Tổng quan nghiên cứu

Ngành dịch vụ, đặc biệt là du lịch, đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, với tỷ trọng đóng góp vào GDP ngày càng tăng. Tại Việt Nam, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực đã thúc đẩy sự phát triển của các ngành dịch vụ có giá trị gia tăng cao như du lịch và vận tải kho bãi. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng của ngành dịch vụ còn chưa bền vững, quy mô doanh nghiệp nhỏ và giá trị gia tăng bình quân có xu hướng giảm. Trong bối cảnh đó, việc nâng cao chất lượng và đa dạng hóa dịch vụ là yêu cầu cấp thiết để doanh nghiệp tồn tại và phát triển bền vững, trong đó kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh giữ vai trò then chốt.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Du lịch Thương mại và Đầu tư trong năm 2019. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá các hoạt động kế toán tài chính và kế toán quản trị liên quan, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của công ty. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các nghiệp vụ kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trên cả hai góc độ tài chính và quản trị, với dữ liệu thu thập trực tiếp từ công ty tại Hà Nội.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho nhà quản trị nhằm kiểm soát hoạt động kinh doanh hiệu quả, đồng thời góp phần hoàn thiện hệ thống kế toán trong lĩnh vực dịch vụ du lịch, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và chuẩn mực kế toán hiện hành, bao gồm:

  • Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 14 về doanh thu và thu nhập khác, định nghĩa doanh thu là tổng giá trị lợi ích kinh tế thu được từ hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.
  • Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 về chuẩn mực chung, nhấn mạnh nguyên tắc ghi nhận doanh thu và chi phí phù hợp, thận trọng và trọng yếu.
  • Chuẩn mực kế toán quốc tế IAS 18 về doanh thu, quy định doanh thu là luồng thu gộp các lợi ích kinh tế phát sinh trong quá trình hoạt động thông thường.
  • Mô hình phân tích chi phí - khối lượng - lợi nhuận (CVP), giúp đánh giá mối quan hệ giữa giá bán, chi phí biến đổi, chi phí cố định và lợi nhuận, từ đó xác định điểm hòa vốn và mức doanh thu an toàn.
  • Nguyên tắc kế toán cơ sở dồn tích, nguyên tắc phù hợp, nguyên tắc thận trọng và nguyên tắc trọng yếu, là cơ sở để ghi nhận doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh một cách chính xác và trung thực.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: doanh thu (bán hàng, cung cấp dịch vụ, hoạt động tài chính, thu nhập khác), chi phí (giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp), kết quả kinh doanh (lợi nhuận gộp, lợi nhuận thuần, lợi nhuận sau thuế).

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, bao gồm:

  • Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập và phân tích các văn bản pháp luật, chuẩn mực kế toán, sách báo chuyên ngành, tài liệu từ Bộ Tài chính và các nguồn học thuật liên quan.
  • Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu thực tế: Số liệu được thu thập trực tiếp tại phòng kế toán Công ty Cổ phần Du lịch Thương mại và Đầu tư thông qua chứng từ, sổ sách kế toán và báo cáo tài chính năm 2019. Cỡ mẫu gồm toàn bộ dữ liệu kế toán liên quan đến doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong năm.
  • Phương pháp phân tích, tổng hợp và so sánh: Sử dụng các công cụ phân tích định lượng để đánh giá thực trạng kế toán, so sánh các chỉ tiêu tài chính, phân tích điểm hòa vốn và mối quan hệ chi phí - doanh thu - lợi nhuận nhằm nhận diện ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu năm 2019, với quá trình thu thập và xử lý dữ liệu diễn ra trong vòng 6 tháng, từ khảo sát thực tế đến phân tích và đề xuất giải pháp.

Phương pháp chọn mẫu toàn bộ dữ liệu kế toán năm 2019 nhằm đảm bảo tính đại diện và độ chính xác trong đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của công ty.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Doanh thu chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh thu công ty là doanh thu từ hoạt động kinh doanh lữ hành, chiếm khoảng 70% tổng doanh thu năm 2019. Doanh thu từ các hoạt động khác như vận chuyển khách, đại lý vé máy bay và cho thuê văn phòng chiếm phần còn lại.
  2. Chi phí giá vốn hàng bán chiếm khoảng 60% tổng chi phí hoạt động kinh doanh, trong đó chi phí nguyên liệu, vật liệu và nhân công trực tiếp là các khoản chi phí chính. Chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp lần lượt chiếm khoảng 20% và 15% tổng chi phí.
  3. Kết quả kinh doanh năm 2019 cho thấy công ty đạt lợi nhuận trước thuế khoảng 15% trên tổng doanh thu, phản ánh hiệu quả hoạt động kinh doanh tích cực. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế giảm do chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp chiếm khoảng 25% lợi nhuận trước thuế.
  4. Phân tích điểm hòa vốn cho thấy công ty cần đạt doanh thu tối thiểu khoảng 85% doanh thu thực tế để bù đắp toàn bộ chi phí cố định và biến đổi, cho thấy công ty đang hoạt động ở mức an toàn nhưng vẫn cần kiểm soát chi phí để duy trì lợi nhuận.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phản ánh sự phát triển ổn định của Công ty Cổ phần Du lịch Thương mại và Đầu tư trong năm 2019, với doanh thu chủ yếu từ hoạt động lữ hành và tỷ lệ lợi nhuận hợp lý. Nguyên nhân chính là do công ty đã tập trung đầu tư vào chất lượng dịch vụ, mở rộng thị trường quốc tế và duy trì mối quan hệ đối tác bền vững.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành dịch vụ du lịch, tỷ lệ chi phí giá vốn và chi phí quản lý của công ty tương đối phù hợp với mức trung bình ngành, tuy nhiên chi phí bán hàng còn có thể tối ưu hơn để tăng lợi nhuận. Việc áp dụng nguyên tắc kế toán phù hợp và thận trọng đã giúp công ty ghi nhận doanh thu và chi phí chính xác, đảm bảo tính trung thực của báo cáo tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ trọng doanh thu theo từng hoạt động kinh doanh, biểu đồ tròn phân bổ chi phí theo loại chi phí, và bảng phân tích điểm hòa vốn minh họa mức doanh thu cần thiết để bù đắp chi phí. Những biểu đồ này giúp nhà quản trị dễ dàng nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh và đưa ra quyết định phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường kiểm soát và tối ưu hóa chi phí bán hàng: Áp dụng các biện pháp quản lý chặt chẽ chi phí quảng cáo, hoa hồng và chi phí vận chuyển nhằm giảm tỷ lệ chi phí bán hàng xuống dưới 18% tổng chi phí trong vòng 12 tháng tới. Phòng kế toán phối hợp với phòng kinh doanh thực hiện.
  2. Hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị: Xây dựng và áp dụng hệ thống dự toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh chi tiết theo từng sản phẩm, dịch vụ để hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng và chính xác. Thời gian triển khai dự kiến 6 tháng, do phòng kế toán và ban giám đốc chủ trì.
  3. Nâng cao chất lượng thu thập và xử lý thông tin kế toán: Đầu tư phần mềm kế toán hiện đại, đào tạo nhân viên kế toán nhằm đảm bảo số liệu kế toán được cập nhật kịp thời, chính xác, phục vụ tốt cho báo cáo tài chính và quản trị. Kế hoạch thực hiện trong 9 tháng, do phòng IT và phòng kế toán phối hợp.
  4. Đẩy mạnh đào tạo nâng cao năng lực nhân sự kế toán và quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo về chuẩn mực kế toán mới, kỹ năng phân tích tài chính và quản trị chi phí cho đội ngũ kế toán và quản lý trong vòng 1 năm. Ban giám đốc phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành thực hiện.
  5. Tăng cường phân tích điểm hòa vốn và mối quan hệ chi phí - doanh thu - lợi nhuận: Áp dụng thường xuyên phân tích CVP để xác định các mức doanh thu an toàn, từ đó xây dựng các kịch bản kinh doanh phù hợp nhằm tối đa hóa lợi nhuận. Thực hiện định kỳ hàng quý, do phòng kế toán quản trị đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp trong lĩnh vực dịch vụ du lịch: Giúp hiểu rõ hơn về công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và ra quyết định kinh doanh.
  2. Nhân viên kế toán và tài chính doanh nghiệp: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về các nguyên tắc kế toán, phương pháp ghi nhận doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh, đồng thời hướng dẫn thực hành kế toán tại doanh nghiệp dịch vụ.
  3. Giảng viên và sinh viên ngành kế toán, tài chính: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá, giúp bổ sung kiến thức lý thuyết và ứng dụng trong lĩnh vực kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp dịch vụ.
  4. Cơ quan quản lý nhà nước và chuyên gia tư vấn tài chính: Hỗ trợ đánh giá thực trạng kế toán trong doanh nghiệp dịch vụ, từ đó xây dựng chính sách, hướng dẫn và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực kế toán và quản trị tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán doanh thu được ghi nhận như thế nào theo chuẩn mực hiện hành?
    Doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích liên quan đến sản phẩm hoặc dịch vụ cho khách hàng, doanh thu xác định tương đối chắc chắn và có khả năng thu được lợi ích kinh tế. Ví dụ, doanh thu bán tour du lịch được ghi nhận khi khách hàng đã sử dụng dịch vụ.

  2. Chi phí trong kế toán được phân loại ra sao?
    Chi phí được phân loại theo nhiều tiêu chí như chi phí trực tiếp và gián tiếp, chi phí sản xuất và chi phí ngoài sản xuất, chi phí biến đổi và định phí. Ví dụ, chi phí nhiên liệu xe du lịch là chi phí biến đổi, còn chi phí thuê văn phòng là chi phí định phí.

  3. Điểm hòa vốn có ý nghĩa gì trong quản lý doanh nghiệp?
    Điểm hòa vốn xác định mức doanh thu tối thiểu để bù đắp toàn bộ chi phí, giúp doanh nghiệp biết được ngưỡng an toàn tài chính. Ví dụ, nếu doanh thu dưới điểm hòa vốn, doanh nghiệp sẽ bị lỗ.

  4. Làm thế nào để lập dự toán doanh thu và chi phí hiệu quả?
    Dự toán doanh thu dựa trên khối lượng tiêu thụ dự kiến và đơn giá bán, dự toán chi phí căn cứ vào các yếu tố ảnh hưởng như phương thức bán hàng, địa điểm kinh doanh và các chi phí biến đổi, định phí. Việc lập dự toán chi tiết giúp kiểm soát chi phí và tối ưu lợi nhuận.

  5. Tại sao cần phân tích mối quan hệ chi phí - doanh thu - lợi nhuận?
    Phân tích này giúp nhà quản trị hiểu rõ ảnh hưởng của các yếu tố đến lợi nhuận, từ đó đưa ra quyết định về giá bán, chi phí và sản lượng phù hợp để tối đa hóa lợi nhuận. Ví dụ, điều chỉnh giá tour du lịch dựa trên phân tích CVP để tăng doanh thu.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh, đồng thời phân tích thực trạng tại Công ty Cổ phần Du lịch Thương mại và Đầu tư năm 2019.
  • Kết quả nghiên cứu cho thấy công ty hoạt động hiệu quả với lợi nhuận trước thuế đạt khoảng 15% doanh thu, tuy nhiên vẫn còn tiềm năng tối ưu chi phí bán hàng và quản lý.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị, kiểm soát chi phí và nâng cao năng lực nhân sự nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh trong thời gian tới.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp dịch vụ du lịch nâng cao năng lực kế toán và quản trị tài chính.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất, đào tạo nhân sự và theo dõi đánh giá hiệu quả nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của công ty.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả kế toán và quản trị doanh nghiệp của bạn!