Luận án về văn học Việt Nam thế kỷ XVIII - nửa đầu thế kỷ XIX từ góc độ giới

• Tác giả: Vũ Thị Thu Hường
• Người hướng dẫn: PGS. Vũ Thanh
• Trường học: Học viện Khoa học xã hội
• Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
• Đề tài: Văn Học Việt Nam Thế Kỷ XVIII - Nửa Đầu Thế Kỷ XIX Dưới Góc Độ Giới
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
• 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu
• 1.2. Các tư liệu tiếng Việt nghiên cứu văn học Việt Nam thế kỷ XVIII - nửa đầu thế kỷ XIX từ lý thuyết giới
• 1.3. Các tư liệu nước ngoài nghiên cứu văn học Việt Nam thế kỷ XVIII - nửa đầu thế kỷ XIX từ lý thuyết giới
• 1.4. Khái niệm giới và nghiên cứu giới
• 1.5. Lý thuyết về diễn ngôn giới và diễn ngôn tính dục
• 1.6. Quan niệm về nam tính
• 1.7. Quan niệm về nữ tính
• 1.8. Bối cảnh lịch sử, văn hóa, tư tưởng hình thành diễn ngôn giới trong văn học Việt Nam thế kỷ XVIII – nửa đầu thế kỷ XIX
• 2. CHƯƠNG 2: QUAN NIỆM VỀ NAM GIỚI VÀ NAM TÍNH TRONG VĂN HỌC VIỆT NAM THẾ KỶ XVIII – NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX
• 2.1. Nam giới từ điểm nhìn tự kiến tạo, tự khắc họa
• 2.2. Khắc họa hình tượng nam giới và sự duy trì cấu trúc nam tính lý tưởng theo quan niệm Nho giáo
• 2.3. Nam giới là chủ thể kiến tạo tri thức
• 2.4. Khắc họa chân dung bằng phương thức tự thuật
• 2.5. Sự chuyển dịch cấu trúc nam tính
• 2.6. Nam giới từ điểm nhìn nữ giới, xét lại thế giới đàn ông bằng cái nhìn định giá
• 2.7. Thân thể nam giới từ điểm nhìn nữ giới
• 2.8. Nam giới trở thành đối tượng bị đả kích, châm biếm, giễu nhại công khai
• 3. CHƯƠNG 3: QUAN NIỆM VỀ NỮ GIỚI VÀ NỮ TÍNH TRONG VĂN HỌC VIỆT NAM THẾ KỶ XVIII - NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX
• 3.1. Nữ giới từ điểm nhìn định vị của nam giới
• 3.2. Quan niệm chính thống về nữ giới
• 3.3. Quan niệm phi chính thống
• 3.4. Nữ giới tự biểu đạt như một phản kháng và như một bản năng tự phát
• 3.5. Nữ giới tự thuật và đề vịnh
• 3.6. Sự miêu tả thân thể nữ gắn với khát khao dục tính
• 4. CHƯƠNG 4: MỘT SỐ HIỆN TƯỢNG VĂN HÓA TÍNH DỤC ĐẶC BIỆT VÀ THỦ PHÁP BIỂU ĐẠT DIỄN NGÔN GIỚI ĐẶC THÙ
• 4.1. Một số hiện tượng văn hóa tính dục đặc biệt
• 4.2. Nam tính mềm, đồng tính luyến ái và biến đổi giới
• 4.3. Quá trình tự giải và quyền tự quyết về tính dục (sexual agency) của nữ giới
• 4.4. Một số thủ pháp biểu đạt diễn ngôn giới đặc thù
• 4.5. Mượn giọng như chiến lược đối phó cấm kỵ của nam giới
• 4.6. Male gaze (nhãn quan nam giới) và sự thể hiện nhục cảm qua thân thể nữ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về nghiên cứu văn học Việt Nam thế kỷ XVIII XIX

Nghiên cứu văn học Việt Nam thế kỷ XVIII - XIX dưới góc độ giới là một lĩnh vực đang thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Giai đoạn này chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ trong tư tưởng và văn hóa, đặc biệt là trong cách nhìn nhận về giới tính. Các tác phẩm văn học không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện những quan niệm mới về nam tính và nữ tính. Việc phân tích các tác phẩm từ góc độ giới giúp làm sáng tỏ những vấn đề phức tạp liên quan đến quyền lực, bản sắc và vai trò của giới trong xã hội.

1.1. Tình hình nghiên cứu văn học Việt Nam từ lý thuyết giới

Nghiên cứu văn học Việt Nam từ lý thuyết giới đã có những bước tiến đáng kể. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc tiếp cận văn học từ góc độ giới không chỉ giúp hiểu rõ hơn về hình tượng người phụ nữ mà còn làm nổi bật những quan niệm về nam giới. Điều này mở ra một hướng đi mới trong việc phân tích các tác phẩm văn học.

1.2. Các tác phẩm tiêu biểu trong văn học thế kỷ XVIII XIX

Trong giai đoạn này, nhiều tác phẩm nổi bật đã được sáng tác, phản ánh sâu sắc những vấn đề về giới. Các tác giả như Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương đã khắc họa hình ảnh người phụ nữ với những số phận khác nhau, từ đó tạo nên một bức tranh đa dạng về giới tính trong văn học.

II. Vấn đề giới trong văn học Việt Nam thế kỷ XVIII XIX

Vấn đề giới trong văn học Việt Nam thế kỷ XVIII - XIX không chỉ đơn thuần là sự phân chia giữa nam và nữ. Nó còn phản ánh những cấu trúc quyền lực, những định kiến xã hội và những khát vọng của con người. Các tác phẩm văn học đã thể hiện rõ ràng sự bất bình đẳng giới, đồng thời cũng là nơi bộc lộ những tiếng nói phản kháng của phụ nữ.

2.1. Sự phân chia giới tính trong văn học

Sự phân chia giới tính trong văn học giai đoạn này thường được thể hiện qua các hình tượng nhân vật. Người phụ nữ thường bị gán cho những vai trò hạn chế, trong khi nam giới được khắc họa như những người chủ động, mạnh mẽ. Điều này phản ánh rõ nét những quan niệm xã hội về giới tính trong thời kỳ phong kiến.

2.2. Những thách thức đối với hình tượng nữ giới

Hình tượng nữ giới trong văn học thường phải đối mặt với nhiều thách thức. Họ không chỉ là nạn nhân của những định kiến xã hội mà còn phải đấu tranh để khẳng định bản thân. Những tác phẩm như Truyện Kiều của Nguyễn Du đã thể hiện rõ sự đấu tranh này, đồng thời cũng phản ánh những khát vọng tự do của phụ nữ.

III. Phương pháp nghiên cứu giới trong văn học Việt Nam

Phương pháp nghiên cứu giới trong văn học Việt Nam thế kỷ XVIII - XIX bao gồm nhiều cách tiếp cận khác nhau. Các nhà nghiên cứu thường sử dụng lý thuyết diễn ngôn để phân tích các tác phẩm, từ đó làm rõ những quan niệm về giới tính và quyền lực. Phương pháp này giúp làm nổi bật những mối liên hệ giữa văn học và xã hội.

3.1. Tiếp cận từ lý thuyết diễn ngôn

Lý thuyết diễn ngôn cung cấp một khung phân tích hữu ích để hiểu rõ hơn về cách thức mà giới tính được xây dựng trong văn học. Qua đó, các nhà nghiên cứu có thể chỉ ra những quy tắc và chuẩn mực xã hội ảnh hưởng đến việc xây dựng hình tượng nhân vật.

3.2. Phân tích các tác phẩm tiêu biểu

Phân tích các tác phẩm tiêu biểu như Truyện Kiều hay thơ Hồ Xuân Hương giúp làm rõ những quan niệm về giới trong văn học. Những tác phẩm này không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện những khát vọng và đấu tranh của con người, đặc biệt là phụ nữ.

IV. Ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu giới trong văn học

Nghiên cứu giới trong văn học Việt Nam thế kỷ XVIII - XIX không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có ứng dụng thực tiễn. Những kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng trong giảng dạy, nghiên cứu và phát triển các chương trình giáo dục về giới. Điều này giúp nâng cao nhận thức về bình đẳng giới trong xã hội hiện đại.

4.1. Giá trị giáo dục từ nghiên cứu giới

Nghiên cứu giới trong văn học có thể được tích hợp vào chương trình giảng dạy, giúp học sinh hiểu rõ hơn về vai trò của giới trong xã hội. Điều này không chỉ nâng cao nhận thức mà còn khuyến khích sự tôn trọng và bình đẳng giữa các giới.

4.2. Khuyến khích nghiên cứu liên ngành

Nghiên cứu giới trong văn học cũng khuyến khích các nghiên cứu liên ngành, từ đó tạo ra những góc nhìn mới mẻ về văn hóa và xã hội. Việc kết hợp giữa văn học, xã hội học và tâm lý học sẽ giúp làm phong phú thêm các nghiên cứu về giới.

V. Kết luận và triển vọng nghiên cứu giới trong văn học

Kết luận về nghiên cứu giới trong văn học Việt Nam thế kỷ XVIII - XIX cho thấy rằng, việc tiếp cận từ góc độ giới không chỉ giúp làm rõ những vấn đề về quyền lực và bản sắc mà còn mở ra những hướng đi mới trong nghiên cứu văn học. Triển vọng nghiên cứu giới trong văn học hứa hẹn sẽ mang lại nhiều giá trị mới cho lĩnh vực này.

5.1. Tầm quan trọng của nghiên cứu giới

Nghiên cứu giới trong văn học không chỉ giúp hiểu rõ hơn về các hình tượng nhân vật mà còn phản ánh những vấn đề xã hội phức tạp. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc nghiên cứu giới trong văn học.

5.2. Hướng đi mới cho nghiên cứu văn học

Hướng đi mới cho nghiên cứu văn học từ góc độ giới sẽ mở ra nhiều cơ hội để khám phá những khía cạnh chưa được khai thác. Điều này không chỉ làm phong phú thêm văn học mà còn góp phần vào việc xây dựng một xã hội bình đẳng hơn.