Nghiên Cứu Về Nghệ Thuật Tiểu Thuyết Của Vũ Trọng Phụng

• Tác giả: Đinh Lưu
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Văn Hạnh
• Trường học: Trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Văn Học Việt Nam
• Đề tài: Nghiên Cứu Về Nghệ Thuật Tiểu Thuyết Của Vũ Trọng Phụng
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ
• Năm xuất bản: 2002
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG
• 1.1. Hoàn cảnh xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX, đặc biệt giai đoạn 1930 - 1945
• 1.2. Tình hình văn học giai đoạn 1930 - 1945
• 1.2.1. Tình hình tiểu thuyết giai đoạn 1930 - 1945
• 1.2.2. Trường phái văn học tả chân
• 1.2.3. Vị trí, vai trò của Vũ Trọng Phụng trong trường phái tả chân
• 1.2.4. Sáng tác của Vũ Trọng Phụng
• 2. CHƯƠNG 2: TƯ TƯỞNG NGHỆ THUẬT, QUAN NIỆM NGHỆ THUẬT, MÔ HÌNH TIỂU THUYẾT VŨ TRỌNG PHỤNG
• 2.1. Tư tưởng nghệ thuật của Vũ Trọng Phụng
• 2.1.1. Diễn biến tư tưởng nghệ thuật của Vũ Trọng Phụng trong tiểu thuyết
• 2.2. Quan niệm nghệ thuật
• 2.2.1. Quan niệm của Vũ Trọng Phụng về nghệ thuật
• 2.2.2. Quan niệm của Vũ Trọng Phụng về tiểu thuyết
• 2.3. Mô hình tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng
• 2.3.1. Tiểu thuyết tả chân xã hội
• 2.3.2. Tiểu thuyết phanh phui cái xấu, cái ác
• 2.3.3. Tiểu thuyết của nỗi đau đời và lòng xót thương
• 2.3.4. Tiểu thuyết trào phúng châm biếm, đả kích
• 3. CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG CỐT TRUYỆN, TÌNH TIẾT TRONG TIỂU THUYẾT VŨ TRỌNG PHỤNG
• 3.1. Nghệ thuật xây dựng cốt truyện
• 3.1.1. Khái niệm cốt truyện
• 3.1.2. Các loại hình cốt truyện
• 3.1.3. Các mô típ cốt truyện
• 3.2. Nghệ thuật xây dựng tình tiết
• 3.2.1. Các kiểu nghệ thuật xây dựng tình tiết
• 3.2.2. Hệ thống tình tiết
• 3.2.3. Mạch truyện và các đường dây nối kết
• 4. CHƯƠNG 4: NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT TRONG TIỂU THUYẾT VŨ TRỌNG PHỤNG
• 4.1. Vị trí nhân vật trong tiểu thuyết
• 4.2. Thế giới nhân vật và các cách tiếp cận nhân vật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng
• 4.3. Các thủ pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật
• 4.3.1. Xây dựng nhân vật qua miêu tả ngoại hình
• 4.3.2. Xây dựng nhân vật qua miêu tả nội tâm
• 4.3.3. Xây dựng nhân vật qua miêu tả tính cách
• 4.3.4. Xây dựng nhân vật qua miêu tả hành động
• 5. CHƯƠNG 5: KHÔNG GIAN, THỜI GIAN NGHỆ THUẬT, NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT TRONG TIỂU THUYẾT VŨ TRỌNG PHỤNG
• 5.1. Không gian - thời gian nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng
• 5.2. Trục di động của tọa độ không - thời gian trong nghệ thuật kể chuyện của Vũ Trọng Phụng
• 5.3. Ngôn ngữ nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng
• 5.3.1. Ngôn ngữ kể
• 5.3.2. Ngôn ngữ đối thoại
• 5.3.3. Một số đặc điểm ngôn ngữ nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Giá Trị Nghệ Thuật Tiểu Thuyết Vũ Trọng Phụng

Vũ Trọng Phụng, một nhà văn hiện thực phê phán xuất sắc của văn học Việt Nam, đã để lại một di sản đồ sộ dù cuộc đời và sự nghiệp ngắn ngủi. Ông nổi tiếng với những tác phẩm mang đậm tính hiện thực xã hội, chủ nghĩa hiện thực phê phán và chủ nghĩa tự nhiên, phản ánh chân thực những mặt trái của xã hội Việt Nam thời thuộc địa. Nghiên cứu về nghệ thuật tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng không chỉ là khám phá vẻ đẹp văn chương mà còn là hiểu sâu sắc hơn về giá trị nhân đạo và đóng góp cho văn học Việt Nam. Các tác phẩm của ông, như Số Đỏ, Giông Tố, Vỡ Đê, đã trở thành những tượng đài văn học, được nghiên cứu và phân tích dưới nhiều góc độ khác nhau. Việc đánh giá đúng đắn phong cách nghệ thuật Vũ Trọng Phụng đòi hỏi sự xem xét toàn diện, tránh những định kiến và đánh giá phiến diện. 'Vũ Trọng Phụng, có thể nói thành vấn đề ngay từ khi vừa xuất hiện trên văn đàn' [72, tr.].

1.1. Ảnh hưởng xã hội đến sáng tác của Vũ Trọng Phụng

Hoàn cảnh xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX, với những biến động chính trị, kinh tế và văn hóa sâu sắc, đã ảnh hưởng lớn đến sáng tác của Vũ Trọng Phụng. Sự xung đột giữa truyền thống và hiện đại, sự tha hóa của các giá trị đạo đức, và sự bất công xã hội đã trở thành những đề tài chính trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng. Ông đã phản ánh một cách chân thực và sắc sảo những vấn đề này, góp phần thức tỉnh ý thức xã hội và khơi dậy tinh thần đấu tranh của người dân. Các tác phẩm của ông không chỉ là những bức tranh hiện thực về xã hội mà còn là những lời tố cáo mạnh mẽ đối với những bất công và áp bức. Cái nhìn hiện thực của Vũ Trọng Phụng đã mở ra một hướng đi mới cho văn học Việt Nam.

1.2. Vị trí của Vũ Trọng Phụng trong văn học hiện thực phê phán

Vũ Trọng Phụng giữ một vị trí quan trọng trong dòng văn học hiện thực phê phán Việt Nam. Ông đã kế thừa và phát triển những thành tựu của các nhà văn hiện thực trước đó, đồng thời mang đến những đóng góp mới mẻ và độc đáo. Phong cách trào phúng, nghệ thuật châm biếm sắc sảo, và bút pháp hiện thực mạnh mẽ đã giúp ông tạo nên một dấu ấn riêng biệt trong văn đàn. Các tác phẩm của ông không chỉ phản ánh những vấn đề xã hội một cách chân thực mà còn thể hiện một cái nhìn nhân văn sâu sắc đối với con người. Giá trị nghệ thuật và tư tưởng của ông đã được khẳng định qua thời gian và tiếp tục được nghiên cứu và đánh giá cao.

II. Thách Thức Đánh Giá Khách Quan Nghệ Thuật Vũ Trọng Phụng

Việc đánh giá nghệ thuật tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng gặp phải không ít thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là vượt qua những định kiến và đánh giá phiến diện, vốn xuất phát từ những quan điểm chính trị và xã hội khác nhau. Trong quá khứ, tác phẩm Vũ Trọng Phụng đã từng bị lên án vì bị cho là dâm uế, bôi nhọ người cộng sản, và coi khinh lao động. Tuy nhiên, những đánh giá này thường không dựa trên sự phân tích khách quan và toàn diện về giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Ngày nay, cần có một cái nhìn cởi mở và công bằng hơn, tập trung vào những giá trị văn chương và những đóng góp của ông cho văn học Việt Nam. 'Nếu ví dư luận của giới văn học như một dòng nước thì Vũ Trọng Phụng giống như một vật nổi trong dòng xoáy của nó. Vật nổi này cứ trôi nổi dập dềnh, có khi chìm xuống tưởng chừng như đã mất tăm.'

2.1. Ảnh hưởng của yếu tố chính trị đến việc nghiên cứu Vũ Trọng Phụng

Yếu tố chính trị đã có ảnh hưởng không nhỏ đến việc nghiên cứu và đánh giá tác phẩm Vũ Trọng Phụng. Trong những giai đoạn lịch sử nhất định, những quan điểm chính trị khác nhau đã dẫn đến những đánh giá trái chiều về nội dung tư tưởng và giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Điều này đã gây khó khăn cho việc tiếp cận và phân tích một cách khách quan và toàn diện. Việc vượt qua những ảnh hưởng chính trị và tập trung vào những giá trị văn chương là điều cần thiết để có được một cái nhìn công bằng và chính xác về sáng tác của Vũ Trọng Phụng.

2.2. Thiếu hụt nghiên cứu chuyên sâu về nghệ thuật tiểu thuyết

So với những nghiên cứu về nội dung tư tưởng và giá trị xã hội của tác phẩm Vũ Trọng Phụng, những nghiên cứu chuyên sâu về nghệ thuật tiểu thuyết của ông còn khá hạn chế. Điều này đã dẫn đến việc chưa khai thác hết những tiềm năng và giá trị của phong cách nghệ thuật Vũ Trọng Phụng. Cần có nhiều hơn nữa những công trình nghiên cứu tập trung vào các yếu tố như ngôn ngữ trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng, kết cấu tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng, nghệ thuật xây dựng nhân vật, và nghệ thuật kể chuyện để có được một cái nhìn đầy đủ và sâu sắc hơn về tài năng văn chương của ông.

III. Giải Pháp Phân Tích Cốt Truyện và Tình Tiết Vũ Trọng Phụng

Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên nghệ thuật tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng là nghệ thuật xây dựng cốt truyện và tình tiết. Các tác phẩm của ông thường có cốt truyện phức tạp, nhiều lớp lang, với những tình tiết bất ngờ và hấp dẫn. Ông đã sử dụng một cách tài tình các kỹ thuật như tạo xung đột, tạo kịch tính, và tạo nút thắt để thu hút sự chú ý của người đọc. Việc phân tích cấu trúc tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách ông xây dựng câu chuyện, phát triển nhân vật, và truyền tải thông điệp. 'Xét ở góc độ nghệ thuật: những bài viết nghiên cứu về nghệ thuật tiểu thuyết chiếm một tỉ lệ khá khiêm tốn so với những gì viết về Vũ Trọng Phụng'.

3.1. Các loại hình cốt truyện thường gặp trong tiểu thuyết

Cốt truyện trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng rất đa dạng và phong phú. Có thể nhận thấy nhiều loại hình cốt truyện khác nhau, từ cốt truyện tuyến tính truyền thống đến cốt truyện phi tuyến tính phức tạp. Ông thường sử dụng các mô típ cốt truyện quen thuộc như sự xung đột giữa các thế lực xã hội, sự tha hóa của con người, và sự đấu tranh cho công lý. Tuy nhiên, ông luôn biết cách làm mới và sáng tạo những mô típ này, tạo nên những câu chuyện độc đáo và hấp dẫn. Việc phân tích các loại hình cốt truyện giúp chúng ta hiểu rõ hơn về ý đồ nghệ thuật của tác giả.

3.2. Nghệ thuật tạo dựng tình tiết gay cấn bất ngờ

Tình tiết trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng thường được xây dựng một cách tỉ mỉ và công phu, với nhiều yếu tố bất ngờ và gây cấn. Ông đã sử dụng một cách tài tình các kỹ thuật như tạo mâu thuẫn, tạo cao trào, và tạo nút thắt để thu hút sự chú ý của người đọc và đẩy câu chuyện lên đến đỉnh điểm. Những tình tiết này không chỉ làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn mà còn giúp làm nổi bật những vấn đề xã hội và những phẩm chất của nhân vật. Hệ thống tình tiết được xây dựng một cách logic và chặt chẽ, tạo nên một bức tranh hiện thực sống động và chân thực.

IV. Bí Quyết Khám Phá Nghệ Thuật Xây Dựng Nhân Vật VTP

Nghiên cứu nghệ thuật xây dựng nhân vật là một phần quan trọng trong việc khám phá nghệ thuật tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng. Ông đã tạo ra một thế giới nhân vật phong phú và đa dạng, từ những nhân vật chính diện đến những nhân vật phản diện, từ những nhân vật có tính cách phức tạp đến những nhân vật có tính cách đơn giản. Các nhân vật của ông thường được xây dựng một cách chân thực và sống động, với những đặc điểm riêng biệt và những số phận khác nhau. 'Người ta sở dĩ ham đọc văn ông là vì ngọn bút tả chân của ông'.

4.1. Thế giới nhân vật đa dạng và phong phú

Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng rất đa dạng và phong phú, phản ánh đầy đủ các tầng lớp và thành phần trong xã hội Việt Nam thời thuộc địa. Ông đã khắc họa thành công những hình ảnh như Số Đỏ, Bà Phó Đoan, Nghị Hách, ... Mỗi nhân vật mang một số phận, một tính cách và một câu chuyện riêng, góp phần tạo nên một bức tranh xã hội sinh động và chân thực. Việc nghiên cứu thế giới nhân vật giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quan điểm nghệ thuật và tư tưởng nhân văn của tác giả.

4.2. Thủ pháp miêu tả ngoại hình và nội tâm nhân vật

Vũ Trọng Phụng sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật khác nhau để xây dựng nhân vật, trong đó miêu tả ngoại hình và nội tâm là hai thủ pháp quan trọng nhất. Ông đã miêu tả ngoại hình nhân vật một cách chi tiết và sắc sảo, giúp người đọc hình dung rõ nét về diện mạo và phong thái của họ. Đồng thời, ông cũng đi sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật, khám phá những suy nghĩ, cảm xúc và động cơ hành động của họ. Sự kết hợp giữa miêu tả ngoại hình và nội tâm giúp tạo nên những nhân vật có tính cách phức tạp và chân thực.

4.3. Ngôn ngữ và hành động thể hiện tính cách nhân vật

Ngôn ngữ và hành động là hai yếu tố quan trọng trong việc thể hiện tính cách nhân vật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng. Ông đã sử dụng ngôn ngữ một cách khéo léo và linh hoạt, phù hợp với từng nhân vật và từng hoàn cảnh khác nhau. Lời thoại nhân vật thường mang đậm dấu ấn cá nhân, thể hiện trình độ văn hóa, địa vị xã hội, và tính cách của họ. Hành động của nhân vật cũng được miêu tả một cách tỉ mỉ và chi tiết, giúp người đọc hiểu rõ hơn về động cơ và mục đích của họ.

V. Phương Pháp Nghiên Cứu Không Gian Thời Gian Nghệ Thuật VTP

Không gian và thời gian là hai yếu tố quan trọng tạo nên thế giới nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng. Ông đã sử dụng không gian và thời gian một cách sáng tạo để phản ánh những biến động xã hội, những xung đột văn hóa, và những số phận con người. Việc nghiên cứu không gian nghệ thuật và thời gian nghệ thuật giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cái nhìn hiện thực và tư tưởng nghệ thuật của tác giả. 'Sẽ là rất nặng nề và không ít khó khăn, phức tạp khi nghiên cứu nghệ thuật tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng'.

5.1. Đặc điểm không gian nghệ thuật trong tiểu thuyết

Không gian nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng thường là những không gian đô thị chật chội, ô nhiễm, và đầy rẫy những tệ nạn xã hội. Ông đã miêu tả một cách chân thực và sống động những khu phố nghèo, những nhà thổ, những sòng bạc, và những chốn ăn chơi trụy lạc. Những không gian này không chỉ là bối cảnh cho câu chuyện mà còn là biểu tượng cho sự tha hóa và suy đồi của xã hội. Việc phân tích không gian nghệ thuật giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cái nhìn phê phán của tác giả đối với xã hội đương thời.

5.2. Thời gian nghệ thuật và tính chất lịch sử xã hội

Thời gian nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng thường gắn liền với những biến động lịch sử và xã hội quan trọng của Việt Nam thời thuộc địa. Ông đã miêu tả một cách chân thực và sống động những sự kiện lịch sử như phong trào Đông Dương Đại Hội, cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1929-1933, và cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai. Những sự kiện này không chỉ là bối cảnh cho câu chuyện mà còn là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến số phận của nhân vật. Việc nghiên cứu thời gian nghệ thuật giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quan điểm lịch sử và ý thức xã hội của tác giả.

VI. Kết Luận Giá Trị Vĩnh Cửu Nghệ Thuật Tiểu Thuyết VTP

Nghệ thuật tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng có giá trị vĩnh cửu trong lịch sử văn học Việt Nam. Ông đã để lại một di sản văn học đồ sộ và độc đáo, với những tác phẩm mang đậm tính hiện thực, nhân văn, và sáng tạo. Những đóng góp của ông cho văn học Việt Nam đã được khẳng định qua thời gian và tiếp tục được nghiên cứu và đánh giá cao.

6.1. Đóng góp của Vũ Trọng Phụng cho văn học Việt Nam

Vũ Trọng Phụng đã có những đóng góp to lớn cho văn học Việt Nam. Ông đã làm phong phú thêm di sản văn học của dân tộc với những tác phẩm có giá trị nghệ thuật và tư tưởng sâu sắc. Ông đã góp phần phát triển chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa phê phán trong văn học Việt Nam, đồng thời mở ra những hướng đi mới cho nghệ thuật tiểu thuyết. Những tác phẩm của ông không chỉ là những bức tranh hiện thực về xã hội mà còn là những lời cảnh báo về những nguy cơ và thách thức mà xã hội phải đối mặt.

6.2. Ảnh hưởng của phong cách nghệ thuật đến các thế hệ sau

Phong cách nghệ thuật Vũ Trọng Phụng đã có ảnh hưởng sâu sắc đến các thế hệ nhà văn sau này. Ông đã truyền cảm hứng cho nhiều nhà văn trẻ theo đuổi chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa phê phán, đồng thời khuyến khích họ sáng tạo những tác phẩm có giá trị nghệ thuật và tư tưởng cao. Những đóng góp của ông cho văn học Việt Nam sẽ tiếp tục được ghi nhớ và tôn vinh trong tương lai.