I. Giải mã sự hài lòng của sinh viên về đào tạo tại HUTECH
Trong bối cảnh giáo dục đại học ngày càng cạnh tranh, sự hài lòng của sinh viên không chỉ là một chỉ số đo lường mà còn là yếu tố then chốt quyết định uy tín của trường đại học. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá chất lượng đào tạo tại Trường Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH), một trong những cơ sở giáo dục hàng đầu, nhằm xác định các nhân tố cốt lõi tác động đến trải nghiệm và sự hài lòng của người học. Việc hiểu rõ kỳ vọng của sinh viên và mức độ đáp ứng của nhà trường là cơ sở để đề xuất các giải pháp cải tiến, từ đó không chỉ giữ chân sinh viên hiện tại mà còn thu hút các sinh viên tiềm năng. Đề tài “Nghiên cứu sự hài lòng của sinh viên về chất lượng dịch vụ đào tạo tại HUTECH” được thực hiện với mục tiêu xác định và đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố như chương trình học, giảng viên, cơ sở vật chất, và các dịch vụ hỗ trợ. Nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, cung cấp dữ liệu đáng tin cậy cho ban lãnh đạo HUTECH trong việc hoạch định chiến lược phát triển, nâng cao chất lượng dịch vụ một cách toàn diện. Hơn nữa, kết quả nghiên cứu cũng là một tài liệu tham khảo giá trị cho các đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên và luận văn thạc sĩ khác có cùng lĩnh vực, đóng góp vào hệ thống tri thức chung về quản trị giáo dục đại học tại Việt Nam. Bằng cách lắng nghe và phân tích phản hồi từ sinh viên HUTECH, nhà trường có thể xây dựng một môi trường học tập lý tưởng, đáp ứng nhuESOME nhu cầu ngày càng cao của xã hội và thị trường lao động, qua đó củng cố vững chắc vị thế và thương hiệu của mình.
1.1. Tầm quan trọng của việc đánh giá chất lượng dịch vụ đào tạo
Việc đánh giá chất lượng dịch vụ đào tạo là một hoạt động mang tính chiến lược đối với bất kỳ cơ sở giáo dục đại học nào. Chất lượng không chỉ được đo bằng kiến thức chuyên môn mà còn bao gồm toàn bộ trải nghiệm sinh viên HUTECH trong suốt quá trình học tập. Một dịch vụ đào tạo chất lượng cao sẽ tạo ra sự hài lòng, từ đó xây dựng lòng trung thành của sinh viên và thúc đẩy họ trở thành những “đại sứ thương hiệu” tích cực cho nhà trường sau khi tốt nghiệp. Hơn nữa, trong bối cảnh tự chủ đại học, kết quả đánh giá là căn cứ quan trọng để cải tiến chương trình đào tạo HUTECH, tối ưu hóa việc phân bổ nguồn lực và nâng cao năng lực cạnh tranh. Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến cuối năm 2021, Việt Nam xếp thứ 59 thế giới về lĩnh vực giáo dục, cho thấy sự nỗ lực không ngừng trong việc cải thiện chất lượng.
1.2. Mục tiêu chính của đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên
Nghiên cứu này, với tư cách là một đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên, đặt ra hai mục tiêu cụ thể. Thứ nhất, xác định các nhân tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên đối với chất lượng dịch vụ đào tạo tại HUTECH. Thứ hai, đo lường mức độ tác động của từng nhân tố này. Dựa trên kết quả phân tích, nghiên cứu sẽ đề xuất các hàm ý quản trị và giải pháp khả thi nhằm giúp nhà trường cải thiện dịch vụ. Đối tượng nghiên cứu tập trung vào sinh viên đang theo học tại trường, và phạm vi không gian được giới hạn tại các cơ sở của HUTECH. Dữ liệu được thu thập trong khoảng thời gian từ tháng 2/2023 đến tháng 5/2023, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với bối cảnh hiện tại của nhà trường.
II. Thách thức trong việc đo lường trải nghiệm sinh viên HUTECH
Đo lường sự hài lòng của sinh viên là một quá trình phức tạp, đòi hỏi một phương pháp luận chặt chẽ và cơ sở lý thuyết vững chắc. Một trong những thách thức lớn nhất là xác định chính xác các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng, bởi chúng có thể rất đa dạng, từ những yếu tố hữu hình như cơ sở vật chất HUTECH đến các yếu tố vô hình như phương pháp giảng dạy của giảng viên hay văn hóa học đường. Để giải quyết vấn đề này, nghiên cứu đã áp dụng các mô hình lý thuyết kinh điển trong lĩnh vực chất lượng dịch vụ. Cụ thể, tài liệu tham khảo nền tảng là thang đo SERVQUAL của Parasuraman (1988), một công cụ đã được kiểm chứng rộng rãi để đo lường khoảng cách giữa kỳ vọng và cảm nhận của khách hàng. Mô hình này xác định năm thành phần cốt lõi: Độ tin cậy (Reliability), Mức độ đáp ứng (Responsiveness), Năng lực phục vụ (Assurance), Sự đồng cảm (Empathy), và Phương tiện hữu hình (Tangibles). Từ nền tảng này, nghiên cứu đã điều chỉnh và phát triển một mô hình đo lường sự hài lòng riêng, phù hợp với bối cảnh đặc thù của dịch vụ giáo dục đại học tại Việt Nam và cụ thể là tại HUTECH. Việc lựa chọn và hiệu chỉnh mô hình lý thuyết là bước quan trọng đầu tiên, giúp đảm bảo rằng các biến số được đưa vào khảo sát sự hài lòng của sinh viên là toàn diện và phù hợp, tạo tiền đề cho các phân tích sâu hơn ở giai đoạn sau.
2.1. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng ban đầu
Dựa trên tổng quan lý thuyết và các nghiên cứu trước đó, nhóm tác giả đã đề xuất một mô hình nghiên cứu ban đầu gồm 6 nhân tố tiềm năng có thể tác động đến sự hài lòng của sinh viên HUTECH. Các nhân tố này bao gồm: (1) Độ tin cậy của nhà trường trong các cam kết, (2) Chương trình đào tạo HUTECH về tính cập nhật và thực tiễn, (3) Cơ sở vật chất HUTECH như phòng học, thư viện, (4) Chất lượng giảng viên HUTECH về chuyên môn và phương pháp, (5) Giá cả (học phí) và sự tương xứng với chất lượng, và (6) Sự hài lòng chung. Mô hình này được xây dựng với các giả thuyết rằng mỗi nhân tố đều có tác động cùng chiều đến sự hài lòng chung của người học. Đây là cơ sở để thiết kế bảng câu hỏi khảo sát sơ bộ.
2.2. Cơ sở lý thuyết từ mô hình SERVQUAL trong giáo dục đại học
Mô hình thang đo SERVQUAL trong giáo dục định nghĩa chất lượng dịch vụ là khoảng cách giữa mong đợi của sinh viên và cảm nhận thực tế của họ sau khi trải nghiệm. Nghiên cứu gốc của Parasuraman và cộng sự đã chỉ ra 5 khoảng cách có thể dẫn đến sự không hài lòng. Việc vận dụng mô hình này giúp nhà trường xác định được những “điểm yếu” trong chuỗi cung ứng dịch vụ, từ khâu nhận thức của nhà quản lý về kỳ vọng của sinh viên cho đến khâu truyền thông ra bên ngoài. Nghiên cứu tại HUTECH đã kế thừa và điều chỉnh 5 thành phần của SERVQUAL để xây dựng các biến quan sát cụ thể, chẳng hạn như 'Độ hữu hình' được thể hiện qua cơ sở vật chất và trang phục nhân viên, hay 'Sự đảm bảo' được đo lường qua trình độ chuyên môn của đội ngũ giảng viên.
III. Quy trình khảo sát sự hài lòng của sinh viên HUTECH chi tiết
Để đảm bảo tính khoa học và độ tin cậy, nghiên cứu được tiến hành qua hai giai đoạn chính: nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng. Giai đoạn đầu, phương pháp định tính được sử dụng thông qua các cuộc phỏng vấn sâu với một nhóm sinh viên HUTECH. Mục đích của giai đoạn này là để khám phá, hiệu chỉnh và bổ sung các biến quan sát trong thang đo, đảm bảo các câu hỏi trong bảng khảo sát phản ánh đúng nhất trải nghiệm sinh viên HUTECH. Các ý kiến đóng góp từ phỏng vấn giúp hoàn thiện bảng câu hỏi chính thức, loại bỏ các thuật ngữ khó hiểu hoặc các câu hỏi trùng lặp. Giai đoạn hai là nghiên cứu định lượng, được thực hiện bằng cách tiến hành một cuộc khảo sát sự hài lòng của sinh viên trên diện rộng. Dữ liệu thu thập từ 394 phiếu khảo sát hợp lệ đã được xử lý bằng phần mềm thống kê chuyên dụng SPSS. Các kỹ thuật phân tích chính bao gồm: kiểm định độ tin cậy của thang đo bằng hệ số Cronbach's Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA để xác định cấu trúc các yếu tố, và cuối cùng là phân tích hồi quy tuyến tính để kiểm định các giả thuyết và đo lường mức độ tác động của từng yếu tố lên sự hài lòng chung. Quy trình này đảm bảo rằng các kết luận của nghiên cứu không chỉ dựa trên cảm tính mà được xây dựng từ những bằng chứng dữ liệu vững chắc.
3.1. Kỹ thuật nghiên cứu định tính và thiết kế bảng hỏi
Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua kỹ thuật phỏng vấn chuyên sâu, giúp khám phá trực tiếp các ý tưởng và kỳ vọng của sinh viên. Kết quả từ giai đoạn này là cơ sở để điều chỉnh thang đo ban đầu, đưa ra một thang đo chính thức với 27 biến quan sát thuộc 6 thành phần. Bảng câu hỏi được thiết kế với thang đo Likert 5 bậc, từ 'Rất không đồng ý' đến 'Rất đồng ý', cho phép định lượng hóa các thái độ và nhận thức của người trả lời. Cấu trúc bảng hỏi gồm 3 phần: giới thiệu, các câu hỏi trọng tâm về các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng, và thông tin nhân khẩu học của người tham gia khảo sát.
3.2. Phân tích định lượng với Cronbach s Alpha và EFA
Sau khi thu thập dữ liệu, độ tin cậy của các thang đo được kiểm tra bằng hệ số Cronbach's Alpha. Kết quả cho thấy tất cả các thang đo (Độ tin cậy, Chương trình đào tạo, Cơ sở vật chất, Chất lượng giảng viên, Giá cả, Sự hài lòng) đều có hệ số Cronbach's Alpha lớn hơn 0.6, đạt yêu cầu về độ tin cậy. Tiếp theo, kỹ thuật phân tích nhân tố khám phá EFA được áp dụng. Kết quả cho thấy hệ số KMO là 0.937 (>0.5) và kiểm định Bartlett có ý nghĩa thống kê (Sig. < 0.05), khẳng định dữ liệu hoàn toàn phù hợp để phân tích nhân tố. Phân tích EFA đã rút trích được 5 nhân tố chính từ 27 biến quan sát ban đầu, giải thích được 60.811% sự biến thiên của dữ liệu.
IV. Top 4 nhân tố ảnh hưởng sự hài lòng của sinh viên HUTECH
Kết quả từ phân tích hồi quy tuyến tính đa biến đã mang lại những phát hiện quan trọng nhất của nghiên cứu, xác định chính xác các yếu tố và mức độ ảnh hưởng của chúng đến sự hài lòng của sinh viên tại HUTECH. Sau khi kiểm định và loại bỏ các biến không phù hợp, mô hình cuối cùng cho thấy có 4 nhân tố tác động một cách có ý nghĩa thống kê. Các nhân tố này, theo thứ tự ảnh hưởng từ mạnh nhất đến yếu nhất, là: Giá cả, Chất lượng giảng viên HUTECH, Cơ sở vật chất HUTECH, và Độ tin cậy. Mô hình hồi quy này có khả năng giải thích được 59.5% sự thay đổi trong biến số sự hài lòng (R² hiệu chỉnh = 0.595), cho thấy đây là một mô hình có độ phù hợp cao và các kết quả có giá trị tham khảo. Một phát hiện đáng chú ý là nhân tố 'Chương trình đào tạo' ban đầu đã bị loại khỏi mô hình cuối cùng do hiện tượng đa cộng tuyến, cho thấy ảnh hưởng của nó có thể đã được phản ánh gián tiếp qua các yếu tố khác như chất lượng giảng viên. Điều này nhấn mạnh rằng, để nâng cao sự hài lòng, nhà trường cần tập trung nguồn lực vào việc cải thiện 4 lĩnh vực cốt lõi đã được xác định. Cụ thể, việc tối ưu hóa học phí, đầu tư vào đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt nhất.
4.1. Kết quả phân tích hồi quy tuyến tính và ý nghĩa các hệ số
Phương trình hồi quy cuối cùng cho thấy tất cả 4 biến độc lập đều có hệ số Beta dương và Sig. < 0.05, khẳng định mối quan hệ cùng chiều và có ý nghĩa thống kê với sự hài lòng. Cụ thể, biến Giá cả có hệ số Beta chuẩn hóa cao nhất là 0.420, cho thấy đây là yếu tố có tác động mạnh nhất. Tiếp theo là Chất lượng giảng viên (Beta = 0.317), Cơ sở vật chất (Beta = 0.212), và cuối cùng là Độ tin cậy (Beta = 0.042). Các kiểm định về phương sai sai số không đổi và phân phối chuẩn của phần dư đều cho kết quả tốt, khẳng định mô hình không vi phạm các giả định quan trọng của hồi quy tuyến tính.
4.2. Vai trò của giá cả và chất lượng giảng viên HUTECH
Yếu tố Giá cả (học phí) được sinh viên xem là quan trọng nhất. Điều này không có nghĩa là sinh viên muốn học phí rẻ, mà là sự tương xứng giữa chi phí bỏ ra và chất lượng nhận được. Yếu tố thứ hai là chất lượng giảng viên HUTECH. Sinh viên đánh giá cao những giảng viên có trình độ chuyên môn cao, kỹ năng sư phạm tốt, và khả năng truyền đạt kiến thức gắn liền với thực tiễn. Đây là hai yếu tố có sức nặng quyết định đến việc sinh viên cảm thấy việc đầu tư học tập tại trường có 'đáng đồng tiền' hay không.
4.3. Tác động từ cơ sở vật chất HUTECH và độ tin cậy
Mặc dù có tác động thấp hơn, cơ sở vật chất HUTECH (thư viện, phòng học, hệ thống wifi) và Độ tin cậy (sự rõ ràng trong thông tin, thực hiện đúng cam kết) vẫn là những thành phần quan trọng không thể bỏ qua. Một môi trường học tập hiện đại, tiện nghi cùng với một hệ thống quản lý minh bạch, đáng tin cậy sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho trải nghiệm sinh viên HUTECH, góp phần củng cố sự hài lòng chung và xây dựng uy tín của trường đại học một cách bền vững.
V. Giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo tại HUTECH
Từ những kết quả phân tích định lượng, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp và kiến nghị cụ thể nhằm nâng cao sự hài lòng của sinh viên đối với chất lượng dịch vụ đào tạo tại HUTECH. Đối với yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất là Giá cả, nhà trường cần đảm bảo tính minh bạch trong các khoản thu và truyền thông rõ ràng giá trị mà sinh viên nhận được tương xứng với mức học phí. Các chính sách học bổng, miễn giảm cho sinh viên có hoàn cảnh khó khăn hoặc thành tích xuất sắc cần được đẩy mạnh. Về chất lượng giảng viên HUTECH, cần tiếp tục đầu tư vào công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng sư phạm, khuyến khích giảng viên cập nhật kiến thức và áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại, tương tác cao. Đối với cơ sở vật chất HUTECH, nhà trường nên có kế hoạch bảo trì, nâng cấp định kỳ hệ thống phòng học, thư viện, và đặc biệt là hạ tầng mạng wifi để đáp ứng nhu cầu học tập trong kỷ nguyên số. Cuối cùng, để củng cố Độ tin cậy, mọi thông tin liên quan đến chương trình học, lịch thi, chính sách hỗ trợ cần được công bố rõ ràng, nhất quán và thực hiện đúng cam kết. Việc triển khai đồng bộ các giải pháp này không chỉ giải quyết các vấn đề hiện tại mà còn giúp xây dựng lòng trung thành của sinh viên, biến họ thành những người ủng hộ tích cực cho thương hiệu HUTECH.
5.1. Cải thiện dịch vụ hỗ trợ sinh viên và cơ sở vật chất
Các dịch vụ hỗ trợ sinh viên HUTECH như tư vấn học tập, hỗ trợ tâm lý, và các hoạt động ngoại khóa cần được xem là một phần không thể thiếu của chất lượng đào tạo. Việc tổ chức nhiều sân chơi học thuật, câu lạc bộ sẽ làm tăng sự gắn kết và cải thiện trải nghiệm sinh viên. Về cơ sở vật chất, cần đảm bảo thư viện có nguồn tài liệu phong phú, nhà xe đáp ứng đủ nhu cầu, và các phòng thực hành được trang bị thiết bị hiện đại. Một đội ngũ kỹ thuật phản ứng nhanh để xử lý các sự cố thiết bị cũng là một điểm cộng lớn.
5.2. Xây dựng lòng trung thành của sinh viên qua trải nghiệm
Sự hài lòng là tiền đề của lòng trung thành. Khi sinh viên cảm thấy được quan tâm, tôn trọng và nhận được một dịch vụ đào tạo chất lượng, họ sẽ có xu hướng gắn bó và giới thiệu trường cho người khác. Nhà trường nên xây dựng một cơ chế thu thập phản hồi từ sinh viên HUTECH một cách thường xuyên và có hệ thống. Việc lắng nghe và hành động dựa trên những phản hồi này sẽ chứng tỏ sự trân trọng của nhà trường đối với sinh viên, từ đó vun đắp một mối quan hệ bền chặt và tạo ra một cộng đồng cựu sinh viên vững mạnh trong tương lai.