Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin từ những năm 1990, hình thức học trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt đối với người học trưởng thành không thể tham gia các lớp học trực tiếp do giới hạn về thời gian và địa điểm. Tại Việt Nam, các khóa học tiếng Anh trực tuyến đã được nhiều tổ chức giáo dục triển khai nhằm nâng cao trình độ ngoại ngữ cho người học. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc hiểu rõ nhận thức của người học về sự tương tác và thái độ của họ đối với việc học tiếng Anh trực tuyến. Nghiên cứu này được thực hiện trong vòng sáu tháng tại nền tảng học trực tuyến Tesse.io tại TP. Hồ Chí Minh, với sự tham gia của 96 người học trưởng thành ở trình độ tiền trung cấp và trung cấp.
Mục tiêu chính của nghiên cứu là khảo sát nhận thức của người học về sự tương tác với giáo viên, bạn học và nội dung khóa học, đồng thời khám phá thái độ của họ đối với việc học tiếng Anh trực tuyến. Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp khảo sát trực tuyến và phỏng vấn sâu, phân tích dữ liệu bằng phần mềm SPSS phiên bản 20 và phương pháp phân tích chủ đề. Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả học tập trực tuyến mà còn cung cấp cơ sở để các nhà quản lý, giáo viên và nhà phát triển nền tảng điều chỉnh và nâng cao chất lượng giảng dạy.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết trọng tâm: lý thuyết học trực tuyến của Anderson (2011) và mô hình thái độ ABC của Ellis (1956). Lý thuyết của Anderson nhấn mạnh vai trò của tương tác trong môi trường học trực tuyến, bao gồm ba loại tương tác chính: tương tác giữa học viên và giáo viên, tương tác giữa học viên với nhau, và tương tác giữa học viên với nội dung khóa học. Mô hình ABC phân tích thái độ thành ba thành phần: cảm xúc (affective), hành vi (behavioral), và nhận thức (cognitive), giúp hiểu sâu sắc cách người học phản ứng và hành xử trong quá trình học tập.
Ba khái niệm chính được tập trung trong nghiên cứu gồm:
- Tương tác học viên - giáo viên: trao đổi, phản hồi giữa người học và giảng viên qua các công cụ trực tuyến.
- Tương tác học viên - học viên: sự hợp tác, chia sẻ thông tin giữa các học viên trong lớp học trực tuyến.
- Tương tác học viên - nội dung khóa học: cách người học tiếp cận, tương tác và xử lý tài liệu học tập trên nền tảng trực tuyến.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu áp dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods) kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi trực tuyến với 96 người học trưởng thành ở trình độ tiền trung cấp và trung cấp, sử dụng thang đo Likert 5 mức độ để đánh giá nhận thức và thái độ. Dữ liệu định tính được thu thập qua 10 cuộc phỏng vấn trực tuyến sâu nhằm làm rõ và bổ sung cho kết quả khảo sát.
Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp thuận tiện (convenience sampling) từ nhóm học viên đang theo học tại Tesse.io trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2020. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 20 để tính toán trung bình, độ lệch chuẩn và hệ số Cronbach Alpha nhằm đảm bảo độ tin cậy của thang đo. Dữ liệu phỏng vấn được phân tích theo phương pháp phân tích chủ đề (thematic analysis) để nhận diện các chủ đề chính phản ánh quan điểm của người học.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Nhận thức về tương tác với giáo viên: Người học đánh giá cao sự hướng dẫn và khích lệ từ giáo viên trong các lớp học trực tuyến, với điểm trung bình khoảng 4.2 trên thang 5. Họ cảm thấy tương tác này giúp cải thiện hiệu quả học tập và tạo động lực tham gia lớp học.
Nhận thức về tương tác với bạn học: Khoảng 78% người học cho biết họ thường xuyên trao đổi tài liệu, liên kết và thảo luận nhóm qua các công cụ trực tuyến, tạo nên môi trường học tập cộng tác tích cực. Tỷ lệ này cao hơn so với một số nghiên cứu trước đây tại các môi trường học trực tuyến khác.
Nhận thức về tương tác với nội dung khóa học: Nội dung khóa học được đánh giá phù hợp với kỳ vọng của người học, dễ dàng tương tác thông qua các công cụ đa dạng trên nền tảng Tesse.io, với điểm trung bình 4.0. Người học cảm thấy tài liệu học tập được thiết kế tốt hỗ trợ việc tiếp thu kiến thức hiệu quả.
Thái độ đối với việc học tiếng Anh trực tuyến: Người học thể hiện thái độ tích cực về cảm xúc, hành vi và nhận thức. Họ cảm thấy thoải mái khi sử dụng thiết bị thông minh, thuận tiện về thời gian và đánh giá cao phản hồi từ giáo viên. Hơn 85% người học thường xuyên tham gia các lớp học trực tuyến và chủ động tham gia các lớp học thêm miễn phí.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy sự tương tác giữa học viên và giáo viên là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự hài lòng và hiệu quả học tập trực tuyến, phù hợp với lý thuyết của Anderson (2011). Tương tác giữa học viên với nhau cũng đóng vai trò thúc đẩy tinh thần hợp tác và phát triển kỹ năng xã hội, đồng thời giúp tăng tỷ lệ hoàn thành khóa học. Nội dung khóa học được thiết kế phù hợp giúp người học dễ dàng tiếp cận và tương tác, góp phần nâng cao nhận thức và thái độ tích cực.
So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này tương đồng với nghiên cứu tại Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ về vai trò của tương tác và thái độ trong học trực tuyến. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra một số hạn chế như một số học viên còn bỡ ngỡ với phương pháp học trực tuyến và gặp khó khăn về kỹ thuật, điều này cần được cải thiện để nâng cao trải nghiệm học tập.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ hài lòng về từng loại tương tác và biểu đồ tròn phân bố thái độ tích cực, trung lập và tiêu cực của người học, giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đào tạo giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ và phương pháp giảng dạy trực tuyến nhằm cải thiện chất lượng tương tác với học viên. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban quản lý Tesse và phòng đào tạo.
Phát triển công cụ hỗ trợ tương tác học viên: Cải tiến các tính năng trên nền tảng để thúc đẩy giao tiếp giữa học viên với nhau, như phòng chat nhóm, diễn đàn thảo luận, chia sẻ tài liệu. Thời gian: 3-4 tháng; Chủ thể: Bộ phận phát triển web.
Cải tiến nội dung khóa học: Đa dạng hóa tài liệu học tập, tích hợp các bài tập tương tác và phản hồi tự động để tăng cường sự tương tác giữa học viên và nội dung. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Ban biên soạn chương trình và giáo viên.
Hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn học tập cho học viên: Thiết lập kênh hỗ trợ kỹ thuật nhanh chóng và tư vấn học tập để giúp học viên vượt qua khó khăn trong quá trình học trực tuyến. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Bộ phận hỗ trợ khách hàng và giáo viên.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Người học tiếng Anh trực tuyến: Nhận thức rõ hơn về vai trò của tương tác và thái độ trong việc nâng cao hiệu quả học tập, từ đó điều chỉnh phương pháp học phù hợp.
Giáo viên dạy tiếng Anh trực tuyến: Hiểu sâu sắc về nhu cầu và kỳ vọng của học viên, từ đó thiết kế các hoạt động tương tác hiệu quả và tăng cường động lực học tập.
Quản lý và nhà phát triển nền tảng học trực tuyến: Có cơ sở để cải tiến công nghệ, thiết kế giao diện và nội dung phù hợp với người học, nâng cao chất lượng dịch vụ.
Các nhà nghiên cứu giáo dục và ngôn ngữ: Tham khảo dữ liệu thực tiễn về nhận thức và thái độ của người học trưởng thành trong môi trường học trực tuyến tại Việt Nam, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao tương tác giữa học viên và giáo viên lại quan trọng trong học trực tuyến?
Tương tác này giúp học viên nhận được phản hồi kịp thời, cảm thấy được hỗ trợ và khích lệ, từ đó tăng động lực và hiệu quả học tập. Ví dụ, học viên tại Tesse.io đánh giá cao sự hướng dẫn của giáo viên qua các buổi học trực tuyến.Làm thế nào để học viên có thể tăng cường tương tác với bạn học trong lớp trực tuyến?
Học viên nên chủ động tham gia thảo luận nhóm, chia sẻ tài liệu và trao đổi kinh nghiệm qua các công cụ chat hoặc diễn đàn trên nền tảng học. Nghiên cứu cho thấy 78% học viên tại Tesse thường xuyên thực hiện điều này.Nội dung khóa học trực tuyến cần có những yếu tố gì để thu hút người học?
Nội dung cần phù hợp với trình độ, có tính tương tác cao, đa dạng hình thức như video, bài tập, tài liệu tham khảo và cung cấp phản hồi tự động. Điều này giúp học viên dễ dàng tiếp thu và duy trì hứng thú học tập.Thái độ tích cực ảnh hưởng thế nào đến kết quả học tập trực tuyến?
Thái độ tích cực về cảm xúc, hành vi và nhận thức giúp học viên chủ động tham gia, kiên trì và áp dụng kiến thức hiệu quả hơn, từ đó cải thiện kết quả học tập. Tại Tesse, hơn 85% học viên thể hiện thái độ tích cực và thường xuyên tham gia lớp học.Làm sao để khắc phục khó khăn về kỹ thuật trong học trực tuyến?
Cần có hệ thống hỗ trợ kỹ thuật nhanh chóng, hướng dẫn sử dụng nền tảng chi tiết và tư vấn kịp thời cho học viên. Đồng thời, giáo viên cũng nên linh hoạt trong việc sử dụng các công cụ để giảm thiểu rào cản kỹ thuật.
Kết luận
- Nghiên cứu khẳng định nhận thức tích cực về tương tác với giáo viên, bạn học và nội dung khóa học góp phần nâng cao hiệu quả học tiếng Anh trực tuyến.
- Thái độ tích cực của người học về cảm xúc, hành vi và nhận thức là yếu tố then chốt thúc đẩy sự tham gia và thành công trong học tập.
- Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở thực tiễn để cải tiến phương pháp giảng dạy, thiết kế khóa học và phát triển nền tảng học trực tuyến tại Tesse.io.
- Các đề xuất về đào tạo giáo viên, phát triển công cụ tương tác, cải tiến nội dung và hỗ trợ kỹ thuật được đưa ra nhằm nâng cao chất lượng học tập trực tuyến.
- Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về nhận thức và thái độ của người học trong môi trường học trực tuyến tại Việt Nam, đồng thời kêu gọi các bên liên quan hành động để phát triển giáo dục trực tuyến hiệu quả hơn.