Nghiên Cứu Phong Cách Nghệ Thuật Của Nguyễn Ngọc Tư

Phong cách nghệ thuật được định nghĩa từ nhiều góc độ. Buffon cho rằng: “Phong cách chính là người”. Elsa Trisolet lại cho rằng: “Nhà văn là người cho máu”. Timofeep xem phong cách là “sự thống nhất của tất cả những yếu tố trong tác phẩm”. Lại Nguyên Ân định nghĩa phong cách là “những nét chung, tương đối bền vững của hệ thống hình tượng”. Phan Ngọc khẳng định: “Phong cách là một cấu trúc hữu cơ của tất cả các kiểu lựa chọn tiêu biểu”. Các định nghĩa đều gặp gỡ ở chỗ xem phong cách là một hệ thống, mang tính chỉnh thể. Dù nội dung phong phú và hình thức nghệ thuật đa dạng, chúng vẫn có tính thống nhất.

Không phải mọi nhà văn đều có phong cách nghệ thuật, mà chỉ những nhà văn ưu tú mới khắc họa được cái tạng riêng, mới ghi dấu được cái giọng riêng của mình vào tiến trình vận động của văn học. Chỉ cần cầm bút, nhà văn nào cũng có đặc điểm sáng tác, nhưng không phải ai cũng tạo ra được một phong cách riêng biệt, dễ nhận diện. Phong cách giúp tác phẩm của nhà văn nổi bật giữa vô vàn tác phẩm khác, tạo nên dấu ấn cá nhân không thể trộn lẫn. Phong cách là yếu tố quan trọng để đánh giá tài năng và vị trí của một nhà văn trong nền văn học.

Tập truyện đầu tay Ngọn đèn không tắt đánh dấu một khởi đầu thuận lợi của Nguyễn Ngọc Tư với Giải I cuộc vận động sáng tác Văn học tuổi 20. Tác phẩm này đã giới thiệu một giọng văn mới mẻ, đậm chất văn hóa miền Tây, với những câu chuyện giản dị về cuộc sống và con người nơi đây. Thành công ban đầu này đã tạo động lực lớn cho Nguyễn Ngọc Tư tiếp tục theo đuổi con đường văn chương và phát triển phong cách nghệ thuật riêng của mình.

Đến năm 2005, với sự ra đời của truyện ngắn Cánh đồng bất tận, tên tuổi của Nguyễn Ngọc Tư đã thật sự chiếm sóng, khuấy động đời sống văn học. Truyện ngắn Cánh đồng bất tận nhận được giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam và Cánh đồng bất tận – những truyện ngắn hay và mới nhất trở thành cuốn sách bán chạy nhất của văn học Việt Nam trong năm 2006. Tác phẩm này đã khẳng định vị thế của Nguyễn Ngọc Tư trong làng văn và đưa phong cách nghệ thuật của chị đến với đông đảo độc giả.

Môi trường văn hóa Nam Bộ có ảnh hưởng sâu sắc đến phong cách nghệ thuật của Nguyễn Ngọc Tư. Những câu chuyện, con người, phong tục tập quán, và ngôn ngữ đặc trưng của vùng đất này đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho các tác phẩm của chị. Nguyễn Ngọc Tư đã tái hiện một cách chân thực và sinh động cuộc sống của người dân Nam Bộ, với những niềm vui, nỗi buồn, và những trăn trở đời thường.

Quan điểm nghệ thuật của Nguyễn Ngọc Tư cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành phong cách của chị. Nguyễn Ngọc Tư luôn hướng đến việc phản ánh chân thực cuộc sống, với cái nhìn nhân ái và cảm thông sâu sắc đối với những số phận nhỏ bé, bất hạnh. Chị không ngại khai thác những góc khuất của xã hội, những vấn đề nhức nhối trong đời sống con người, nhưng luôn giữ được sự lạc quan và niềm tin vào những giá trị tốt đẹp.

Từ hiện thực một vùng miền Nam Bộ đến mở rộng đường biên hiện thực. Ban đầu, Nguyễn Ngọc Tư tập trung khai thác những câu chuyện, con người, và phong cảnh đặc trưng của miền Tây Nam Bộ. Sau đó, chị dần mở rộng phạm vi khám phá, đề cập đến những vấn đề chung của đời sống đương đại, những trăn trở của con người trong xã hội hiện đại. Sự mở rộng này cho thấy sự trưởng thành trong tư duy và quan điểm nghệ thuật của Nguyễn Ngọc Tư.

Từ cái nhìn cảm thương, tin tưởng đến cái nhìn trăn trở, lo âu. Trong những tác phẩm đầu tay, Nguyễn Ngọc Tư thường thể hiện sự cảm thông sâu sắc đối với những số phận bất hạnh, những con người nghèo khó, lam lũ. Tuy nhiên, càng về sau, chị càng có cái nhìn đa chiều hơn về con người, nhận ra những mặt trái, những góc khuất trong tâm hồn con người. Sự thay đổi này cho thấy sự trưởng thành trong nhân sinh quan và thế giới quan của Nguyễn Ngọc Tư.

Từ những cốt truyện có hệ thống sự kiện rõ ràng đến những cốt truyện tâm lí phân rã sự kiện. Trong những tác phẩm đầu tay, Nguyễn Ngọc Tư thường xây dựng những cốt truyện đơn giản, tuyến tính, với các sự kiện được sắp xếp theo trình tự thời gian. Tuy nhiên, càng về sau, chị càng thử nghiệm với những cốt truyện phức tạp hơn, phi tuyến tính, tập trung vào diễn biến tâm lí của nhân vật. Sự thay đổi này cho thấy sự sáng tạo và đổi mới trong nghệ thuật kể chuyện của Nguyễn Ngọc Tư.

Từ ngôn ngữ tự nhiên, bộc trực đến ngôn ngữ trau chuốt, đậm màu sắc triết lí. Sự thay đổi trong giọng điệu. Từ giọng trữ tình mộc mạc, chan chứa yêu thương đến giọng lạnh lùng, điềm tĩnh, khách quan. Trong những tác phẩm đầu tay, Nguyễn Ngọc Tư sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống thường ngày. Tuy nhiên, càng về sau, chị càng trau chuốt ngôn ngữ, sử dụng nhiều hình ảnh, ẩn dụ, và biểu tượng để diễn tả những cảm xúc, suy tư sâu sắc. Sự thay đổi này cho thấy sự trưởng thành trong nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Ngọc Tư.

Từ tập truyện đầu tay Ngọn đèn không tắt (2000) đến tập truyện mới nhất Cố định một đám mây (2018), Nguyễn Ngọc Tư đã trải qua một hành trình sáng tác đầy nỗ lực và thành công. Chị đã không ngừng đổi mới, sáng tạo, và thử nghiệm để mang đến cho độc giả những tác phẩm chất lượng, giàu giá trị nghệ thuật và nhân văn. Hành trình này cho thấy sự đam mê, tâm huyết, và tài năng của Nguyễn Ngọc Tư đối với văn chương.

Nguyễn Ngọc Tư đã có những đóng góp quan trọng cho nền văn học Việt Nam đương đại. Chị đã mang đến một giọng văn mới mẻ, đậm chất văn hóa miền Tây, với những câu chuyện giản dị nhưng sâu sắc về cuộc sống và con người nơi đây. Các tác phẩm của chị đã được dịch ra nhiều thứ tiếng, được giới phê bình đánh giá cao, và được đông đảo độc giả yêu thích. Nguyễn Ngọc Tư xứng đáng là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam.