Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và yêu cầu nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, động lực làm việc (ĐLLV) của người lao động (NLĐ) trở thành yếu tố then chốt quyết định sự thành công của doanh nghiệp. Tại Công ty Thuốc lá nguyên liệu Khatoco, với đặc thù ngành nghề sản xuất thuốc lá nguyên liệu, nguồn nhân lực không chỉ cần có chuyên môn mà còn phải có động lực làm việc cao để đảm bảo năng suất và chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, thực tế cho thấy ĐLLV của NLĐ tại công ty chưa đạt mức mong muốn, biểu hiện qua tỷ lệ thôi việc cao và hiệu quả công việc thấp. Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2022 tại trụ sở chính ở Nha Trang và kho thu mua tại Đắk Lắk nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến ĐLLV của NLĐ, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao động lực làm việc, góp phần tăng năng suất và lợi nhuận cho công ty. Tổng cộng 184 mẫu khảo sát được thu thập, chiếm 100% tổng số NLĐ tại công ty, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản trị nhân sự, giúp ban lãnh đạo tập trung cải thiện các yếu tố ảnh hưởng đến ĐLLV, từ đó phát huy tối đa năng lực và sự cống hiến của NLĐ.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về động lực làm việc nổi bật như Tháp nhu cầu Maslow, Lý thuyết hai nhân tố Herzberg và Lý thuyết thiết lập mục tiêu của Locke và Latham. Maslow phân loại nhu cầu của con người theo thứ tự từ nhu cầu sinh lý đến nhu cầu tự thể hiện, nhấn mạnh rằng ĐLLV phụ thuộc vào việc thỏa mãn các nhu cầu này. Herzberg phân biệt hai nhóm yếu tố ảnh hưởng đến ĐLLV: yếu tố duy trì (điều kiện làm việc, lương bổng) và yếu tố động viên (thành tích, sự công nhận). Lý thuyết thiết lập mục tiêu nhấn mạnh vai trò của mục tiêu cụ thể, thách thức và phản hồi kịp thời trong việc thúc đẩy hiệu suất làm việc. Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo lý thuyết về mối quan hệ giữa NLĐ với cấp trên và đồng nghiệp, cơ hội đào tạo, thăng tiến, cũng như thù lao vật chất và phi vật chất như các nhân tố ảnh hưởng đến ĐLLV.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được tiến hành theo hai giai đoạn: nghiên cứu sơ bộ sử dụng phương pháp định tính và định lượng để xây dựng bộ câu hỏi khảo sát; nghiên cứu chính thức sử dụng phương pháp điều tra chọn mẫu toàn bộ NLĐ tại công ty (184 mẫu). Dữ liệu được thu thập qua bảng hỏi với 32 biến quan sát thuộc 5 nhân tố độc lập và 1 biến phụ thuộc (ĐLLV). Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 18, bao gồm kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để đánh giá giá trị thang đo, và mô hình hồi quy tuyến tính bội để kiểm định các giả thuyết về mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến ĐLLV. Phương pháp chọn mẫu kết hợp phân tầng và thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện và thuận lợi trong thu thập dữ liệu. Quy mô mẫu 184 được đánh giá phù hợp với yêu cầu phân tích EFA và hồi quy đa biến.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng của thù lao vật chất đến ĐLLV: Yếu tố thù lao vật chất có mức độ tác động cao nhất đến ĐLLV với hệ số hồi quy β = 0,42 (p < 0,01), cho thấy NLĐ rất nhạy cảm với các chính sách lương thưởng và phúc lợi. Thu nhập phù hợp và kịp thời giúp tăng sự hài lòng và cam kết làm việc.
Ảnh hưởng của điều kiện làm việc (ĐKLV): ĐKLV có tác động tích cực đáng kể (β = 0,28, p < 0,05) đến ĐLLV. Môi trường làm việc sạch sẽ, an toàn và trang thiết bị đầy đủ tạo điều kiện thuận lợi cho NLĐ phát huy năng lực.
Mối quan hệ với cấp trên và đồng nghiệp: Mặc dù có tác động tích cực, nhưng mức độ ảnh hưởng thấp nhất trong các nhân tố (β = 0,15, p < 0,05). Mối quan hệ thân thiện, hỗ trợ giúp NLĐ cảm thấy gắn bó hơn nhưng chưa phải là yếu tố quyết định.
Cơ hội đào tạo, thăng tiến và đánh giá kết quả công việc: Yếu tố này có tác động trung bình (β = 0,25, p < 0,05), thể hiện vai trò quan trọng của việc phát triển nghề nghiệp và sự công bằng trong đánh giá nhằm duy trì động lực làm việc.
Thù lao phi vật chất: Bao gồm các chế độ bảo hiểm, nghỉ phép và phúc lợi khác cũng góp phần nâng cao ĐLLV với mức tác động vừa phải (β = 0,22, p < 0,05).
Các kết quả trên được minh họa qua biểu đồ cột thể hiện hệ số hồi quy của từng nhân tố, giúp trực quan hóa mức độ ảnh hưởng. So sánh với các nghiên cứu trong và ngoài nước cho thấy sự nhất quán về vai trò quan trọng của thù lao vật chất và điều kiện làm việc trong việc tạo động lực cho NLĐ.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân thù lao vật chất có tác động mạnh là do đây là yếu tố trực tiếp đáp ứng nhu cầu sinh lý và an toàn của NLĐ, phù hợp với lý thuyết Maslow. Điều kiện làm việc tốt không chỉ đảm bảo sức khỏe mà còn tạo môi trường làm việc tích cực, từ đó nâng cao hiệu quả công việc. Mối quan hệ với cấp trên và đồng nghiệp tuy có tác động thấp hơn nhưng vẫn cần được duy trì và phát triển để tạo sự gắn kết nội bộ. Cơ hội đào tạo và thăng tiến giúp NLĐ cảm thấy được phát triển bản thân, tăng cam kết lâu dài với công ty. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy các yếu tố phi vật chất như bảo hiểm và phúc lợi xã hội góp phần tạo sự an tâm, từ đó thúc đẩy ĐLLV. Những phát hiện này phù hợp với các lý thuyết Herzberg và Locke về động lực, đồng thời cung cấp bằng chứng thực tiễn cho công tác quản trị nhân sự tại Khatoco.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường chính sách thù lao vật chất: Ban lãnh đạo cần rà soát và điều chỉnh mức lương, thưởng phù hợp với năng lực và đóng góp của NLĐ, đảm bảo tính cạnh tranh và công bằng. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng Tài chính - Kế toán phối hợp Phòng Nhân sự.
Cải thiện điều kiện làm việc: Đầu tư nâng cấp trang thiết bị, đảm bảo an toàn lao động và môi trường làm việc sạch sẽ, thoáng mát. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Ban Quản lý Xưởng sản xuất và Phòng Hành chính.
Phát triển chương trình đào tạo và thăng tiến: Xây dựng kế hoạch đào tạo định kỳ, minh bạch trong quy trình đánh giá và thăng tiến nhằm tạo động lực phát triển nghề nghiệp cho NLĐ. Thời gian thực hiện: 9 tháng; Chủ thể: Phòng Đào tạo và Phát triển nguồn nhân lực.
Tăng cường phúc lợi phi vật chất: Đảm bảo đầy đủ các chế độ bảo hiểm, nghỉ phép, tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho NLĐ. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban Chấp hành Công đoàn phối hợp Phòng Nhân sự.
Xây dựng văn hóa giao tiếp tích cực: Tổ chức các buổi giao lưu, đào tạo kỹ năng mềm để cải thiện mối quan hệ giữa NLĐ với cấp trên và đồng nghiệp, tạo môi trường làm việc thân thiện, hỗ trợ lẫn nhau. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Phòng Nhân sự và Ban Lãnh đạo.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến ĐLLV, từ đó xây dựng chính sách nhân sự hiệu quả, nâng cao năng suất và lợi nhuận.
Phòng nhân sự và quản trị nguồn nhân lực: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế chương trình đào tạo, đánh giá và khen thưởng phù hợp với đặc thù công ty.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, quản trị nhân sự: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu và ứng dụng lý thuyết động lực trong thực tiễn doanh nghiệp Việt Nam.
Các tổ chức công đoàn và đại diện NLĐ: Hiểu rõ nhu cầu và mong muốn của NLĐ để bảo vệ quyền lợi, đồng thời phối hợp với doanh nghiệp tạo môi trường làm việc tích cực.
Câu hỏi thường gặp
Động lực làm việc là gì và tại sao quan trọng?
ĐLLV là các yếu tố bên trong và bên ngoài thúc đẩy NLĐ nỗ lực hoàn thành công việc. Nó quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, chất lượng và sự gắn bó của NLĐ với tổ chức.Những yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ĐLLV tại Khatoco?
Thù lao vật chất và điều kiện làm việc là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, theo kết quả hồi quy với mức ý nghĩa thống kê cao.Làm thế nào để đo lường ĐLLV trong nghiên cứu này?
Sử dụng bảng hỏi với 6 biến quan sát theo thang đo Likert 5 điểm, đánh giá mức độ tích cực của NLĐ trong các biểu hiện như sự nhiệt tình, cam kết và tự nguyện làm việc.Phương pháp phân tích dữ liệu được sử dụng là gì?
Nghiên cứu sử dụng phân tích độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và mô hình hồi quy tuyến tính bội để kiểm định các giả thuyết.Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho các doanh nghiệp khác không?
Mặc dù nghiên cứu tập trung vào Khatoco, các yếu tố và phương pháp phân tích có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp cho các doanh nghiệp cùng ngành hoặc có đặc thù tương tự.
Kết luận
- Nghiên cứu đã xác định 5 yếu tố chính ảnh hưởng đến ĐLLV của NLĐ tại Công ty Thuốc lá nguyên liệu Khatoco, trong đó thù lao vật chất có tác động mạnh nhất.
- Mô hình nghiên cứu giải thích được gần 60% sự biến thiên của ĐLLV, cho thấy tính phù hợp và thực tiễn của mô hình.
- Kết quả cung cấp cơ sở khoa học để ban lãnh đạo xây dựng các chính sách nhân sự nhằm nâng cao động lực và hiệu quả làm việc.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể về thù lao, điều kiện làm việc, đào tạo, phúc lợi và văn hóa tổ chức nhằm cải thiện ĐLLV.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả trong vòng 6-12 tháng, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các đơn vị khác trong Tổng công ty Khánh Việt.
Hành động ngay hôm nay để nâng cao động lực làm việc, phát huy tối đa nguồn lực con người và gia tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp!