN có trình độ đại học trở lên có mức nhận thức cao hơn 15% so với nhóm trình độ trung cấp và cao đẳng (p < 0,05). Điều này cho thấy trình độ chuyên môn là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nhận thức về RLBBCĐ.

3. Thâm niên công tác liên quan tích cực đến nhận thức: GVMN có thâm niên công tác trên 10 năm có mức nhận thức cao hơn 12% so với nhóm dưới 5 năm kinh nghiệm (p < 0,05), phản ánh kinh nghiệm thực tiễn góp phần nâng cao hiểu biết về rối loạn này.

4. Giới tính và tuổi tác không có ảnh hưởng đáng kể: Do toàn bộ mẫu nghiên cứu là nữ, nên không đánh giá được sự khác biệt theo giới; tuổi tác không cho thấy mối tương quan rõ ràng với mức độ nhận thức (r = 0,12, p > 0,05).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhận thức của GVMN về RLBBCĐ ở trẻ dưới 6 tuổi tại Buôn Ma Thuột còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong lĩnh vực chẩn đoán và can thiệp. Điều này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước cho thấy giáo viên mầm non thường thiếu kiến thức chuyên sâu và kỹ năng quản lý hành vi trẻ có rối loạn (Miller et al., 2017; Álvarez Martino et al., 2016). Việc trình độ đào tạo và thâm niên công tác ảnh hưởng tích cực đến nhận thức cũng được nhiều nghiên cứu xác nhận, do kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn giúp GVMN nhận diện và xử lý các hành vi chống đối hiệu quả hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ nhận thức trung bình theo từng nhóm nội dung (biểu hiện, nguyên nhân, chẩn đoán, can thiệp) và bảng so sánh mức độ nhận thức theo trình độ đào tạo và thâm niên công tác. Các kết quả này nhấn mạnh nhu cầu đào tạo chuyên sâu và bồi dưỡng kỹ năng cho GVMN nhằm nâng cao năng lực phát hiện và hỗ trợ trẻ RLBBCĐ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về RLBBCĐ cho GVMN: Tập trung vào nhận diện biểu hiện, chẩn đoán sơ bộ và các biện pháp can thiệp hành vi phù hợp. Mục tiêu nâng mức độ nhận thức trung bình lên trên 4 điểm trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắk Lắk phối hợp với các chuyên gia tâm lý học.

2. Xây dựng tài liệu hướng dẫn và cẩm nang quản lý hành vi trẻ RLBBCĐ: Phát hành rộng rãi tại các trường mầm non, giúp GVMN có công cụ tham khảo nhanh và hiệu quả trong công tác giáo dục. Thời gian hoàn thành: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội và Sở Giáo dục.

3. Thúc đẩy hợp tác giữa nhà trường, gia đình và chuyên gia tâm lý: Thiết lập mạng lưới hỗ trợ can thiệp sớm cho trẻ RLBBCĐ, tăng cường trao đổi thông tin và phối hợp chăm sóc. Mục tiêu giảm 20% hành vi chống đối nghiêm trọng trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường mầm non, chuyên gia tâm lý, phụ huynh.

4. Đưa nội dung về RLBBCĐ vào chương trình đào tạo và bồi dưỡng GVMN: Cập nhật kiến thức mới, kỹ năng quản lý hành vi và can thiệp sớm trong chương trình đào tạo chính quy và bồi dưỡng thường xuyên. Thời gian triển khai: 1 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường đào tạo giáo viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên mầm non: Nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý hành vi trẻ có RLBBCĐ, từ đó cải thiện môi trường học tập và hỗ trợ phát triển toàn diện cho trẻ.

2. Chuyên gia tâm lý học và tâm thần học trẻ em: Sử dụng kết quả nghiên cứu để phát triển các chương trình can thiệp phù hợp, đồng thời hỗ trợ đào tạo và tư vấn cho giáo viên và phụ huynh.

3. Nhà quản lý giáo dục và các cơ quan chức năng: Là cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và hỗ trợ giáo viên mầm non trong công tác phát hiện và can thiệp sớm các rối loạn hành vi ở trẻ.

4. Phụ huynh và cộng đồng: Hiểu rõ hơn về RLBBCĐ, phối hợp với nhà trường và chuyên gia trong việc chăm sóc, giáo dục và hỗ trợ trẻ có hành vi chống đối, góp phần giảm thiểu các tác động tiêu cực.

Câu hỏi thường gặp

1. RLBBCĐ là gì và biểu hiện như thế nào ở trẻ dưới 6 tuổi?
   RLBBCĐ là rối loạn hành vi với các biểu hiện như thường xuyên tức giận, cáu kỉnh, cãi cọ, không vâng lời và thách thức người lớn kéo dài ít nhất 6 tháng. Trẻ có thể quấy rầy người khác, đổ lỗi cho người khác và có hành vi thù hằn.

2. Tại sao nhận thức của giáo viên mầm non về RLBBCĐ lại quan trọng?
   Giáo viên là người tiếp xúc trực tiếp với trẻ, nhận thức đúng giúp phát hiện sớm các hành vi bất thường, từ đó phối hợp với gia đình và chuyên gia can thiệp kịp thời, giảm thiểu hậu quả tiêu cực cho trẻ và môi trường học tập.

3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến nhận thức của giáo viên về RLBBCĐ?
   Trình độ đào tạo và thâm niên công tác là hai yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến nhận thức của giáo viên. Tuổi tác và giới tính không có ảnh hưởng rõ ràng trong nghiên cứu này.

4. Các biện pháp can thiệp hiệu quả cho trẻ RLBBCĐ là gì?
   Can thiệp hành vi là phương pháp phổ biến và hiệu quả, bao gồm tập huấn quản lý hành vi cho cha mẹ và giáo viên, liệu pháp cá nhân quản lý cơn giận, và phối hợp đa ngành giữa nhà trường, gia đình và chuyên gia tâm lý.

5. Làm thế nào để nâng cao nhận thức của giáo viên mầm non về RLBBCĐ?
   Thông qua các khóa đào tạo chuyên sâu, xây dựng tài liệu hướng dẫn, cập nhật nội dung đào tạo chính quy và bồi dưỡng thường xuyên, đồng thời tăng cường hỗ trợ từ chuyên gia và mạng lưới phối hợp can thiệp.

Kết luận

• Nhận thức của giáo viên mầm non tại Buôn Ma Thuột về RLBBCĐ ở trẻ dưới 6 tuổi còn hạn chế, đặc biệt trong lĩnh vực chẩn đoán và can thiệp.
• Trình độ đào tạo và thâm niên công tác là những yếu tố ảnh hưởng tích cực đến mức độ nhận thức của giáo viên.
• Cần thiết triển khai các chương trình đào tạo, bồi dưỡng và xây dựng tài liệu hỗ trợ nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý hành vi trẻ RLBBCĐ.
• Hợp tác chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và chuyên gia tâm lý là yếu tố then chốt trong việc can thiệp hiệu quả cho trẻ.
• Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm tổ chức đào tạo, phát triển tài liệu hướng dẫn và xây dựng mạng lưới hỗ trợ can thiệp sớm trong vòng 1-2 năm tới.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao nhận thức và kỹ năng của giáo viên mầm non, góp phần tạo môi trường giáo dục lành mạnh, hỗ trợ sự phát triển toàn diện cho trẻ em có RLBBCĐ!