Nghiên cứu đặc điểm sinh thái dinh dưỡng của quần thể voọc mũi hếch Rhinopithecus avunculus tại Khau Ca, Hà Giang

• Tác giả: Nguyễn Thị Lan Anh
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Xuân Đặng
• Trường học: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Động vật học
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm sinh thái dinh dưỡng của quần thể Voọc mũi hếch Rhinopithecus avunculus (Dollman, 1912) ở khu vực Khau Ca, tỉnh Hà Giang và đề xuất giải pháp quản lý bảo tồn
• Loại tài liệu: Luận án Tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. CÁC VẤN ĐỀ SINH THÁI DINH DƯỠNG CỦA THÚ LINH TRƯỞNG
• 1.1.1. Các mô hình sinh thái dinh dưỡng
• 1.1.2. Ý nghĩa của tỉ lệ protein chất xơ (Protein-to-fiber ratio)
• 1.1.3. Vai trò của chất khoáng trong dinh dưỡng
• 1.2. SỰ THÍCH NGHI TIÊU HÓA THỨC ĂN THỰC VẬT CỦA KHỈ NHAI (COLOBINE)
• 1.3. ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC SINH THÁI CỦA VOỌC MŨI HẾCH
• 1.3.1. Vị trí phân loại
• 1.3.2. Đặc điểm hình thái
• 1.3.3. Một số đặc điểm sinh thái và tập tính
• 1.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU SINH HỌC, SINH THÁI LOÀI VMH
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phạm vi nghiên cứu
• 2.3. Thời gian nghiên cứu
• 2.4. Địa điểm nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Xác định thành phần cây thức ăn và bộ phận cây làm thức ăn của VMH
• 2.5.2. Mô tả đặc điểm sinh cảnh của Voọc mũi hếch
• 2.5.3. Theo dõi biến động thức ăn của VMH theo các tháng trong năm
• 2.5.4. Xác định hàm lượng các chất dinh dưỡng, các chất hạn chế hấp thu dinh dưỡng trong thức ăn của VMH
• 2.5.5. Xác định các bất cập trong quản lý sinh cảnh và đề xuất giải pháp quản lý bảo tồn
• 2.5.6. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.6. Nguồn tư liệu xây dựng luận án
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. THÀNH PHẦN THỨC ĂN VÀ SỰ LỰA CHỌN THỨC ĂN CỦA VMH Ở KBT KHAU CA
• 3.1.1. Thành phần loài cây thức ăn và các bộ phận thực vật VMH ăn
• 3.1.2. Tính lựa chọn thức ăn của VMH và các yếu tố ảnh hưởng đến sự lựa chọn thức ăn của VMH
• 3.1.2.1. So sánh hàm lượng các chất dinh dưỡng, các chất hạn chế hấp thu dinh dưỡng và năng lượng trao đổi trong lá của các loài cây VMH ăn và các loài cây VMH không ăn
• 3.1.2.2. So sánh hàm lượng các chất dinh dưỡng, các chất hạn chế hấp thu dinh dưỡng và giá trị năng lượng trong cuống lá (VMH ăn) và phiến lá (VMH không ăn) của các cây thức ăn
• 3.1.2.3. So sánh hàm lượng các chất dinh dưỡng, các chất hạn chế hấp thu dinh dưỡng và giá trị năng lượng trong “phần lá ăn” và “phần lá không ăn” từ các cây thức ăn của VMH
• 3.1.2.4. So sánh hàm lượng CP, ADF và tỉ lệ CP ADF trong các bộ phận thực vật VMH ăn và các bộ phận thực vật VMH không ăn từ các loài cây thức ăn của VMH
• 3.1.2.5. Hàm lượng acid ascorbic trong các bộ phận thực vật VMH ăn và không ăn từ các loài cây thức ăn của VMH
• 3.1.2.6. Hàm lượng các chất dinh dưỡng, các chất hạn chế hấp thu dinh dưỡng nào quyết định sự lựa chọn thức ăn ở VMH và ME có ảnh hưởng đến sự lựa chọn thức ăn này không?
• 3.2. CÁC THÀNH PHẦN DINH DƯỠNG VÀ GIÁ TRỊ NĂNG LƯỢNG TRONG CÁC BỘ PHẬN THỰC VẬT VMH ĂN
• 3.2.1. Chất dinh dưỡng đa lượng có cung cấp năng lượng trong các bộ phận thực vật VMH chọn ăn
• 3.2.2. Chất dinh dưỡng đa lượng không cung cấp năng lượng trong các bộ phận thực vật VMH chọn ăn
• 3.2.3. Chất dinh dưỡng vi lượng trong các bộ phận thực vật VMH chọn ăn
• 3.2.4. Ước tính giá trị năng lượng của các bộ phận thực vật VMH ăn
• 3.2.5. Tính hạn chế hấp thu dinh dưỡng (antinutritional factors – ANF) của các hợp chất thứ sinh trong các bộ phận thực vật VMH chọn ăn
• 3.3. CƠ SỞ THỨC ĂN CHO VOỌC MŨI HẾCH Ở KBT KHAU CA
• 3.3.1. Đặc điểm thảm thực vật trong các sinh cảnh của VMH ở KBT Khau Ca
• 3.3.2. Chỉ số phong phú thức ăn của VMH ở các sinh cảnh rừng tại KBT Khau Ca
• 3.3.3. Biến động độ phong phú thức ăn VMH theo các tháng trong năm
• 3.3.4. Các loài cây thức ăn quan trọng của VMH ở KBT Khau Ca
• 3.4. TÌNH TRẠNG BẢO TỒN, NHỮNG VẤN ĐỀ TỒN TẠI VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ BẢO TỒN SINH CẢNH VMH Ở KBT KHAU CA
• 3.4.1. Đánh giá hiện trạng quản lý bảo tồn đa dạng sinh học của KBT Khau Ca
• 3.4.2. Các tác động và áp lực tại KBT Khau Ca
• 3.4.2.1. Áp lực về khai thác và sử dụng tài nguyên
• 3.4.2.2. Áp lực về mặt xã hội
• 3.4.2.3. Áp lực về mặt quy hoạch
• 3.4.2.4. Áp lực của biến đổi khí hậu
• 3.4.3. Những vấn đề tồn tại liên quan đến sinh thái dinh dưỡng của VMH
• 3.4.3.1. Sự suy thoái sinh cảnh của VMH ở KBT Khau Ca
• 3.4.3.2. Các đe dọa đối với sinh cảnh của VMH ở KBT Khau Ca
• 3.4.3.3. Vấn đề kết nối sinh cảnh KBT Khau Ca với KBTTN Du Già
• 3.4.3.4. Vấn đề đánh giá sinh cảnh phù hợp cho VMH
• 3.4.4. Đề xuất một số giải pháp bảo tồn sinh cảnh VMH ở KBT Khau Ca
• 3.4.4.1. Giảm thiểu các tác động đến loài Voọc mũi hếch nhờ vào các hoạt động giáo dục và truyền thông
• 3.4.4.2. Đề xuất một số giải pháp bảo tồn sinh cảnh của VMH ở KBT Khau Ca
• 3.4.4.3. Đẩy mạnh các chương trình bảo tồn loài Voọc mũi hếch
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về sinh thái dinh dưỡng voọc mũi hếch ở Hà Giang

Nghiên cứu về sinh thái dinh dưỡng voọc mũi hếch (Rhinopithecus avunculus) tại Hà Giang là một chủ đề quan trọng trong bảo tồn động vật hoang dã. Loài voọc này đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng do nhiều yếu tố như mất môi trường sống và săn bắn trái phép. Việc hiểu rõ về đặc điểm sinh thái dinh dưỡng của chúng sẽ giúp xây dựng các chiến lược bảo tồn hiệu quả hơn.

1.1. Đặc điểm sinh thái và phân bố của voọc mũi hếch

Voọc mũi hếch là loài đặc hữu của Việt Nam, chủ yếu phân bố ở các tỉnh phía Bắc như Hà Giang. Chúng sống trong các khu rừng nguyên sinh, nơi có nguồn thức ăn phong phú từ các loài thực vật. Đặc điểm sinh thái của loài này bao gồm khả năng thích nghi với môi trường sống và lựa chọn thức ăn dựa trên các yếu tố dinh dưỡng.

1.2. Tình trạng bảo tồn voọc mũi hếch ở Hà Giang

Tình trạng bảo tồn voọc mũi hếch ở Hà Giang đang gặp nhiều thách thức. Mặc dù có các khu bảo tồn như KBT Khau Ca, nhưng diện tích quá nhỏ và áp lực từ con người vẫn là những vấn đề lớn. Việc bảo tồn loài này cần sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và cộng đồng địa phương.

II. Vấn đề và thách thức trong nghiên cứu sinh thái dinh dưỡng voọc mũi hếch

Nghiên cứu về sinh thái dinh dưỡng voọc mũi hếch gặp nhiều thách thức. Một trong những vấn đề chính là thiếu thông tin về nhu cầu dinh dưỡng của loài này. Điều này ảnh hưởng đến khả năng xây dựng các biện pháp bảo tồn hiệu quả. Ngoài ra, sự biến động của môi trường sống cũng làm cho việc nghiên cứu trở nên phức tạp hơn.

2.1. Thiếu thông tin về nhu cầu dinh dưỡng

Nhu cầu dinh dưỡng của voọc mũi hếch chưa được nghiên cứu đầy đủ. Việc thiếu thông tin này gây khó khăn trong việc xác định các loại thực vật cần thiết cho sự sống còn của chúng. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào số lượng cá thể mà chưa chú trọng đến chất lượng dinh dưỡng của thức ăn.

2.2. Tác động của con người đến môi trường sống

Các hoạt động của con người như khai thác gỗ và phát triển nông nghiệp đã làm suy giảm môi trường sống của voọc mũi hếch. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nguồn thức ăn mà còn làm giảm diện tích sinh sống của chúng, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng cao hơn.

III. Phương pháp nghiên cứu sinh thái dinh dưỡng voọc mũi hếch

Để nghiên cứu sinh thái dinh dưỡng voọc mũi hếch, các phương pháp hiện đại đã được áp dụng. Việc xác định thành phần thực vật và phân tích dinh dưỡng là rất quan trọng. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp điều tra thực địa và phân tích mẫu để thu thập dữ liệu cần thiết.

3.1. Phương pháp điều tra thực địa

Phương pháp điều tra thực địa bao gồm việc quan sát và ghi chép các loại thực vật mà voọc mũi hếch thường xuyên ăn. Các nhà nghiên cứu đã tiến hành khảo sát tại các khu vực khác nhau trong KBT Khau Ca để xác định thành phần thức ăn chính của loài này.

3.2. Phân tích dinh dưỡng thực vật

Sau khi thu thập mẫu thực vật, các nhà nghiên cứu tiến hành phân tích dinh dưỡng để xác định hàm lượng các chất dinh dưỡng cần thiết cho voọc mũi hếch. Việc này giúp hiểu rõ hơn về sự lựa chọn thức ăn của loài này và các yếu tố ảnh hưởng đến nó.

IV. Kết quả nghiên cứu về dinh dưỡng voọc mũi hếch

Kết quả nghiên cứu cho thấy voọc mũi hếch có sự lựa chọn thức ăn rất đặc trưng. Chúng thường chọn các bộ phận thực vật giàu dinh dưỡng như lá non và hoa. Việc hiểu rõ về đặc điểm dinh dưỡng này sẽ giúp cải thiện các biện pháp bảo tồn và quản lý sinh cảnh cho loài này.

4.1. Thành phần thực vật chính trong chế độ ăn

Các nghiên cứu đã xác định được một số loài thực vật chính mà voọc mũi hếch thường xuyên ăn. Những loài này không chỉ cung cấp dinh dưỡng mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của quần thể voọc.

4.2. Tác động của dinh dưỡng đến sức khỏe voọc

Dinh dưỡng có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sự sinh sản của voọc mũi hếch. Việc thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết có thể dẫn đến suy giảm sức khỏe và khả năng sinh sản của loài này, từ đó ảnh hưởng đến sự tồn tại của chúng trong tự nhiên.

V. Giải pháp bảo tồn voọc mũi hếch ở Hà Giang

Để bảo tồn voọc mũi hếch, cần có các giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng cường quản lý khu bảo tồn là rất cần thiết. Các biện pháp bảo tồn cần được thực hiện một cách nghiêm túc để đảm bảo sự tồn tại lâu dài của loài này.

5.1. Tăng cường quản lý khu bảo tồn

Quản lý khu bảo tồn cần được cải thiện để bảo vệ môi trường sống của voọc mũi hếch. Cần có các biện pháp ngăn chặn khai thác trái phép và bảo vệ các khu vực sinh sống của loài này.

5.2. Nâng cao nhận thức cộng đồng

Nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của voọc mũi hếch và các biện pháp bảo tồn là rất cần thiết. Các chương trình giáo dục và truyền thông có thể giúp cộng đồng hiểu rõ hơn về giá trị của loài này và tham gia vào công tác bảo tồn.

VI. Kết luận và triển vọng tương lai cho voọc mũi hếch

Kết luận từ nghiên cứu cho thấy voọc mũi hếch cần được bảo tồn khẩn cấp. Các giải pháp bảo tồn hiện tại cần được cải thiện và mở rộng để đảm bảo sự tồn tại của loài này trong tương lai. Việc nghiên cứu thêm về sinh thái dinh dưỡng sẽ giúp cung cấp thông tin cần thiết cho các chiến lược bảo tồn hiệu quả.

6.1. Tầm quan trọng của nghiên cứu sinh thái dinh dưỡng

Nghiên cứu về sinh thái dinh dưỡng không chỉ giúp hiểu rõ hơn về nhu cầu của voọc mũi hếch mà còn cung cấp cơ sở cho các biện pháp bảo tồn. Thông tin này sẽ giúp các nhà quản lý đưa ra quyết định đúng đắn trong việc bảo vệ loài này.

6.2. Triển vọng tương lai cho voọc mũi hếch

Triển vọng tương lai cho voọc mũi hếch phụ thuộc vào các nỗ lực bảo tồn hiện tại. Nếu các biện pháp bảo tồn được thực hiện hiệu quả, có thể hy vọng rằng quần thể voọc mũi hếch sẽ phục hồi và phát triển bền vững trong tương lai.