Luận án tiến sĩ về quốc tế học khu vực Nam Á và sáng kiến Vành đai Con đường của Trung Quốc

• Tác giả: Nguyễn Thu Hà
• Người hướng dẫn: PGS.TS Phùng Thị Huệ
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quan hệ quốc tế
• Đề tài: Khu vực Nam Á trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CÁM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án
• 1.2. Các công trình nghiên cứu của Trung Quốc về Sáng kiến Vành đai, Con đường tại Nam Á
• 1.3. Các công trình nghiên cứu của các nước khác về Sáng kiến Vành đai, Con đường của Trung Quốc ở Nam Á
• 1.4. Các công trình nghiên cứu của Việt Nam về Sáng kiến Vành đai, Con đường tại Nam Á
• 1.5. Nhận xét kết quả nghiên cứu của các công trình đã công bố và những vấn đề luận án cần tiếp tục giải quyết
• 2. CHƯƠNG 2: KHU VỰC NAM Á TRONG SÁNG KIẾN VÀNH ĐAI, CON ĐƯỜNG: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
• 2.1. Cơ sở lý luận của đề tài
• 2.1.1. Chủ nghĩa hiện thực
• 2.1.2. Chủ nghĩa tự do
• 2.1.3. Chủ nghĩa Mác-xít
• 2.1.4. Chủ nghĩa Kiến tạo
• 2.2. Cơ sở thực tiễn nghiên cứu đề tài
• 2.2.1. Khái quát về Sáng kiến Vành đai, Con đường của Trung Quốc
• 2.2.2. Vị trí, vai trò của khu vực Nam Á trong Sáng kiến Vành đai, Con đường
• 2.3. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI SÁNG KIẾN VÀNH ĐAI, CON ĐƯỜNG CỦA TRUNG QUỐC TẠI NAM Á
• 3.1. Các hoạt động triển khai Sáng kiến Vành đai, Con đường ở Nam Á
• 3.1.1. Xây dựng Hành lang Kinh tế trên bộ
• 3.1.2. Xây dựng Hành lang kinh tế trên biển
• 3.1.3. Xây dựng con đường tơ lụa kỹ thuật số
• 3.2. Tác động của việc triển khai Sáng kiến Vành đai, Con đường ở Nam Á
• 3.2.1. Tác động tích cực
• 3.2.2. Phản ứng của các quốc gia Nam Á đối với việc triển khai Sáng kiến Vành đai, Con đường của Trung Quốc
• 3.2.2.1. Phản ứng của Ấn Độ
• 3.2.2.2. Phản ứng của các nước khác
• 3.3. Tiểu kết chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: TRIỂN VỌNG TRIỂN KHAI SÁNG KIẾN VÀNH ĐAI, CON ĐƯỜNG TẠI KHU VỰC NAM Á VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM
• 4.1. Dự báo việc triển khai Sáng kiến Vành đai, Con đường tại Nam Á
• 4.1.1. Những thuận lợi và khó khăn đối với việc triển khai Sáng kiến Vành đai, Con đường tại Nam Á trong thời gian tới
• 4.1.2. Triển vọng thực hiện Sáng kiến Vành đai, Con đường tại Nam Á
• 4.2. Một số hàm ý chính sách cho Việt Nam
• 4.2.1. Vị thế của Việt Nam trong Sáng kiến Vành đai, Con đường của Trung Quốc
• 4.2.2. Tác động của Sáng kiến Vành đai, Con đường đối với Việt Nam
• 4.2.3. Mục tiêu, phương châm và nguyên tắc của Việt Nam khi tham gia Sáng kiến Vành đai, Con đường
• 4.2.4. Phạm vi và mức độ tham gia Sáng kiến Vành đai, Con đường của Việt Nam
• 4.2.5. Một số hàm ý chính sách cho Việt Nam khi tham gia Sáng kiến Vành đai, Con đường của Trung Quốc
• 4.3. Tiểu kết chương 4
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
• LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Tóm tắt

I. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Nghiên cứu quốc tế về Nam Á trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc đã thu hút sự quan tâm của nhiều học giả. Các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án này chủ yếu tập trung vào việc phân tích mục tiêu, động lực và tác động của sáng kiến này đối với khu vực. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng Sáng kiến Vành đai và Con đường không chỉ là một dự án phát triển kinh tế mà còn là một chiến lược địa chính trị của Trung Quốc nhằm mở rộng ảnh hưởng của mình tại Nam Á. Các công trình nghiên cứu từ Trung Quốc và các nước khác đã chỉ ra rằng Nam Á đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các tuyến đường thương mại và đầu tư toàn cầu. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khoảng trống trong nghiên cứu về tác động cụ thể của sáng kiến này đối với từng quốc gia trong khu vực.

1.1 Các công trình nghiên cứu của Trung Quốc

Các nghiên cứu từ Trung Quốc thường nhấn mạnh vào lợi ích kinh tế mà Sáng kiến Vành đai và Con đường mang lại cho các nước Nam Á. Những nghiên cứu này cho rằng việc tham gia vào sáng kiến sẽ giúp các nước trong khu vực cải thiện cơ sở hạ tầng, thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển kinh tế. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến chỉ trích về việc Trung Quốc có thể áp đặt các điều kiện không công bằng đối với các nước tham gia, dẫn đến tình trạng 'bẫy nợ'. Điều này đã tạo ra một cuộc tranh luận sôi nổi trong giới học giả về tính bền vững của các dự án trong khuôn khổ sáng kiến này.

1.2 Các công trình nghiên cứu của các nước khác

Nghiên cứu từ các nước khác, đặc biệt là từ Ấn Độ và các nước phương Tây, thường tập trung vào các khía cạnh địa chính trị của Sáng kiến Vành đai và Con đường. Họ cho rằng sáng kiến này không chỉ đơn thuần là một dự án phát triển kinh tế mà còn là một công cụ để Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng chính trị và quân sự tại Nam Á. Các nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng sự tham gia của các nước Nam Á vào sáng kiến có thể dẫn đến những thay đổi lớn trong cấu trúc quyền lực khu vực, đồng thời tạo ra những thách thức về an ninh cho các quốc gia láng giềng.

II. Khu vực Nam Á trong Sáng kiến Vành đai Con đường Cơ sở lý luận và thực tiễn

Khu vực Nam Á được xác định là một trong những khu vực chiến lược trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Về lý luận, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng Nam Á không chỉ có vị trí địa lý quan trọng mà còn là cầu nối giữa Trung Quốc và các thị trường lớn khác như Trung Đông và Châu Âu. Sáng kiến này được xem như một cơ hội để Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng kinh tế và chính trị tại khu vực. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai các dự án trong khuôn khổ sáng kiến này tại Nam Á cũng gặp phải nhiều thách thức, bao gồm sự phản đối từ các nước láng giềng và những lo ngại về an ninh. Các dự án như xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển thương mại đã gặp phải sự phản ứng từ các quốc gia như Ấn Độ, nơi lo ngại về sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực.

2.1 Cơ sở lý luận của đề tài

Cơ sở lý luận của nghiên cứu này dựa trên các lý thuyết quan hệ quốc tế như chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa tự do. Chủ nghĩa hiện thực nhấn mạnh vào lợi ích quốc gia và quyền lực, trong khi chủ nghĩa tự do tập trung vào hợp tác và phát triển kinh tế. Nghiên cứu này sẽ phân tích cách mà các lý thuyết này có thể giải thích động lực và hành động của Trung Quốc trong việc triển khai Sáng kiến Vành đai và Con đường tại Nam Á.

2.2 Cơ sở thực tiễn nghiên cứu đề tài

Thực tiễn triển khai Sáng kiến Vành đai và Con đường tại Nam Á đã cho thấy nhiều kết quả tích cực nhưng cũng không ít thách thức. Các dự án hạ tầng như đường bộ, cảng biển và đường sắt đã được triển khai, tuy nhiên, nhiều dự án đã gặp phải sự chậm trễ và phản đối từ cộng đồng địa phương. Điều này cho thấy rằng việc thực hiện các dự án trong khuôn khổ sáng kiến này không chỉ đơn thuần là vấn đề kinh tế mà còn liên quan đến các yếu tố xã hội và chính trị. Sự thành công của sáng kiến này phụ thuộc vào khả năng của Trung Quốc trong việc xây dựng lòng tin và hợp tác với các nước trong khu vực.

III. Thực trạng triển khai Sáng kiến Vành đai Con đường tại Nam Á

Thực trạng triển khai Sáng kiến Vành đai và Con đường tại Nam Á cho thấy nhiều hoạt động đáng chú ý. Các dự án xây dựng hành lang kinh tế trên bộ và trên biển đã được thực hiện, tuy nhiên, không phải tất cả đều đạt được kết quả như mong đợi. Một số dự án đã bị chậm tiến độ và gặp phải các vấn đề về tài chính. Đặc biệt, sự phản ứng của các quốc gia như Ấn Độ đã tạo ra những thách thức lớn cho Trung Quốc trong việc thực hiện các dự án này. Các nước trong khu vực đã có những phản ứng khác nhau đối với sáng kiến này, từ việc ủng hộ đến phản đối, điều này cho thấy sự phức tạp trong quan hệ quốc tế tại Nam Á.

3.1 Các hoạt động triển khai Sáng kiến

Các hoạt động triển khai Sáng kiến Vành đai và Con đường tại Nam Á bao gồm việc xây dựng các hành lang kinh tế, cảng biển và các dự án hạ tầng khác. Tuy nhiên, nhiều dự án đã gặp phải sự chậm trễ và phản đối từ cộng đồng địa phương. Điều này cho thấy rằng việc thực hiện các dự án trong khuôn khổ sáng kiến này không chỉ đơn thuần là vấn đề kinh tế mà còn liên quan đến các yếu tố xã hội và chính trị. Sự thành công của sáng kiến này phụ thuộc vào khả năng của Trung Quốc trong việc xây dựng lòng tin và hợp tác với các nước trong khu vực.

3.2 Tác động của việc triển khai

Tác động của việc triển khai Sáng kiến Vành đai và Con đường tại Nam Á đã được ghi nhận qua nhiều khía cạnh. Về mặt kinh tế, các dự án đã giúp cải thiện cơ sở hạ tầng và thúc đẩy thương mại trong khu vực. Tuy nhiên, cũng có những tác động tiêu cực như tình trạng nợ nần gia tăng và ô nhiễm môi trường. Các quốc gia trong khu vực cần phải có những biện pháp ứng phó phù hợp để giảm thiểu những tác động tiêu cực này.

IV. Triển vọng triển khai Sáng kiến Vành đai Con đường tại Nam Á và hàm ý chính sách cho Việt Nam

Triển vọng triển khai Sáng kiến Vành đai và Con đường tại Nam Á trong thời gian tới sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tình hình chính trị, kinh tế và an ninh trong khu vực. Các nước trong khu vực cần phải có những chiến lược hợp tác phù hợp để tận dụng tối đa lợi ích từ sáng kiến này. Đối với Việt Nam, việc tham gia vào Sáng kiến Vành đai và Con đường cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng, nhằm đảm bảo lợi ích quốc gia và an ninh quốc gia. Các chính sách cần phải được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn và tình hình mới.

4.1 Dự báo triển vọng

Dự báo triển vọng triển khai Sáng kiến Vành đai và Con đường tại Nam Á cho thấy rằng các dự án sẽ tiếp tục được thực hiện, tuy nhiên, sẽ gặp phải nhiều thách thức. Các quốc gia trong khu vực cần phải có những chiến lược hợp tác phù hợp để tận dụng tối đa lợi ích từ sáng kiến này. Đặc biệt, việc xây dựng lòng tin và hợp tác giữa Trung Quốc và các nước trong khu vực sẽ là yếu tố quyết định cho sự thành công của sáng kiến này.

4.2 Một số hàm ý chính sách cho Việt Nam

Đối với Việt Nam, việc tham gia vào Sáng kiến Vành đai và Con đường cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng. Các chính sách cần phải được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn và tình hình mới. Việt Nam cần phải xây dựng các chiến lược hợp tác với Trung Quốc và các nước trong khu vực để đảm bảo lợi ích quốc gia và an ninh quốc gia. Đồng thời, cần phải có những biện pháp để giảm thiểu các tác động tiêu cực từ sáng kiến này.