Nghiên Cứu Văn Học Tầm Căn Trung Quốc Từ Góc Nhìn Sinh Thái

Đầu thập niên 90 của thế kỷ XX chứng kiến sự gia tăng các hoạt động văn học gắn liền với môi trường. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, phê bình sinh thái nhanh chóng trở thành một phong trào quan trọng trong giới học thuật. Các nhà sử học, nhân loại học, tâm lý học, triết học cùng nhau bàn luận về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên, và những nguy cơ sinh thái mà con người phải đối mặt. Sử dụng lý thuyết phê bình sinh thái để tìm hiểu một tác phẩm hoặc một dòng văn học là cách để phân tích sự gắn kết giữa con người và tự nhiên, tìm ra nguyên nhân gây đứt gãy mối quan hệ cộng sinh, và đề xuất giải pháp tái thiết hệ sinh thái. Văn học Tầm căn Trung Quốc ra đời như một bước phát triển sâu sắc hơn của văn học Vết thương và văn học Cải cách, tiếp nối tinh thần phản tư và cải cách, đồng thời đề cập đến các vấn đề về truyền thống văn hóa dân tộc. Điều này đánh dấu một cột mốc quan trọng trong sáng tác văn học "Thời kỳ mới" và mở đầu cho sự đa dạng hóa văn học đương đại Trung Quốc. Dòng văn học này thu hút sự chú ý và tranh luận trong đời sống văn học và xã hội Trung Quốc, đặc biệt sau khi Mạc Ngôn đạt giải Nobel văn học năm 2012, tạo ra một trào lưu nghiên cứu về Mạc Ngôn và tầm căn. Văn học Tầm căn Trung Quốc chủ trương tìm kiếm cội nguồn văn hóa truyền thống hàng ngàn năm của dân tộc Trung Hoa. Với nhiều góc độ và phương pháp khác nhau, giới nghiên cứu đã giải mã và giải quyết nhiều vấn đề trong văn học Tầm căn. Đề tài xét văn học Tầm căn Trung Quốc từ góc nhìn sinh thái hứa hẹn sẽ mang lại những điều mới mẻ về dòng văn học này.

1.1. Bối Cảnh Hình Thành và Phát Triển Văn Học Tầm Căn

1.2. Ý Nghĩa và Đóng Góp của Hướng Nghiên Cứu Sinh Thái

Phê bình sinh thái là một hệ hình của phê bình hậu hiện đại, mang lại một luồng sinh khí mới khi tiếp cận văn bản. Nó tự thân mang tính giải cấu trúc, tính liên văn bản, tính đối thoại, và tính diễn ngôn của phê bình hậu hiện đại. Các đặc trưng của phê bình sinh thái được dùng để phân tích mối quan hệ giữa con người và tự nhiên, cũng như những tham vọng của nhân loại trên con đường phát triển. Tính đối thoại được xem như là con đường giải quyết những bất đồng trong tư tưởng giữa con người với con người và giữa con người với tự nhiên. Trong văn học Tầm căn, mặc dù những hình ảnh về môi trường và những bất an của con người hiện đại chưa xuất hiện nhiều, nhưng thế hệ nhà văn đã từng nhiều năm gắn bó với nông thôn khi chứng kiến quá trình phát triển của đất nước trong xu thế hội nhập không khỏi lo lắng, băn khoăn. Đó là cái nhìn mang tính cảnh tỉnh. Như tác giả đã nhấn mạnh: 'Việc dùng lý thuyết phê bình sinh thái để tìm hiểu một tác phẩm hay một dòng văn học cũng chính là cách để tìm hiểu, phân tích và lí giải sự gắn kết giữa con ngƣời với tự nhiên...'.

2.1. Đặc Điểm và Sự Vận Dụng Phê Bình Sinh Thái Trong Nghiên Cứu

2.2. Vai Trò của Tính Đối Thoại Trong Phê Bình Sinh Thái

2.3. Phê Bình Sinh Thái với Tư Tưởng Lão Trang Đạo Phật

Văn học Tầm căn Trung Quốc trực tiếp khai thác các vấn đề về văn hóa dân tộc, đây cũng chính là điểm gặp gỡ với văn học sinh thái. Xét đến tận cùng thì tất cả mọi nguyên nhân mà con người gây ra đều nằm ở văn hóa, nằm ở các chặng đường lịch sử mà nhân loại đi qua. Văn hóa, thời đại quy định hành vi ứng xử trong đó bao gồm cả ứng xử của con người với giới tự nhiên. Ý thức của con người đối với sinh thái chính là những biểu hiện của văn hóa cá nhân, văn hóa cộng đồng, văn hóa dân tộc. Phương pháp tiếp cận từ văn hóa - lịch sử giúp trình bày những vấn đề liên quan đến hệ hình tư tưởng trong kết cấu xã hội đã ảnh hưởng đến vấn đề sinh thái. Từ đó tái thiết lại hệ sinh thái giữa con người và tự nhiên, đánh thức bản năng sinh thái trong từng cá thể, dàn xếp lại vị trí giữa con người với tự nhiên.

3.1. Tư Tưởng Sinh Thái Trong Các Triết Thuyết Cổ Đại Trung Quốc

3.2. Quá Trình Phát Triển Chủ Đề Sinh Thái Trong Văn Học Trung Quốc

Luận án tập trung vào những phương diện thể hiện nhiều nhất yếu tố sinh thái trong sáng tác của các nhà Tầm căn Trung Quốc như bối cảnh thời đại, những thay đổi về không gian sống, quá trình tha hóa của con người, quá trình xâm lấn của yếu tố hiện đại vào vùng nông thôn, những xung đột giữa người nông thôn và người thành thị, sự kế thừa quan điểm sinh thái trong lịch sử. Từ đó, luận án đánh giá những vấn đề được mất của đất nước Trung Quốc trong quá trình hội nhập, đánh giá sự đóng góp mang tính cảnh tỉnh của thế hệ nhà văn thức thời, nhìn nhận các tầng nội dung mới của văn học Tầm căn Trung Quốc từ góc nhìn sinh thái. Từ đó, chúng tôi xem đối tượng nghiên cứu chính là văn học Tầm căn trong điểm giao cắt với tinh thần sinh thái, chính là vấn đề sinh mệnh và mối quan hệ giữa thế giới nguyên sinh với thế giới hiện đại.

4.1. Gốc Cơ Bản Của Con Người Trong Văn Học Tầm Căn

4.2. Những Nạn Nhân Của Thời Đại Trong Văn Học Tầm Căn

Vấn đề cội nguồn không chỉ là vấn đề văn hóa truyền thống mà đó còn là các nền tảng vững chắc để Trung Quốc phát triển bền vững khi tiến lên con đường phát triển. Từ góc nhìn phê bình sinh thái, luận án mong muốn bàn thêm, mở rộng vấn đề gốc rễ trong văn học Tầm căn Trung Quốc. Đó chính là vấn đề đối thoại giữa nông thôn và thành thị, vấn đề bảo vệ nhu cầu vật chất, vấn đề tha hóa, thực dụng của con người trong môi trường hiện đại. Con đường đi lên bền vững của một dân tộc luôn cần một gốc rễ vững chắc trên mọi phương diện.

5.1. Thay Đổi Trên Con Đường Phát Triển Đất Nước

5.2. Đối Thoại Hòa Giải Tư Tưởng Truyền Thống và Hiện Đại

Luận án đã vận dụng lý thuyết phê bình sinh thái để lý giải, phân tích hình thái, ý nghĩa của yếu tố sinh thái trong văn học Tầm căn Trung Quốc. Xác định, phân tích sự tương đồng và khác biệt trong cách triển khai đề tài của các nhà văn Tầm căn. Từ đó, luận án cho thấy những dấu ấn thời đại và sự sáng tạo của các nhà văn trong việc kế thừa và phát huy các sở trường của mình. Luận án đem lại cái nhìn khái quát về văn học Tầm căn Trung Quốc qua việc nghiên cứu bối cảnh lịch sử ở Trung Quốc và bối cảnh các nước trên thế giới.

6.1. Đóng Góp Mới Của Luận Án Về Văn Học Tầm Căn

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo và Giá Trị Ứng Dụng