I. Bối cảnh lịch sử Triều Tiên thế kỷ 19 và sự xuất hiện của Donghak
Cuối thế kỷ 19, Triều Tiên (Joseon) đối mặt nhiều thách thức. Chính quyền suy yếu, tham nhũng lan tràn. Các dòng họ quyền lực thao túng triều đình, gây bất ổn chính trị. Nông dân chịu nhiều áp bức, nghèo đói. Xã hội Triều Tiên bất công, bất ổn. Lưỡng ban (yangban) mất uy tín. Các cuộc nổi dậy nông dân diễn ra, phản ánh sự bất mãn sâu sắc. Công giáo du nhập, ảnh hưởng giới bình dân thành thị. Đây là bối cảnh xã hội phức tạp cho sự ra đời của Donghak. Tư tưởng Donghak, do Choi Jae U khởi xướng, đáp ứng nhu cầu về sự công bằng, ổn định xã hội. Phong trào Donghak được xem như một phản ứng trực tiếp trước thực trạng xã hội đương thời.
1.1 Sự suy yếu của chế độ phong kiến Joseon
Chế độ phong kiến Joseon vào cuối thế kỷ XIX đã suy yếu nghiêm trọng. Tham nhũng hoành hành trong triều đình. Các dòng họ quyền thế, điển hình là An Dong Kim thị và Phong Nhưỡng Triệu thị, tranh giành quyền lực. Chính sách Thang Bình (ThangPyong) thất bại. Tình trạng mua quan, bán tước phổ biến. Lưỡng ban (Yangban) suy thoái, mất đi uy quyền. Nông dân chịu nhiều áp lực, dẫn đến các cuộc nổi dậy như vụ Hồng Cảnh Lai (Hong Kyong Rae) và Tấn Châu dân loạn (Jinju Min Ran). Những bất ổn này tạo điều kiện cho sự phát triển của các tư tưởng mới, trong đó có Donghak, nhằm giải quyết những bất công xã hội.
1.2 Xu hướng xã hội và tôn giáo
Bên cạnh sự suy yếu của chế độ phong kiến, xã hội Triều Tiên thế kỷ 19 chứng kiến sự xuất hiện của nhiều xu hướng mới. Công giáo được truyền bá, thu hút một bộ phận dân chúng, nhất là ở khu vực thành thị. Tuy nhiên, ảnh hưởng của Nho giáo vẫn rất mạnh mẽ. Văn hóa Triều Tiên chịu tác động của các xu hướng tư tưởng mới nhưng vẫn giữ được những nét đặc trưng riêng. Sự bất mãn của quần chúng đối với chế độ hiện hành tạo tiền đề cho sự xuất hiện và lan rộng của tư tưởng Donghak. Donghak không chỉ là một phong trào tôn giáo mà còn phản ánh khát vọng thay đổi xã hội của người dân.
II. Tư tưởng Donghak của Choi Jae U
Choi Jae U (Suun Choi Jae U), người sáng lập Donghak, đưa ra một hệ thống tư tưởng mới. Hai tác phẩm chính là Đông Kinh Đại Toàn (DongKyongDaeJeon) và Long Đàm Di Từ (YongDamYuSa). Tư tưởng Donghak nhấn mạnh về thị Thiên chủ, tính nhân văn, và sự bình đẳng giữa con người. Quan điểm Donghak về xã hội, chính trị, và kinh tế khác biệt với Nho giáo. Donghak đề cao tính dân tộc, chống lại sự áp bức của giai cấp thống trị và sự xâm lược ngoại bang. Quan điểm Donghak về thiên nhiên, con người và xã hội phản ánh triết lý độc đáo của Choi Jae U.
2.1 Cuộc đời và sự nghiệp của Choi Jae U
Choi Jae U (1824-1864), nhà sáng lập Donghak, là nhân vật trung tâm của phong trào này. Ông sinh ra trong một gia đình bình thường. Cuộc đời Choi Jae U trải qua nhiều khó khăn, ông chứng kiến sự bất công xã hội. Ông đã thấy sự bất công của chế độ phong kiến. Ông đã sáng tạo ra Donghak để đối phó với những bất công ấy. Sự nghiệp Choi Jae U tập trung vào việc truyền bá tư tưởng Donghak. Ông đã viết hai tác phẩm kinh điển là Đông Kinh Đại Toàn và Long Đàm Di Từ. Những tác phẩm này đã có ảnh hưởng sâu rộng đến xã hội Triều Tiên.
2.2 Nội dung cơ bản của tư tưởng Donghak
Tư tưởng Donghak khuyến khích sự bình đẳng giữa con người. Nó phản đối sự áp bức của giai cấp thống trị. Tư tưởng Donghak đề cao vai trò của người dân trong việc xây dựng đất nước. Donghak là một hệ thống tư tưởng độc đáo, kết hợp giữa tôn giáo và chính trị. Quan điểm Donghak về thần linh, thiên nhiên, và con người là những nội dung cốt lõi. Giáo lý Donghak được truyền bát qua hai tác phẩm chính của Choi Jae U. Tư tưởng Donghak đã có ảnh hưởng lớn đến phong trào nông dân và lịch sử Triều Tiên.
III. Ảnh hưởng của Donghak ở Triều Tiên thế kỷ 19
Donghak không chỉ là một hệ thống tư tưởng mà còn là một phong trào xã hội. Phong trào Donghak thu hút đông đảo người tham gia, chủ yếu là nông dân. Cuộc khởi nghĩa Donghak là một trong những sự kiện quan trọng của lịch sử Triều Tiên. Ảnh hưởng Donghak đến xã hội Triều Tiên là sâu rộng. Nó thúc đẩy tinh thần dân tộc, đòi hỏi cải cách xã hội. Donghak góp phần vào sự phát triển của văn hóa Triều Tiên. Di sản Donghak vẫn còn được lưu giữ đến ngày nay.
3.1 Phong trào nông dân Donghak
Phong trào nông dân Donghak là biểu hiện của sự áp bức trong xã hội Triều Tiên. Cuộc khởi nghĩa Donghak thể hiện sự phản kháng chống lại chế độ phong kiến. Chiến tranh Donghak là một sự kiện quan trọng trong lịch sử Triều Tiên. Nông dân Donghak đấu tranh đòi sự công bằng và cải tổ xã hội. Hậu quả Donghak đã để lại nhiều bài học cho lịch sử Triều Tiên. Số nội dụng dạy Donghak lan truyền nhanh chóng trong nông thôn.
3.2 Di sản và ảnh hưởng lâu dài của Donghak
Donghak để lại di sản quan trọng trong văn hóa Triều Tiên. Tư tưởng Donghak đã ảnh hưởng đến sự phát triển của các tôn giáo khác. Chondogyo (Thiên đạo giáo) là một trong những tôn giáo bắt nguồn từ Donghak. Ảnh hưởng Donghak vẫn còn được thấy trong xã hội Hàn Quốc hiện đại. Suy tư về Donghak vẫn tiếp tục đến nay. So sánh Donghak với Phật giáo và Khổng giáo giúp hiểu được sự độc đáo của nó. Donghak góp phần làm giàu văn hóa Triều Tiên.
