I. Tính cấp thiết của đề tài
Công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Tổ chức lãnh thổ công nghiệp một cách khoa học sẽ thúc đẩy sự phát triển không chỉ của ngành công nghiệp mà còn của nền kinh tế - xã hội. TP. Hồ Chí Minh, với vị trí địa lý thuận lợi và tiềm lực kinh tế mạnh mẽ, là trung tâm công nghiệp lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, sự phân bố các khu công nghiệp (KCN) và khu chế xuất (KCX) hiện tại chưa hợp lý, dẫn đến ô nhiễm môi trường và thiếu sự hỗ trợ lẫn nhau giữa các khu vực. Để phát triển bền vững, cần có sự nghiên cứu và phân tích chính xác các nguồn lực nhằm tổ chức lãnh thổ công nghiệp một cách tối ưu.
II. Mục tiêu nhiệm vụ và giới hạn đề tài
Mục tiêu của nghiên cứu là đánh giá hiện trạng công nghiệp TP. Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất định hướng và giải pháp cho tổ chức lãnh thổ công nghiệp hợp lý. Nhiệm vụ bao gồm tổng quan cơ sở lý luận, xử lý số liệu liên quan đến phát triển công nghiệp và định hướng tổ chức lãnh thổ đến năm 2020. Giới hạn nghiên cứu tập trung vào các KCN, KCX và KCNC, cũng như không gian cơ sở hạ tầng và giao thông liên kết. Thời gian nghiên cứu từ 1995 đến 2005, với trọng tâm là giai đoạn 2001-2005.
III. Lịch sử nghiên cứu vấn đề tổ chức lãnh thổ công nghiệp
Trên thế giới, nhiều lý thuyết về phát triển và tổ chức không gian công nghiệp đã được đề xuất. Ở Việt Nam, các nghiên cứu về tổ chức lãnh thổ công nghiệp đã được thực hiện bởi nhiều nhà khoa học, với các công trình tiêu biểu như nghiên cứu về KCN và KCX. Tuy nhiên, chưa có công trình nào chuyên sâu về tổ chức lãnh thổ công nghiệp TP. Hồ Chí Minh. Nghiên cứu này sẽ góp phần làm rõ thực trạng và đưa ra các kiến nghị cho sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp tại thành phố.
IV. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu dựa trên các quan điểm tổng hợp lãnh thổ, hệ thống, lịch sử viễn cảnh và sinh thái bền vững. Phương pháp nghiên cứu bao gồm thống kê, phân tích so sánh, thực địa và sử dụng bản đồ, biểu đồ. Việc áp dụng các phương pháp này giúp xác định thực trạng tổ chức lãnh thổ công nghiệp, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phát triển hợp lý. Đặc biệt, phương pháp thực địa cho phép thu thập thông tin từ các KCN, KCX, giúp khẳng định tính chính xác của số liệu.
V. Thực trạng tổ chức lãnh thổ công nghiệp TP
Thực trạng tổ chức lãnh thổ công nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh cho thấy sự chuyển dịch cơ cấu công nghiệp rõ rệt. Các KCN và KCX đã phát triển mạnh mẽ, tuy nhiên, sự phân bố chưa hợp lý dẫn đến nhiều vấn đề như ô nhiễm môi trường và thiếu liên kết giữa các khu vực. Cần có các giải pháp để cải thiện tình hình này, bao gồm việc quy hoạch lại các khu công nghiệp, tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng và phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn.
VI. Định hướng và giải pháp tổ chức lãnh thổ công nghiệp
Định hướng tổ chức lãnh thổ công nghiệp TP. Hồ Chí Minh đến năm 2020 cần tập trung vào việc phát triển các ngành công nghiệp chủ lực, cải thiện cơ sở hạ tầng và tăng cường liên kết giữa các KCN. Giải pháp bao gồm việc quy hoạch lại các khu công nghiệp, phát triển các khu công nghệ cao và khu chế xuất, đồng thời chú trọng đến bảo vệ môi trường. Các chính sách đầu tư cần được điều chỉnh để thu hút nguồn lực và phát triển bền vững.
