Nghiên cứu phương pháp loại bỏ kim loại nặng khỏi nước thải bằng vi sinh vật tự nhiên

Lời cảm ơn

Lời cam đoan

Danh mục các ký hiệu và chữ viết tắt

Danh mục các bảng

Danh mục các hình vẽ, đồ thị

MỞ ĐẦU

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Phân loại nước thải

1.2. Nước thải sinh hoạt

1.3. Nước thải công nghiệp

1.4. Kim loại nặng trong môi trường nước

1.4.1. Kim loại nặng và sự chuyển hoá trong môi trường nước

1.4.2. Tính độc của kim loại nặng

1.4.3. Nước thải chứa kim loại nặng trong quá trình sản xuất công nghiệp ở Việt Nam và tác động của chúng đến môi trường

1.5. Công nghệ xử lý nước thải chứa kim loại nặng

1.5.1. Sử dụng các biện pháp sinh học trong xử lý ô nhiễm kim loại nặng trong môi trường nước

1.5.1.1. Sử dụng thực vật

1.5.1.2. Sử dụng các vật liệu hấp phụ sinh học

1.5.1.3. Sử dụng vi sinh vật

1.5.2. Các dạng cột phản ứng kị khí

1.5.2.1. Cột phản ứng sinh học kị khí với cơ chất rắn

1.5.3. Tình hình nghiên cứu và ứng dụng biện pháp kị khí để xử lý nước thải chứa kim loại nặng

1.5.3.1. Trên thế giới

1.5.3.2. Ở Việt Nam

2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Vật liệu và thiết bị nghiên cứu

2.2. Các phương pháp nghiên cứu

2.2.1. Chuẩn bị dụng cụ phân tích

2.2.2. Loại bỏ oxy và chỉ thị môi trường khử

2.2.3. Các thí nghiệm sử dụng cột phản ứng sinh học kị khí tạo sunphua để nghiên cứu khả năng loại bỏ kim loại nặng

2.2.3.1. Đếm số lượng SRB

2.2.3.2. Phân lập SRB

2.2.4. Phân loại vi khuẩn

2.2.4.1. Đặc điểm hình thái

2.2.4.2. Các phương pháp sinh học phân tử

2.2.5. Phương pháp phân tích kim loại nặng

2.2.5.1. Xác định hàm lượng đồng

2.2.5.2. Xác định hàm lượng asen

2.2.6. Phương pháp xác định COD

2.2.7. Các chỉ tiêu khác

2.2.8. Phương pháp xác định thành phần của các cơ chất: các chất hòa tan trong nước nóng, xenlulo, hemixenlulo, lignin, tro

2.2.8.1. Các chất hòa tan trong nước nóng

2.2.9. Xác định khả năng hấp phụ kim loại bởi cơ chất

2.2.10. Xác định khả năng loại bỏ kim loại của các chủng vi khuẩn lựa chọn

2.2.11. Phương pháp quan sát đặc điểm cơ chất bằng kính hiển vi điện tử quét

2.2.12. Phương pháp xác định sunphua

2.2.13. Phương pháp xác định axít béo

2.2.14. Phương pháp xử lý thống kê

3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

3.1. Xây dựng cột phản ứng sinh học kị khí tạo sunphua với các loại cơ chất khác nhau

3.1.1. Thiết lập cột phản ứng sinh học

3.1.2. Hoạt động của cột phản ứng sinh học

3.1.3. Cơ chất và khả năng hấp phụ kim loại nặng

3.1.4. Thành phần của các loại cơ chất

3.1.5. Khả năng hấp phụ kim loại nặng của các loại cơ chất khác nhau

3.1.6. Ảnh hưởng của việc bổ sung vi sinh vật và chất dinh dưỡng lên hoạt động của cột phản ứng sinh học

3.2. SRB trong các cột phản ứng sinh học kị khí với các loại cơ chất khác nhau

3.2.1. Số lượng SRB

3.2.2. Thành phần SRB

3.2.3. Khả năng loại bỏ Cu, As của các chủng vi khuẩn phân lập được

3.2.4. Một số đặc điểm sinh học của hai chủng vi khuẩn STN8 và XD5

3.2.4.1. Kết quả định loại hai chủng vi khuẩn STN8 và XD5 bằng kỹ thuật sinh học phân tử

3.2.4.2. Kết quả đọc trình tự nucleotit của rADN 16S của hai chủng STN8 và XD5

3.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hoạt động của các cột phản ứng sinh học kị khí với các loại cơ chất khác nhau

3.3.1. pH và thế năng oxy hóa khử

3.3.2. Hàm lượng sunphua hòa tan trong nước

3.3.3. Hiệu quả hoạt động của các cột phản ứng với các loại cơ chất khác nhau

3.3.3.1. Hiệu quả loại bỏ sunphat

3.3.3.2. Hiệu quả loại bỏ kim loại nặng

3.3.4. Ảnh hưởng của tốc độ dòng chảy lên khả năng loại bỏ kim loại nặng của cột phản ứng sinh học kị khí

3.3.5. Xử lý nước thải tuyển quặng bằng cột phản ứng sinh học kị khí với cơ chất rắn

3.3.6. Xử lý cơ chất sau khi sử dụng

Kết luận và kiến nghị

Danh mục các công trình đã công bố liên quan đến luận án

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

I. Tổng quan về nghiên cứu phương pháp loại bỏ kim loại nặng

Nước thải công nghiệp, đặc biệt là nước thải từ khai thác mỏ, chứa nhiều kim loại nặng gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Việc nghiên cứu và phát triển các phương pháp xử lý hiệu quả là cần thiết để bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Phương pháp sử dụng vi sinh vật tự nhiên để loại bỏ kim loại nặng đang được chú ý vì tính hiệu quả và thân thiện với môi trường.

1.1. Tình hình ô nhiễm kim loại nặng trong nước thải

Ô nhiễm kim loại nặng trong nước thải là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và hệ sinh thái. Các kim loại như Hg, Pb, Cd, và As có thể gây ra nhiều bệnh tật và tác động tiêu cực đến môi trường. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nồng độ kim loại nặng trong nước thải công nghiệp ở Việt Nam vượt quá mức cho phép, cần có biện pháp xử lý hiệu quả.

1.2. Vai trò của vi sinh vật trong xử lý nước thải

Vi sinh vật tự nhiên, đặc biệt là vi khuẩn khử sunphat (SRB), có khả năng phân hủy và loại bỏ kim loại nặng khỏi nước thải. Chúng có thể chuyển hóa các hợp chất độc hại thành các dạng ít độc hơn, giúp cải thiện chất lượng nước. Nghiên cứu cho thấy SRB có thể loại bỏ nhiều kim loại nặng như Cu, As, và Zn hiệu quả.

II. Vấn đề và thách thức trong xử lý nước thải chứa kim loại nặng

Mặc dù có nhiều phương pháp xử lý nước thải, nhưng việc loại bỏ kim loại nặng vẫn gặp nhiều thách thức. Các phương pháp truyền thống như kết tủa thường tốn kém và tạo ra bùn thải cần xử lý tiếp. Hơn nữa, các phương pháp này không hiệu quả với nồng độ kim loại thấp. Do đó, cần tìm kiếm các giải pháp mới và hiệu quả hơn.

2.1. Hạn chế của các phương pháp xử lý truyền thống

Các phương pháp như kết tủa và trao đổi ion thường không hiệu quả trong việc xử lý nước thải có nồng độ kim loại thấp. Chúng cũng tạo ra một lượng lớn bùn thải, gây khó khăn trong việc xử lý tiếp theo. Điều này dẫn đến việc cần thiết phải phát triển các phương pháp mới, hiệu quả hơn.

2.2. Tác động của ô nhiễm kim loại nặng đến môi trường

Ô nhiễm kim loại nặng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn tác động tiêu cực đến hệ sinh thái. Các kim loại nặng có thể tích lũy trong chuỗi thức ăn, gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho động vật và thực vật. Việc xử lý nước thải chứa kim loại nặng là cần thiết để bảo vệ môi trường sống.

III. Phương pháp xử lý nước thải bằng vi sinh vật tự nhiên

Phương pháp sử dụng vi sinh vật tự nhiên để xử lý nước thải chứa kim loại nặng đang được nghiên cứu và áp dụng rộng rãi. Các nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng SRB trong các cột phản ứng sinh học kị khí có thể mang lại hiệu quả cao trong việc loại bỏ kim loại nặng.

3.1. Cơ chế hoạt động của vi sinh vật trong xử lý nước thải

Vi sinh vật tự nhiên hoạt động bằng cách phân hủy các hợp chất độc hại trong nước thải, chuyển hóa chúng thành các dạng ít độc hơn. SRB có khả năng khử sunphat và loại bỏ kim loại nặng thông qua quá trình sinh học, giúp cải thiện chất lượng nước thải.

3.2. Các loại cơ chất sử dụng trong nghiên cứu

Nghiên cứu đã sử dụng nhiều loại cơ chất khác nhau như rơm, rạ, và xơ dừa để nuôi cấy vi sinh vật. Các cơ chất này không chỉ cung cấp nguồn dinh dưỡng cho vi sinh vật mà còn giúp tăng cường khả năng loại bỏ kim loại nặng trong nước thải.

IV. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp sử dụng vi sinh vật tự nhiên có hiệu quả cao trong việc loại bỏ kim loại nặng khỏi nước thải. Các thí nghiệm đã chỉ ra rằng việc sử dụng SRB trong cột phản ứng sinh học kị khí có thể giảm nồng độ kim loại nặng xuống mức cho phép.

4.1. Hiệu quả loại bỏ kim loại nặng trong thí nghiệm

Các thí nghiệm cho thấy rằng SRB có khả năng loại bỏ hiệu quả nhiều loại kim loại nặng như Cu và As. Kết quả cho thấy nồng độ kim loại nặng trong nước thải giảm đáng kể sau khi xử lý, đạt tiêu chuẩn cho phép.

4.2. Ứng dụng thực tiễn tại các cơ sở sản xuất

Kết quả nghiên cứu đã được ứng dụng tại Trung tâm Nghiên cứu thực nghiệm sản xuất mỏ và luyện kim Thái Nguyên. Nước thải sau xử lý đạt tiêu chuẩn TCVN cho nước thải công nghiệp loại B, chứng minh tính khả thi của phương pháp.

V. Kết luận và triển vọng tương lai của nghiên cứu

Nghiên cứu về phương pháp loại bỏ kim loại nặng bằng vi sinh vật tự nhiên mở ra nhiều triển vọng cho việc xử lý nước thải công nghiệp. Việc áp dụng các phương pháp sinh học không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm mà còn tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.

5.1. Tương lai của phương pháp xử lý sinh học

Phương pháp xử lý sinh học bằng vi sinh vật tự nhiên có tiềm năng lớn trong việc xử lý nước thải công nghiệp. Nghiên cứu tiếp theo cần tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình và mở rộng quy mô ứng dụng.

5.2. Khuyến nghị cho các nghiên cứu tiếp theo

Cần tiếp tục nghiên cứu để phát triển các phương pháp xử lý hiệu quả hơn, đồng thời tìm kiếm các loại vi sinh vật mới có khả năng loại bỏ kim loại nặng tốt hơn. Việc kết hợp các phương pháp sinh học với các công nghệ hiện đại có thể mang lại kết quả tốt hơn trong xử lý nước thải.

Nghiên cứu phương pháp loại bỏ kim loại nặng khỏi nước thải nhờ quần thể vi sinh vật tự nhiên